به گزارش اقتصادنیوز تکرار اشتباهات محصول ندانستن‌ها است،اگر از گذشته اطلاع داشته باشیم شاید از آن درس بگیریم و مسیرهای اشتباه را تکرار و تجربه نکنیم.یکی از حوزه هایی که می تواند ماشین زمان به آن سفر کند اقتصاد است، اقتصاد ایران در نیم قرن گذشته همچون سایر حوزه های حیات اجتماعی با فراز و فرود های بسیاری روبرو شده است.
اتفاقات مشابهی بر اقتصاد ایران رفته و تصمیمات متفاوتی برای آن گرفته شده است اما به نظر می رسد با نتایج یکسان روبرو هستیم.«در نیم قرن با اقتصاد ایران» اخبار مهم اقتصادی ایران و جهان را مرور می کنیم.سال اول هر دهه را به عنوان نقطه بررسی تاریخ اقتصادی قرار داده ایم.این مطلب با عنوان نیم قرن با اقتصاد ایران منتشر می شود،در طول بررسی تاریخ اقتصادی پنج دهه گذشته ممکن است به حوادث مهم و اثر گذار برخورد کنیم که این اخبار و وقایع را نیز منتشر می کنیم. روزنامه اطلاعات به دلیل سابقه 90 ساله آرشیو قوی و رویکرد صرف خبری در بازتاب وقایع پایه این بررسی قرار گرفته است.
62 سال از شروع صنعت نفت و 21 سال از ملی شدن و 12 سال از تاسیس انجمن نفت می‌گذرد. همه این ارقام ارقامی کهن است اما با این ارقام کهن، ایران نو ساخته می‌شود و اقتصاد ما با سرعت رو به پیشرفت است.
مطالب فوق را آقای نخست‌وزیر در ضیافت شام سال انجمن نفت بیان کرد و گفت: وقتی برنامه چهارم را تدوین می‌کردم ارقام به هیچ وجه ارقام فعلی نبود، به‌خاطر دارم که در همان موقع ارقام درآمد کفاف امیدها و آرزوهای ما را نمی‌داد، شاهنشاه فرمودند، شما از آرزوهای خود کم نکنید در طول اجرای برنامه موقعیت‌های فراوانی پیدا خواهد شد که می‌توان به بسیاری از این آرزوها جامه عمل پوشاند. خوشبختانه همین‌طور شد و میزان ن از آرزوهای آن روز ما هم گذشت.
هویدا ادامه داد: چون در جمع صاحبنظران نفتی هستم باید بگویم البته همیشه این موقعیت‌ها دست نمی‌دهد، ما خودمان باید امکانات را فراهم سازیم، امید آینده ما به صنایع اقماری نفت است که تا امروز ارقام بزرگی برای آن خرج کردیم و هنوز درآمد آن را ندیدیم. البته در سال‌های آینده خواهیم دید و منتظر آن هم هستیم. به هر صورت ارقام نفت به ما امکان می‌دهد که رفاه اجتماعی و زندگی طبقات مختلف مردم هزینه‌های عمرانی و مخارج دفاعی خود را تامین کنیم تا آنجا که امروز می‌توانیم مفتخر باشیم که نه‌تنها یک قدرت منطقه‌ای هستیم بلکه یک قدرت به حساب آمده بین‌المللی نیز می‌باشیم.
صنعت نفت تنها از نظر درآمد به مملکت کمک نکرد، بلکه از نظر تربیت کادر متخصص و مدیر به تمام دستگاه‌های دولتی مساعدت نمود. نخست‌وزیر گفت: با صنعت کهن نفت، ایران نو ساخته می‌شود.
توزیع مواد غذایی با یک درصد سود
توزیع گوشت از امروز در فروشگاه فردوسی بدون سود و به قیمت خرید در دسترس مصرف‌کننده قرار می‌گیرد.
دکتر ولیان، وزیر تعاون و امور روستاها ضمن بازدید از فروشگاه فردوسی دستور داد مواد اساسی غذایی مورد مصرف طبقات کم‌درآمد و متوسط با حداکثر یک درصد سود به وسیله فروشگاه فردوسی توزیع و در دسترس عموم قرار گیرد.
مواد اساسی غذایی که از امروز به دستور وزیر تعاون و امور روستاها با حداکثر یک درصد سود خالص در شعبات فروشگاه فردوسی در تهران و شهرستان ها به مردم عرضه خواهد شد عبارتند از انواع برنج، لوبیا، نخود، عدس، لپه، روغن حیوانی، روغن نباتی، چای، قند و شکر، شیر، کره و پنیر.
دکتر ولیان ضمن بازدیدی که صبح امروز از این فروشگاه به عمل آوردف هنگام ورود به فروشگاه مستقیما به قسمت توزیع خواربار و مواد غذایی عایدش می‌شود سوالاتی کرد. مدیرعامل فروشگاه توضیح داد که فروشگاه فردوسی برای فروش و توزیع خواروبار و مواد غذایی بین 5 تا 6 درصد سود ناخالص در نظر گرفته است. وزیر تعاون گفت: فروشگاه فردوسی باید از امروز سود خود را در مورد مواد اساسی غذایی حداکثر به یک درصد تقلیل دهد و فروشگاه خریدهای خود را مستقیما از شرکت‌های تعاونی روستایی و شرکت های سهامی زراعی بدون واسطه انجام دهد تا بتواند این مواد را با قیمت‌های نازل در اختیار طبقات کم‌درآمد و متوسط قرار دهد.
دکتر ولیان افزود: طبق گزارشی که تسلیم وی شده است، قیمت انواع میوه از هنگامی که به وسیله تولیدکننده وارد میدان‌های فروش می‌شود تا موقعی که در دسترس مصرف‌کننده قرار می‌گیرد 300 درصد افزایش پیدا می‌کند و این سود سرسام‌آور مستقیما عاید دلال‌ها و واسطه‌ها در میدان می‌شود.
وزیر تعاون گفت: با اجرای قانون نظام صنفی از افزایش نامتناسب قیمت‌ها جلوگیری خواهد شد، ولی مردم باید خودشان در این مورد با دولت همکاری داشته باشند و برای جلوگیری از اجحاف و مبارزه با گرانفروشی، خرج خودشان را از دولت جدا نسازند تا دولت در امر مبارزه با گرانفروشی موفقیت صد درصد به‌دست آورد. دکتر ولیان در مورد واردات موز از مدیرعامل فروشگاه فردوسی سوال کرد و به وی گفت که باید موز را از کشورهایی که قیمت ارزان‌تری دارند، ازجمله پاکستان وارد کنید تا طبقات کم‌درآمد و متوسط قادر باشند و بتوانند بخرند و مصرف کنند.
ذوب‌آهن در آستانه بهره‌برداری کامل
ذوب‌آهن اصفهان در آستانه بهره‌برداری کامل قرار دارد و تا دو ماه دیگر انواع آهن به‌طور آزمایشی به مرحله تولید می‌رسد.
در حال حاضر به جز دو واحد بقیه واحدهای ذوب‌آهن در بهره‌دهی آزمایشی است و قسمت اعظم تولیدات فعلی به‌خصوص چدن خام انبار می‌شود.
واحدهای مشغول کار شامل: کوره بلند، نیروگاه برق، تصفیه‌خانه فیزیکی و شیمیایی، کک‌سازی، تهیه اکسیژن، آگلومراسیون، راه‌آهن، به‌عمل آوردن سرباره کوره است در حقیقت کلیه کارگاه‌های کارخانه به استثنای کانورتور و نورد به طور آزمایشی مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
درباره نوع جنسی که در ذوب‌آهن ساخته می‌شود باید به این موضوع اشاره شود که تا مرحله بهره‌برداری از کانورتور و نورد هیچ نوع جنس ساخته‌شده ای توسط کارخانه ذوب‌آهن عرضه نمی‌شود و فقط مازاد کک مورد احتیاج کارخانه برای فروش به بازارهای خارج عرضه می‌شود.
راه‌آهن، تیرآهن آرماتورهای مختلف ورق آهن و نبشی ساخته خواهد شد که بعدا بنا به مقتضیات و درخواست‌های رسیده تولید سایر محصولات فولادی در حد کارخانه ساخته و شکل داده خواهد شد. ضمنا کارخانه نورد اهواز درخواست خرید چدن خام تولیدی کارخانه ذوب‌آهن را کرده است که می‌توان گفت کارخانه نورد اهواز یکی از مشتری‌های عمده ذوب‌آهن خواهد بود.
دکتر حسین نمازی، وزیر امور اقتصادی و دارایی در مورد وصول وام‌های پرداختی کشورهای خارجی گفت: پرداخت این وام‌ها عمدتا بعد از افزایش قیمت نفت طی سال های 54 و 55 شروع شده که می‌توان آنها را به این شرح طبقه‌بندی کرد: کمک های بلاعوض که مبالغ آنها به نسبت سایر وام‌های اعطایی ناچیز بوده است، وام‌های اعطای به کشورهای در حال توسعه یا توسعه‌نیافته که ظاهرا به منظور بهبود وضع اقتصادی و در باطن به‌منظور سلطه سیاسی و ابراز بزرگی و بزرگواری از بیت‌المال ملت مسلمان ایران پرداخت شده است، وام‌های اعطایی به کشورهای صنعتی غربی و شرقی که بیشتر جنبه‌های پرداخت رشوه و باج به کشورهای امپریالیستی و اذناب آنها را داشته است؛ مانند 3 میلیارد دلار وام به فرنسه، 800 میلیون دلار وام به انگلیس، 200 میلیون دلار وام به لهستان و 160 میلیون دلار وام به بلغارستان.
وی یادآور شد: مانده دریافت‌نشده این وام ها در حال حاضر بالغ‌بر 3.3 میلیارد دلار می‌گردد که قسمت اعظم آن طلب از فرانسه است که شرکت‌های فرانسوی طرف قرارداد سازمان انرژی اتمی ایران با حمایت پشت‌پرده دولت فرانسه مانع از بازپرداخت این وام‌ها شده است.
در مورد بازپرداخت وام‌های اعطایی به سودان، ترکیه و لهستان با اشکال مواجه شده‌ایم که در مورد پاکستان به دلیل حفظ روابط حسنه همجواری دولت جمهوری اسلامی ایران موافقت کرده است که پاکستان وام‌های دریافتی از ایران را با شرایط سهل‌تری بپردازد.
در مورد سایر وام‌ها که به‌طور مثال شامل بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول، هند، افغانستان، مصر و اندونزی و چند وام کوچک دیگر هستند مشکل عمده‌ای وجود ندارد.
دولت مصر نیز از ایفای تعهدات خود سر باز زده بود که با عکس‌العمل منطقی و محکم دولت جمهوری اسلامی ایران روبه‌رو شد ناچار به انجام تعهدات خود شد و اخیرا مبلغ 51 میلیون دلار از وام‌های دریافتی را پرداخت کرد.
سرمایه‌گذاری‌های خارج کشور
دکتر نمازی در مورد تکلیف سرمایه‌گذاری‌های ایران در خارج گفت: 17 فقره سرمایه‌گذاری توسط دولت در خارج به عمل آمده بود که مبلغ آن حدود 900 میلیون دلار است که بخش عمده‌ای از این سرمایه‌گذاری‌ها برای مشارکت در پروژه‌های تولید و غنی‌سازی اورانیوم برای استفاده در نیروگاه‌های هسته‌ای بوده که این سرمایه‌گذاری‌ها در فرانسه و آفریقای جنوبی و آلمان و چند کشور آسیایی و آفریقایی دیگر بوده است که دولت جمهوری اسلامی ایران در مسیر قطع این وابستگی‌ها قدم برداشته است. سرمایه‌گذاری‌هایی هم در کروپ در زمینه‌های تولید فولاد و ماشین‌آلات شده که بعضی از آنها سودده و برخی زیان‌آور می‌باشند و در مجموع هدف دولت آن است که در جهت حفظ منافع عمومی، آنها را نگهداری کرده و یا بفروشد.
سیاست فروش نفت
دکتر نمازی در مورد فروش نفت و ذخایر ارزی کشور گفت: سیاست فروش نفت ایران بر مبنای عدم غارت منابع ملی کشور و حفظ منافع ملی استوار است. البته سیاست کشورهای امپریالیستی مانعی در راه فروش نفت ایران است که از این طریق فشار‌های اقتصادی به کشور ما وارد آوردند، ولی با توجه به اینکه میزان فروش نفت قبل از انقلاب 5 الی 6 میلیون بشکه در روز بوده است و با توجه به عدم تمایل ایران نسبت به فروش نفت به بسیاری از کشورها این مقدار بعد از انقلاب حتی به کمتر از یک دهم رسیده است. مع‌الوصف با توجه به نیاز بازار جهانی فروش نفت ایران به میزان یک تا 1.5 میلیون بشکه در روز کار مشکلی نیست.
سخنگوی شورای نگهبان از بند «ج» می‌گوید
آیت خزعلی، عضو فقها و سخنگوی شورای نگهبان قانون اساسی در پاسخ به این سوال که علت رد طرح اراضی شهری توسط فقهای شورای نگهبان با توجه به این نکته که مساله مسکن برای بسیاری از مردم کشورمان تاکنون حل نشده است، چیست؟ گفت: شورای نگهبان طرح اراضی شهری را به‌طور مطلق رد نکرده، بلکه با تایید بخشی که به اراضی موات شهری مربوط می‌شود، قسمت زمین‌های بایر یعنی زمین‌های مسبوق به احیاء طرح را نپذیرفته است. وی در ادامه سخنانش اضافه کرد: وزارت مسکن این قسمت از طرح را به حسب ضرورت در نظر گرفته بود، ولی از طرف شورای نگهبان به وزارت مسکن گفته شد که ضرورت بر حسب نقاط مختلف متفاوت است و بهتر ا ست در نقاط مختلف کمیته‌هایی با شرکت بعضی از معتمدان محل وزیر نظر سازمان مسکن تشکیل شود تا هم ضرورت‌ها رعایت شود و هم اینکه در هر منطقه ضرورت مناسب با همان منطقه در نظر گرفته شود. وی ضمن یادآوری نظر مساعد وزیر مسکن نسبت به این پیشنهاد افزود: به علت بی‌توجهی ایشان به پیشنهاد شورای نگهبان در مباحثات بعدی طرح اراضی شهری فعلا متوقف شده است.
سخنگوی شورای نگهبان در این مورد که آیا با در نظر گرفتن این پیشنهاد، طرح مذکور مشکل مسکن را حل خواهد کرد یا نه؟ گفت: این طرح تا حدی از بحران کمبود مسکن می‌کاهد، ولی هدف اساسی دولت مبنی‌بر از بین بردن مشکل مسکن حتی با زمین‌های داخل شهری نیز حل نخواهد شد و برای رسیدن به این منظور دولت باید به اندازه لزوم و نیاز مردم واحدهای مسکونی بسازد.
هیات وزیران با پیشنهاد وزارت امور خارجه و تایید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور با اختصاص مبلغ یک میلیارد ریال برای تامین هزینه‌های بازگشایی نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان موافقت کرد.
این مبلغ از محل اعتبار ردیف هزینه‌های پیش‌بینی نشده قانون بودجه 1380 و با استناد به قانون محاسبات عمومی کشور به تصویب رسید.
عزم جدی ایران و عربستان برای سرمایه‌گذاری متقابل
رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران گفت: ایران و عربستان سعودی می‌توانند به‌عنوان پیشگامان ایجاد بازار مشترک اسلامی، هسته اصلی این بازار را ایجاد و از تمام کشورهای اسلامی برای پیوستن به این بازار دعوت کنند.
علی نقی خاموشی در اجلاس اقتصادی ایران و عربستان گفت: کشورهای اسلامی سال‌هاست که در مورد ایجاد بازار مشترک سخن می‌گویند و گام‌های نظری نیز در این مورد برداشته شده، اما اقدام عملی در این مورد صورت نگرفته است.
وی در این اجلاس که با حضور وزیر بازرگانی عربستان سعودی و هیات همراه اول متشکل از بازرگانان و صاحبان صنایع این کشور در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار شد، افزود: حضور یک هیات 54 نفری از عربستان نشانگر عزم تهران و ریاض برای توسعه روابط همه‌جانبه است.
وزیر بازرگانی سعودی نیز در این جلسه گفت: موافقتنامه همکاری بازرگانی میان دو کشور امروز امضا شد، طرفین را برای دستیابی به اهداف آماده می‌کند.
اسامه بن جعفر الفقیه افزود: ما ارزش و نتیجه همکاری در زمینه‌های گوناگون را در قالب سازمان کنفرانس اسلامی و اوپک تجربه کرده‌ایم. وی افزود: در همکاری میان دو کشور جایی برای پروژه‌های کوچک وجود ندارد و باید از مزایای طرح‌های بزرگ، امکانات و ظرفیت‌های عظیم دو کشور استفاده شود.
وی ادامه داد: بازرگانی عربستان سعودی، نظام دو نرخی ارز و بالا بودن حقوق گمرکی و سود بازرگانی در ایران را مشکلی بر سر راه گسترش روابط تجاری میان دو کشور می‌دانند. امیدوارم با رویکرد جدید جمهوری اسلامی ایران به تک نرخی کردن ارز این مشکل برطرف شود.
الفقیه همچنین علاقه‌مندی کشور متبوع خود را در مورد گفت‌و‌گو درباره گسترش مناسبات اقتصادی به‌ویژه سرمایه‌گذاری متقابل دو کشور اعلام کرد.
شورای گفت و‌گوی دولت و بخش خصوصی پس از چهار هفته تاخیر باز هم بدون حضور وزرای دولت تشکیل شد و رئیس اتاق ایران به‌عنوان سخنگوی شورا علت عدم حضور وزرا را «نزدیک شدن به ایام پایانی سال، مباحث بودجه‌ای و موضوعات کاری وزارتخانه‌های مربوطه» دانست.
وی ضمن تشریح مصوبات جلسه اخیر شورای گفت‌و‌گو، از مذاکره خود با تیم اقتصادی کابینه به‌ویژه وزیر صنعت، معدن و تجارت برای تعویق فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها در بخش تولید اعم از کشاورزی، صنعت و خدمات نیز خبر داد.
رئیس اتاق ایران با تشریح موضع بخش خصوصی در این زمینه تصریح می‌کند که دولت ابتدا باید تعهدات فاز اول را به بخش تولید عملی کند و سپس به فاز دوم وارد شود. به اعتقاد دبیر شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش خصوصی، دولت یا باید پس از اجرای تعهدات فاز اول هدفمندی در بخش تولید و صنعت، فاز دوم را اجرایی کند یا با ایجاد انعطاف لازم در مکانیزم‌های قیمت‌گذاری، اجازه مدیریت وجوه را به واحدهای اقتصادی بدهد.
