اقتصادآنلاین-نجمه جمشیدی؛ موضوع از این قرار است که جواد اوجی، وزیر نفت سال گذشته در وعده‌ای اعلام کرد حداقل یک‌میلیون بشکه به ظرفیت پالایش نفت کشور افزوده شود. او در شهریور۱۴۰۰، یعنی روزهای نخست وزارت خود گفت:«ان‌شاءا... طبق برنامه زمان‌بندی تعریف‌شده برای توسعه کمی و کیفی پالایشگاه‌های موجود و برنامه‌ریزی برای ساخت پالایشگاه‌های جدید در چهار پنج سال آینده، ظرفیت پالایش روزانه کشور با افزایش ۵/۱برابری به سه‌میلیون و ۵۰۰هزار بشکه می‌رسد.»
به گفته او، خوشبختانه سرمایه‌گذاران در بحث ایجاد و توسعه ظرفیت پالایشی مشخص شده‌اند و توافق‌هایی هم با وزارت نفت شده است و طبق برنامه زمان‌بندی‌شده، مسیر توسعه کمی و کیفی پالایشگاه‌ها طی خواهد شد. برای پالایشگاه‌های نو هم مطابق برنامه‌ای که سرمایه‌گذاران متعهد شده‌اند، دولت نیز بحث مجوز تنفس خوراک را برای آنها در نظر گرفته است.
برای اجرای این وعده، هشت طرح پتروپالایشی در نظر گرفته شد که قرار بود بخشی از سرمایه‌گذاری مورد نیاز، از طریق سرمایه‌های مردمی تامین شود و بخشی دیگر، توسط نهادهای عمومی و خصولتی.
نکته مهم اینجاست که به گفته مدیرعامل طرح پتروپالایشگاه غدیر، برای اجرای این طرح به بیش از ۷۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است. این عدد به‌خوبی نشان می‌دهد اجرای این طرح‌ها تقریبا نشدنی است اما وزارت نفت اصرار داشت که این طرح‌ها قابلیت اجرایی دارد.
اما در اردیبهشت ۱۴۰۱ هوشنگ فلاحتیان، معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت وعده داده شده را کاهش داد و اعلام کرد با سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری، ظرفیت پالایشی تا پایان دولت سیزدهم ۴۲۰ هزار بشکه افزایش می‌یابد.
۱۰ مردادماه، وزیر نفت دست تعدادی از پیمانکاران را گرفت و به نهاد ریاست‌جمهوری برد تا دو تفاهم‌نامه بزرگ را امضا کند. یکی از این تفاهم‌نامه‌ها به مشارکت و تأمین مالی ساخت پالایشگاه «مروارید مکران» با ظرفیت پالایش روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت‌خام سنگین و فوق‌سنگین مربوط بود و دیگری، به ساخت پتروپالایشگاه «شهید قاسم سلیمانی» با ظرفیت پالایش روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت‌خام سنگین.
مجموع سرمایه‌گذاری برای این دو طرح، ۱۸ میلیارد دلار ارزیابی شد که قرار بود توسط بانک‌های ملی، رفاه کارگران، ملت، پارسیان، تجارت و گروه تدبیر انرژی، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، شرکت سرمایه‌گذاری اهداف و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی تامین شود.
در همان روزها، بسیاری از کارشناسان عنوان کردند با توجه به شرایط اقتصادی کشور و خالی‌بودن بانک‌ها از پول، امکان تحقق چنین موضوعی وجود ندارد. وزارت نفت اما بازهم قبول نکرد تا اینکه احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام کرد وضعیت بانک‌ها بغرنج است.
او چند هفته پس از امضای این تفاهم‌نامه‌ها گفت: «وضعیت تامین مالی در اقتصاد بانک‌پایه ایران بغرنج است زیرا شبکه بانکی کشور از یک ناترازی تاریخی رنج می‌برد و به لحاظ تنظیم‌گری نیز دچار ضعف است.»
همه این شرایط در حالی گریبانگیر نفت شد که قرار بود در اواسط تابستان امسال، کلنگ پروژه‌ها به زمین بخورد که عملا به سال بعد موکول شد.
جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در تیرماه گفته بود: «در چند روز آینده با حضور وزیر نفت، کلنگ ساخت پتروپالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای شهید سلیمانی در بندرعباس به زمین خواهد خورد.»
با وجود سپری شدن بیش از ۹ ماه از وعده‌های بزرگ برای شروع به کار، عملا کار مهمی روی پتروپالایشگاه‌های جدید انجام نشده است و مشخص نیست برنامه دولت برای اجرایی کردن طرحهای پالایشی خود چیست.
از سوی دیگر، هنوز قرارداد خوراک میان سرمایه‌گذاران و وزارت نفت امضا نشده است و وزارت نفت عنوان کرده پس از شروع کار و پیشرفت ۵۰ درصدی پروژه، قرارداد تامین خوراک مدت‌دار این واحدها را امضا می‌کند.
فلاحتیان دراین‌باره می‌گوید: «به‌دلیل عدم انجام تعهدات ماده ۱۴ آیین‌‌نامه اجرایی از سوی اکثر متقاضیان دارای مجوز قانون حمایت، تاکنون توافقنامه فروش خوراک توسط شرکت ملی نفت ایران برای آنها صادر نشده است. درصورت صدور توافقنامه خوراک، برای طرحهای با پیشرفت بالای ۵۰ درصد، توافقنامه تبدیل به قرارداد خوراک با متقاضیان خواهد شد.»
با وجود این، باید منتظر ماند و دید وزارت نفت، آیا حاضر است وعده‌های بزرگ خود را اصلاح کند تا با متمرکز کردن توان خود روی طرحهای اولویت‌دار، به افزایش ظرفیت پالایشی کشور کمک کند یا خیر.
