به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ششمین روز جشنواره فیلم فجر 39 در حالی آغاز شد که هوای تهران ابری و مه‌آلود، همراه با بارش باران بود. در پنج روز گذشته در کاخ جشنواره (سینمای برج میلاد) 10 فیلم اکران شد و امروز (جمعه) دو فیلم دیگر به نمایش در خو‌اهند آمد؛ "مامان" ساخته آرش انیسی و "منصور" با کارگردانی سیاوش سرمدی. فیلم نخست موضوع خانوادگی دارد و دومین فیلم به بخشی از زندگی شهید ستاری، فرمانده پیشین نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی می‌پردازد.
بسیاری قبل از اکران نقد را نسبت به فیلم "مامان" آغاز کرده بودند و اعتقاد داشتند قهرمان داستان نه مادر مقتدری است که مدیریتی مردانه روی فرزندانش دارد و نه مادری سنتی که پشتیبان فرزندانش است. فیلم اکران شد و نقطه اصلی اعتراض‌ها به سمت تماشای دوباره "خودکشی" رفت. نکته‌ای که خود تهیه‌کننده و کارگردان آن را در نشست خبری رد کردند و گفتند اصلاً خودکشی در میان نبوده و پایان باز قرار دادیم که مخاطب هر پایانی به سلیقه خودش می‌تواند انتخاب کند.
گیرِ اساسی فیلم "مامان"؟
البته گیر اساسیِ این فیلم فقط موضوع خودکشی و روایت‌های غیرواقعی نیست بلکه به تعبیر بسیاری از کارشناسان مشکل اساسی داستان کاریکاتور بودن شخصیت‌ها و بی‌مایگی روایت و پایان‌بندی رها شده‌ای است که می‌خواهد در فیگوری حرفه‌ای ژست تکنیک پایان باز را به خود بگیرد در حالی که بیشتر از اینکه پایان باز باشد می‌توان آن را پایان ول نامید. که شاید حاصل قهر کردن عوامل فیلم با پروژه بوده باشد، کسی چه می‌داند! مثلاً تدوینگر سکانس‌های آخر را معدوم کرده یا اینکه فیلمبردار تصمیم گرفته دیگر سر صحنه نیاید یا حتی می‌توان این احتمال را متصور شد که خود کارگردان خسته شده و خواسته هر جور شده داستانش را ببندد و سر و ته قصه را هم بیاورد.
اعتراض‌ها به عقده‌گشایی از انقلاب
این اعتراض‌ها با دو سؤال، جلسه نشست نقد و بررسی را داغ‌تر کرد؛ وقتی خبرنگاری پرسید چرا همه تلخی‌ها و مشکلات در فیلم به گردنِ جریان انقلاب افتاد و یا چرا "مامان" فیلم خودکشی می‌کند و همچنین قصه برخلاف مادرهای ایرانی، مادرِ را مقابل فرزندانش قرار می‌دهد؛ اما طفره تهیه‌کننده و پاسخِ گُنگِ انیسی کارگردان، قانع‌کننده نبود. چرا که این‌گونه پاسخ داد: من فکر نمی‌کنم مامان خودکشی کرده باشد! ما تنها یک اتوبوس آتش گرفته را می‌بینیم. مامان یکی از شخصیت‌های این جامعه است و در این اثر می‌بینم که شوکی به او وارد شده، یک زمین دارد و این زمین تنها نقطه امیدی است تا به خوشبختی که مدنظرش است برسد. مامان نمی‌خواهد جلوی فرزندانش بایستد بلکه می‌خواهد آن‌ها را خوشبخت کند!
آیا این مامان، ایرانی نیست؟
نکته دیگر در تناقض روایت یک مادر ایرانی بود که رویا افشار هم پاسخِ متناقضی داد. وقتی منتقدین به هنگام خروج از سالنِ نمایش می‌گفتند این مادر ایرانی نیست! مادری که مقابل فرزندانش می‌ایستد. با همه این نقدها، بازیگر نقش اصلی چنین پاسخ داد: مامان در این فیلم، شخصیت بسیار مقتدری دارد و در عین حال مهربان است، چون یک مادر است و همه مادرها مهربان‌اند، اگر هم کسی خوشش نمی‌آید اقلاً خانواده می‌دانند او مهربان است.
فیلمی که به تعبیر یکی از منتقدین سینما در تلاش است خاله‌بازی دوران کودکی را به زور در قامت مامان واقعی زندگی جاری و بی‌رحم اجتماعی امروز جا بزند؛ دست آخر تصویری معوج از قامت کاریکاتوری مادری را ارائه می‌کند که نمی‌توان او را در موقعیت شغلی مردانه‌اش جدّی گرفت.
آیا جای "مامان" در جشنواره فجر بود؟
"مامان" در حالی به تهیه‌کنندگی مجید برزگر به جشنواره سی و نهم فیلم فجر می‌رسد که او سال گذشته فیلم "دشمنان" را به گونه‌ای دیگر به جشنواره آورد که منتقدین نسبت به روایت‌های متناقض آن فیلم هم اعتراض داشتند. معلوم نیست هدفِ داوران جشنواره برای قرار دادن این فیلم در میانِ فیلم‌های برگزیده، چه بوده است؟ فیلمی که هم به جایگاه زن و مادر حمله می‌کند و هم خودکشی و روایت متناقض از سبک زندگی و فرهنگ خانواده به جامعه القاء می‌کند.
"منصور" با قهرمانی به نام شهید ستاری
"منصور" ساخته سیاوش سرمدی در نوبت دوم به نمایش درآمد. این فیلم به گوشه‌ای از زندگی شهید منصور ستاری، فرمانده نیروی هوایی ارتش و طراحی و تولید اولین جنگنده کاملاً ایرانی پرداخته است و در آن بخش‌های ناگفته‌ای از 8 سال دفاع مقدس نیز روایت شده است. نکته قابل توجه حضور محسن قصابیان یکی از تئاتری‌های کارکشته‌ای است که نقش شهید ستاری را به او سپرده‌اند.
کارگردان درباره انتخاب بازیگران هم به نکته قابل توجهی اشاره کرد: بازیگران ما بزرگان تئاتر بودند چون می‌خواستیم کار به زندگی شبیه باشد. همه دست به دست دادند تا از شدید بودن بازی بکاهند و به زندگی واقعی شبیه باشند. پیش از آغاز نشست خبری فیلم، اصحاب رسانه و منتقدانی که فیلم را در سالن برج میلاد دیدند از کیفیت ساخت فیلم راضی بودند و در مقام مقایسه این فیلم با فیلم‌های دیگر جشنواره سی و نهم فیلم فجر، "منصور" را فیلمی خوش‌ساخت دانستند.
فیلمی که بعد از "تک‌تیرانداز" علی غفاری، برای دومین بار قهرمان را به سینمای ایران آورد. کاری که به تعبیر برخی از رسانه‌ای‌ها و منتقدین، سینما را یک قدم رو به جلو می‌برد، روایتی جدید از قهرمانی کاملاً واقعی که جای این قهرمان در سینمای ایران و کنداکتورِ تلویزیون همیشه خالی بوده است.
سیدجواد هاشمی راضی نمی‌شد!
در خلال نشست خبری، مجری (حمیدرضا مدقق) از جواد هاشمی که نقش کوتاهی در فیلم "منصور" دارد خواست که به عوامل فیلم در جایگاه ملحق شود. او ابتدا از این کار امتناع کرد اما سپس راضی شد. چندی پیش حاشیه‌ای درباره این بازیگر درباره حضورش در یک کلیپ تبلیغاتی مربوط به یک کشور خارجی رخ داده بود.
لیندا کیانی هنگام صحبت‌هایش گفت که برایش بسیار سخت است که با ماسک صحبت کند. این اتفاق در حالی افتاد که در نشست خبری فیلم "منصور" بیش از هر زمانی به رعایت پروتکل‌های بهداشتی مقابله با کرونا تأکید شد و برگزارکنندگان نشست بارها صندلی برخی خبرنگاران و عکاسان را تغییر دادند تا هنگام نشستن، فاصله مناسبی بین افراد وجود داشته باشد.
ماجرای کلیشه‌زدایی به کمکِ ارتش
یکی از نکات قابل توجه، سختی‌ها و پیچیدگی‌هایی است چنین کارهایی برای هر تهیه‌کننده و کارگردانی به دنبال دارد. وقتی مجری طرح اعلام کرد ارتش تا لحظات آخر کنار ما بود تا کلیشه‌شکنی اتفاق بیفتد. ماجرا از این قرار است که پروژه در بدترین حالت تولید شد، اتفاقات گران شدن بنزین، شهادت یکی از خلبانان و شهادت سردار سلیمانی از آن اتفاقات بود که کار ما را سخت‌تر کرد.ارتش هم خیلی کنارمان بود و کلیشه زدایی شد. فیلم بیشتر از اینکه درباره یک جنگنده باشد درباره یک قهرمان ملی است.
آیا "منصور" سریال هم می‌شود؟
نکته دیگرِ "منصور" به روایت مستندگونه سرمدی برمی‌گشت که کمتر از موسیقی متن برای القای حسّ فیلم و دراماتیزه کردن، بهره برده بود. کارگردان "منصور" در این باره توضیح داد: نخواستم مخاطب را احساساتی کنم. درباره شخصیت شهید ستاری می‌خواستم انسانی کنش‌مند خلق کنم که همیشه هم موفق نمی‌شود. گاهی شکست می‌خورد؛ او گاهی فحش می‌دهد و اصلاً شبیه شهیدانی که تا امروز در سینما خلق شده‌اند نیست، من تلاش نکردم مخاطب را احساساتی کنم و از عناصری مثل موسیقی و دیالوگ‌های شعاری استفاده کنم، می‌خواستم شخصیت باورپذیر باشد.
کارگردان "منصور" درباره سریال شدن این فیلم و داستان شخصیت شهید ستاری هم توضیح داد که فعلاً برنامه‌ای ندارند؛ البته او گفت که کار خودش تمام شده و تا به امروز برنامه‌ای برای تبدیل کردن فیلم به سریال ندارد.
روزی که بدون حاشیه تمام نشد!/ آمدنِ انتظامی و اعتراض به نیامدنِ وزیر
البته روز ششم جشنواره، بدونِ حاشیه هم نبود؛ حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی پس از گذشت 6 روز از برگزاری جشنواره فیلم فجر بالأخره در برج میلاد حضور پیدا کرد اما بسیاری از اهالی رسانه و منتقدان همچنان منتظر حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر مدیران تابعه سازمان سینمایی در برج میلادند و برخی از آن‌ها می‌گویند احتمالاً امکان ابتلای بالا به ویروس کرونا در برج میلاد یکی از دلایل عدم حضور پررنگ مدیران سینمایی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مکان است.
پاسخ صریح دبیر جشنواره فیلم فجر به شایعه اکران "قاتل و وحشی"
در نهایت اینکه برخی اصحاب رسانه در این روز طی صحبت‌های درگوشی شایعه پخش برخی فیلم‌های پشت در مانده فجر سی و نهم در 2 روز منتهی به اختتامیه جشنواره را دور از ذهن ندانستند و حتی شنیده شد که امکان نمایش فیلم "قاتل و وحشی" به کارگردانی حمید نعمت‌الله نیز در این روزها برای اهالی رسانه وجود دارد! شایعه‌ای که دبیر جشنواره فیلم فجر در گفت‌وگویی با خبرگزاری تسنیم کاملاً رد کرد و گفت: "این خبر صحت ندارد. فیلم‌های منتخب‌مان را نمایش خواهیم داد. من دلم می‌خواست می‌توانستیم به جمع‌بندی برسیم و سه چهار فیلم دیگر به این 16 فیلم اضافه می‌شد و فیلم‌ها بهتر در کنداکتورمان قرار می‌گرفتند. داوران خیلی سعی کردند به این جمع‌بندی برسند و تعداد آثار بیشتری را در رقابت قرار دهند اما چون این آثار در یک سطح قرار گرفتند امکان قضاوت را سخت‌تر می‌کرد و به این 16 فیلم رسیدند. "
انتهای پیام/
