علت اصلی عرق کردن کف دست چیست؟

در مواردی که فرد دچار هیجان، ترس یا عصبانیت می‌شود نوعی غده تعریق در سیستم عصبی او تحریک می‌گردد. برای آنکه بهتر علت این اتفاق را متوجه شوید شاید بهتر باشد کمی در مورد انواع غدد تعریق و علل عرق کف دست صحبت کنیم.

به طول کلی سه نوع غده تعریق وجود دارد:

Eccrine

Apocrine

Apoeccrine

هر سه این غده‌ها میتوانند به خاطر فعالیت‌های مختلف نظیر دویدن روی تردمیل عرق تولید کنند، با این حال برای درک علت عرق کف دست شاید بهتر باشد تفاوت این سه غده را بدانیم.

غده Eccrine بخش عمده از عرق بدن را ایجاد می‌کند و از مجموع چهار میلیون غده تعریق در بدن سه میلیون آن از نوع Eccrine هستند. اصلی‌ترین کارکرد این غده‌ها کنترل دمای بدن است. پاها، کف دست‌ها و پیشانی بیشترین تراکم غدد Eccrine را دارند و علت عرق کف دست شما نیز همین غده‌ها هستند. به بیان دیگر وقتی این غده‌ها تحریک می‌شوند نوعی مایع بدون بوی شفاف تولید می‌کنند که در هوا تبخیر می‌شود تا در مواردی که دمای بدنتان بالا رفته آن را خنک کند.

غده تعرق Apocrine عموما در زیر بغل و ناحیه تناسلی قرار دارد. این غده‌ها مایعی بدون بو، روغنی و کمی غلیظ‌تر را ایجاد می‌کنند. باکتری‌هایی که در پوست شما قرار دارند در ادامه این مایع را تجزیه کرده و بوی بدی را ایجاد میکنند که هر وقت حمام را به تعویق می‌اندازید احساس می‌کنید. در پستانداران این مایع نقش نوعی فِرمون برای جذب جفت را ایفا می‌کند.

غدد Apoeccrine نیز در وهله نخست در زیر بغل و نواحی تناسلی قرار دارد. این غده‌ها در زمان بلوغ رشد می‌کنند و میتوانند تا هفت برابر سریع‌تر از غدد Eccrine عرق بدن تولید کنند. گفته می‌شود افرادی که بیشتر از میزان نرمال عرق می‌کنند این غدد در آن‌ها فعالتر است.

تمامی غدد تعریق از طریق نوعی فیبر عصبی به نام فیبر سمپاتیک فعال می‌شوند. این‌ها در واقع عصب‌هایی هستند که به سیستم عصبی سمپاتیک بدن واکنش نشان می‌دهند. زمانی که سیستم پاسخ جنگ یا گریز در بدن فعال می‌شود بدن شروع به تعریق می‌کند.

وقتی می‌دوید، دوچرخه سواری می‌کنید یا بدن خود را در شرایطی قرار می‌دهید که نیاز به خنک شدن دارند بدن فرستنده‌های عصبی خود نظیر دوپامین را آزاد می‌کند که باعث فعال شدن غده‌های تعریق می‌شود. اصلی‌ترین فرستنده عصبی مسئول تحریک غدد Eccrine در دست‌ها استیل کولین است.

اما علت عرق کف دست وقتی هیجان زده یا استرسی هستیم چیست؟ وقتی غدد Eccrine کف دست به خاطر سیستم عصبی سمپاتیک تحریک می‌شوند تا دمای بدن را کنترل کنند این غده‌ها سیگنال را از ناحیه‌ای درون مغز به نام هیپوتالاموس می‌گیرند.

از طرف دیگرِ وقتی هیجان زده می‌شویم نواحی مشخصی از مغز که سیگنال از آن‌ها می‌آید دستگاه کناره‌ای یا نوقشر خوانده می‌شوند. از آنجایی که این نواحی نسبتا بزرگ هستند، مرکز اصلی ارسال کننده سیگنال‌ها به طور دقیق مشخص نشده، اما تصور می‌شود که سیگنال‌ها از این بخش‌ها منتشر می‌شوند:

آمیگدال

قشر پیش پیشانی

کورتکس اینسولار

cingulum

وقتی استرس سیستم عصبی سمپاتیک را به واکنش وادار می‌کند، در وهله نخست روی غدد Eccrine موجود در کف دست، صورت، زیر بغل و کف پا اثر می‌گذارد و همزمان منقبض شدن رگ‌های خونی را موجب می‌گردد. این در واقع اصلی‌ترین تفاوت میان واکنش بدن در زمان فعال شدن هیپوتالاموس مغز است؛ در این موارد رگ‌ها بزرگ‌تر می‌شوند و منبسط می‌گردند.

نکته مهم دیگر که باید در نظر داشته باشید این است که تعریق احساسی و تعریق با هدف تعدیل دمای بدن لزوما قابل تفکیک از هم نیستند و طبق بررسی‌ها بر یکدیگر اثر می‌گذارند هرچند که تفاوتشان واقعی است. برای مثال ثابت شده که تعریق احساسی پاسخی به تغییرات دمایی نمی‌دهد و در نتیجه تحت تاثیر هیپوتالاموس نیست. نتیجه این است که شما هیجان زده می‌شوید، اما نیازی نیست که خود را خنک کنید. در واقع غدد Eccrine از طریق سیستم عصبی سمپاتیک شما از ناحیه‌ای درون مغز فعال می‌شوند که لزوما به خنک سازی ارتباطی ندارد.