خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته منطقه «سیلک» کاشان قدیمی‌ترین خاستگاه تمدن بشری و نخستین جایی است که شهرنشینی در آن شکل گرفت؛ جایی که با تاریخ هفت هزار و ۵۰۰ ساله خود و کشف شش دوره از زندگی بشر چشم جهانیان را خیره ساخته است.
ظرف سفالی قاچاقی که در پاریس سرنوشت سیلک را تغییر داد
تا پیش از آغاز کاوش‌های باستان‌شناسی در این منطقه کسی به ارزش باستانی و اهمیت تاریخی این منطقه پی نبرده بود تا چند ظرف سفالی بسیار زیبا که توسط دلالان عتیقه به آن سوی مرزهای ایران در پاریس منتقل شده بود، مشاور موزه ملی فرانسه را برآن داشت تا مجوز حفاری این منطقه را بگیرد و هیئت فرانسوی به سرپرستی فردی به نام رومن گیرشمن مأمور حفاری در سیلک کاشان شد.
در آن زمان آندره گودار، رئیس موزه ملی ایران بود و به همین علت سه فصل کاوش گریشمن در این تپه‌ها به سرعت انجام گرفت و بر اساس قراردادی که بین ایران و فرانسه در آن زمان بسته شد قرار بر این بود که آنچه در این تپه‌ها پیدا می‌شود میان این ۲ کشور تقسیم شود اما آنها نتایج کاوش‌های خود را با خود به فرانسه بردند که این آثار هم‌اکنون در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود.
متأسفانه پس از کاوش‌های اولیه توسط تیم فرانسوی در این منطقه تا سال ۱۳۱۶ کاوش در این منطقه متوقف شد تا اینکه در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵ دکتر ملک شه میرزادی بار دیگر در این منطقه به کاوش پرداخت و نتیجه پنج فصل کاوش خود را در چند جلد کتاب منتشر کرد. نکته جالب در اکتشافات دکتر میرزادی کشف اولین زیگورات فلات ایران با قدمتی ۳۵۰۰ ساله در این منطقه است.
دفن اجساد در گورهای خمره‌ای
همچنین در فروردین ۹۳ یکی از مالکان پلاک‌های واقع در حریم تپه‌های باستانی سیلک خبری مبنی بر وجود خمره سفالی قدیمی بر بدنه یک چاه واقع در منزلشان را به میراث فرهنگی کاشان اطلاع داد که بلافاصله بعد از بازدید، کاوش و خاکبرداری از این شیء گرانبها به ارتفاع ۷۵ سانتیمتر و قطر ۱۴۸ سانتیمتر آغاز و بعد از خارج کردن خمره و استحکام بخشی اولیه و انجام مطالعات تکمیلی و مرمت به محل امنی منتقل شد. در این خمره اسکلت انسانی هم مشاهده شده است چراکه دفن اجساد در خمره و وجود «گورهای خمره‌ای» در قدیم رایج بوده است.
محسن جاوری، باستان شناس با اشاره به تاریخچه تژه‌های سیلک کاشان به خبرنگار مهر می‌گوید: ایت تپه‌های تاریخی به عنوان نخستین خاستگاه تمدن بشری برای نخستین بار از سال ۱۹۲۸ تا ۱۹۳۱ میلادی توسط گیرشمن فرانسوی مورد کاوش قرار گرفته است.
وی می‌افزاید: هیئت ایرانی باستان‌شناسی به سرپرستی ملک شه میرزادی در سال‌های ۸۰ و ۸۱ طرح بازنگری و کاوش در سیلک را انجام داد که در این مرحله از کاوش علاوه بر دو تپه و دو گورستان کشف شده نیایشگاه زیگوراتی نیز پیدا شد و برخی کارشناسان این نیایشگاه را نخستین زیگورات فلات مرکزی ایران دانسته‌اند.
این باستان شناس با اشاره به اینکه زیگورات نوعی معماری مذهبی و باستانی است، ابراز می‌کند: زیگورات‌ها بناهایی چند طبقه بودند که طبقه زیرین آنها از طبقه فوقانی بزرگ‌تر بود و طبقات بالاتر به لحاظ اندازه، از طبقات پایین‌تر کوچک‌تر ساخته می‌شد.
او ادامه می‌دهد: تپه‌های سیلک از ۲ گورستان و ۲ تپه تشکیل شده که یکی از گورستان‌ها که گورستان الف نامیده می‌شود ۳۵۰۰ سال قدمت داشته و در ۲۰۰ متری جنوب تپه جنوبی واقع شده و گورستان ب نیز ۳ هزار سال قدمت دارد و در زیر باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی ضلع غربی تپه‌ها قرار دارد.
جاوری با بیان اینکه نتایج به دست آمده از کاوش‌های بر روی تپه‌های سیلک تمدن آن را به ۶ دوره فرهنگی متمایز تقسیم می‌کند، بیان می‌کند: سیلک یکی از محوطه‌های شناخته شده تاریخ ایران است که نقش مهمی در گاه‌نگاری فلات مرکزی ایران داشته و آثاری از ۶ دوره مختلف زندگی بشر در سیلک کشف شده است؛ در این منطقه نگاشته‌هایی از دوران پیش از هخامنشی به دست آمده و از اینجا معلوم می‌شود که در هزاره سوم پیش از میلاد در ایران خط متداول بوده است.
ساخت و ساز غیر اصولی در سیلک
وی مشکل مهم این منطقه باستانی را ساخت وسازهای غیر اصولی در اثر بی‌توجهی مسئولان در چند دهه گذشته دانسته و می‌گوید: محدوده حریم این منطقه هنوز به تصویب نهایی نرسیده و برخی بخش‌های آن مبهم است.
دوک‌های سنگی و گلی مخصوص در خرابه‌های تپه باستانی سیلک در صنعت ریسندگی و بافندگی مورد استفاده بوده و آثاری کشف شده از این منطقه نشان می‌دهد که ساکنان این منطقه با ذوب کردن فلزات برای خود وسایل و ابزارهای کار می‌ساختند.
با کشف کوره ذوب فلزات در بخش جنوبی این تپه می‌توان سیلک را جزو صنعتی‌ترین شهرهای آن دوران محسوب کرد و تحقیقاتی که در محل مزبور انجام گرفته نشان می‌دهد که مردم فلات ایران به امر کشاورزی پرداختند و حیوانات اهلی را نیز پرورش دادند.
طی کاوش‌های تپه‌های تاریخی سیلک علاوه بر ظروف خاص، کشف خرده سفال‌هایی روی زمین و پیرامون این تپه‌ها چندین اسکلت انسان نیز پیدا شده که این اشیا در موزه‌های لوور فرانسه، موزه ملی ایران، موزه باغ فین و نمایشگاهی کوچک در کنار این مجموعه باستانی قرار داده شده است.
گفتنی است، تپه تاریخی سیلک در ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ با شماره ۳۸ در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسید. این اثر باستانی و تاریخی در سه کیلومتری جنوب غربی کاشان قرار دارد و شاید به نظر برسد که تپه‌های خاکی و استخوان‌های چندین هزار ساله جاذبه‌ای برای دیدن ندارد اما با کمی گشت‌وگذار بر روی این تپه‌ها به جذایبت این اثر تاریخی پی خواهید برد.
