به گزارش خبرنگار مهر، نخبگی یک اسم نیست؛ یک لقب یا نسبت هم نیست. نخبگی جایگاهی است که برای رسیدن به آن باید از خیلی روزمرگی‌ها گذشت تا به دستش آورد. تنها قدرتی که با آن می‌شود نشدنی‌ها را از صفحه روزگار پاک کرد و با آن ادعا کرد امروز بشر با دیروزش تفاوت داشته است.
«سید حسن عادلی» نیز یکی از افرادی است که توانسته نخبگی را تجربه کند و امروز با مدرک فوق تخصص بیماری‌های ریه سال هاست خدمات رسانی به مردم داشته باشد. وی که متولد سال ۱۳۴۱ در شهر نجف اشرف است از سال ۱۳۸۳ عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم بوده و در مرتبه علمی دانشیار است، دو کتاب تألیف کرده و ۲۶ مقاله در مجلات داخلی و خارجی با قلم وی منتشر شده و در یک ثبت اختراع مشارکت داشته است.
همین تلاش شبانه روزی و رسیدن به جایگاه نخبگی امروز ما را بر آن داشته که داستان این راه پر فراز و نشیب را از زبان وی بشنویم و با بایدها و نبایدهای این راه آشنا شویم.
از نگاه شما نخبگی چه تعریفی دارد و چطور می‌توان به فردی عنوان نخبگی داد؟
اگر بخواهم نخبگی را تعریف کنم باید بگویم آدم نخبه در حوزه کاری خود سرآمد بوده و در سطح کلان و ملی تأثیرگذار است و خلاقیت و نوآوری بخشی از کارش بوده و می‌تواند تحلیل و پیش بینی درستی از موقعیت و جایگاه خود داشته باشد.
نخبه استفاده از فرصت‌ها را بلد است و این توانمندی را به تدریج کسب کرده است. البته این وجه تمایز می‌تواند در علم، سیاست، هنر و یا مهارت فنی باشد.
فرد نخبه در کنار استعداد ذاتی و خدا دادی تلاش و استمرار در آموزش را داشته و باید بدانیم نخبگی هیچ گاه تک بعدی نیست و باید تمام شاخص‌های نخبگی از جمله خلاقیت و نوآوری و تأثیرگذاری را نیز داشته باشد.
نهادهایی چون خانواده، نظام آموزشی و فرهنگ کشور چه نقشی در نخبه پروری و معرفی این افراد به جامعه دارد؟
دو نهاد خانواده و نظام آموزشی نقش مهمی در نخبه پروری دارند. کشف استعداد افراد و تقویت نکات مثبت و اصلاح نکات منفی و اهمیت دادن به خلاقیت، تفکر، نوآوری و تقویت استعدادهای فرد همچنین اهمیت دادن به روش‌های حل مسئله و بر خورد با پدیده‌های پیچیده در این دو نهاد اتفاق می‌افتد و البته جامعه حاکمیت و نهادهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی می‌توانند با ارج نهادن و واگذاری مسئولیت‌ها به نخبگان در جهت نخبه پروری حرکت کنند. زیرا تشویق نخبگان باعث دیده شدن آن در بین عموم شده و به ترویج فرهنگ نوآوری و خلاقیت کمک بسیاری کرده و جوانان و نوجوانان را به مسیر نخبگی رهبری می‌کند.
مستعدان برتر که در حال حرکت به سوی نخبگانی هستند چه مسیری را چگونه باید طی کنند؟
دانشجویان در هر رشته‌ای برای نخبگی باید تلاش خود را افزایش داده و وقت بیشتری بگذارند و تمرکز و دقت خود را بر موضوعات بیشتر کنند. باید از طرف دانشگاه و نهادهای مربوطه حمایت شوند و این حمایت باید از ورود دانشجویان به دانشگاه اتفاق بیفتد.
زیرا شرط لازم برای پایداری در راه نخبگی رفع مشکلات دانشجویان از طرف نهادهای حاکمیتی است و باید دغدغه‌های این افراد رفع شود تا استعداد برتر بتواند بر موضوع علمی خود تمرکز لازم را داشته باشد و شاخصه‌های نخبگی را به دست بیاورد.
تسهیلات و حمایت‌های بنیاد نخبگان چه میزان در جذب جامعه نخبگانی مؤثر است؟
تسهیلاتی که بنیاد نخبگان در اختیار نخبگان می‌گذارد می‌تواند تاثیرگذارتر باشد. این فرآیند باید در تمام نهادها و بخش‌های جامعه ساری و جاری باشد تا خلاقیت، نوآوری، تلاش و دقت به یک فرهنگ تبدیل شود تا بتوانیم یک جامعه چند ده میلیونی نخبه در کشور تربیت کنیم.
ما باید برای نخبگی تمام جامعه و امکانات جامعه را بسیج کنیم تا این فرهنگ در جامعه ترویج پیدا کند تا کم کم نخبگان در کشور شناخته شده و سرآمد شوند البته دادن مسئولیت‌ها و فرصت‌ها به نخبگان کمک می‌کند مشکلات جامعه و کشور حل شود.
با وجود گذشت ۴۴ سال از انقلاب اسلامی ظرفیت‌ها و پیشرفت‌های انقلاب اسلامی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
در این ۴۴ سال تحولی بنیادی در حوزه‌های فرهنگی و سیاست و بینش رخ داده است و در کل کشور تأثیر داشته و امروز شاهد اتفاقات بزرگی در حوزه علم توسط نخبگان هستیم و شاهد تولید علم در حوزه نظامی و فنی در کشور هستیم زیرا نخبگان در این عرصه‌ها بیشتر حضور داشته و به آنها مسئولیت و فرصت بیشتری داده شده تا اثر گذاری خود را نشان دهند.
اما در بعضی از حوزه‌ها که ما شاهد مشکلات هستیم می‌بینیم به نخبگان فرصت و مسئولیت داده نشده و این ضعف در مدیریت کلان و مدیریت میانی کشور بیشتر دیده می‌شود. زیرا مسئولیت‌ها به کسانی داده شده که رزومه نخبگی نداشته و کسانی در بخش مدیریتی حضور دارند که شاخص‌های نخبگی را ندارند.
در بخش اقتصاد نیز ما شاهد غیبت نخبگان هستیم و متأسفانه نخبگان در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی نقش کمرنگی دارند. در واقع برخلاف حوزه نظامی، فنی و علمی که توفیقات زیادی داشتیم اما حوزه اقتصاد، مدیریت و علوم انسانی به خصوص جامعه شناسی کمتر موفق بوده ایم و مهمترین دلیل آن غیبت نخبگان در جایگاه‌های مدیریتی این بخش‌ها است.
از نظر شما مطالبه گری جامعه نخبگانی با توجه به مسائل کشور چگونه باید باشد تا در نهایت به نفع کشور و اصلاح مشکلات شود؟
باید در جواب این سوالتان بگویم به نظر می‌رسد در جامعه نخبگانی مطالبه گری کم‌رنگ شده است و اگر مطالبه گری هم دارند به علت آن است که می‌دانند می‌توانند در جامعه تأثیرگذار باشند و با توجه به ذهن خلاقشان می‌توانند حوادث آینده را پیش بینی کرده و چالش‌ها را حل کنند.
ما باید مطالبه گری نخبگان را تقویت کرده و فرصت‌هایی ایجاد کنیم که بتوانند سخن بگویند زیرا مطالبه گری نخبگان در جهت حل مشکلات جامعه است، بنابراین باید فرهنگ مطالبه گری نخبگان رواج پیدا کرده و در کنار آن فضای ایجاد کنیم که آنها به مطالبات خود دست پیدا کنند تا مشکلات کشور حل شود.
به نظر شما نخبگی مسئولیت آور است یا توقع آور؟
نخبگی بیشتر مسئولیت آور در جامعه است تا توقع آور، اگر تعریف نخبگی را درست به کار ببریم و مصادیق نخبگی را درست بشناسیم خواهیم دید نخبگان توقعی ندارند و اگر مطالبه‌ای دارند برای ایده‌های است که در ذهن دارند و برای مسئولیتی است که احساس می‌کنند باید در مسیر و سرنوشت کشور تأثیرگذار باشند.
در واقع درخواست و مطالبه نخبه برای حل مشکلات و اجرای ایده‌های جدید است و چیزی برای شخص خود نمی‌خواهند.
نخبگان حوزوی و دانشگاهی چگونه می‌توانند بسترساز تحولات مطلوب در کشور بوده و دیگر اقشار جامعه را به سمت هدف کلان رهبری کنند؟
نخبگان در هر حوزه‌ای با تصمیمات درست و به موقع می‌توانند بستری را ایجاد کنند که مشکلات جامعه حل شود و این مستلزم آن است که بپذیریم نخبگان باید در جایگاه مسئولیتی و مدیریتی قرار گرفته و جوانان نخبه در سطوح کلان کشور حاضر شوند زیرا جوانان قدرت ریسک‌پذیری بیشتری دارند و می‌توانند سرنوشت کشور را به سمت اصلاح هدایت کرده و شرایط بهتری را ایجاد کنند.
اعتماد به نخبگان به ویژه به جوانان نخبه مطالبه‌ای است که دکتر سید حسن عادلی پس از سال‌های تجربه از نظام حاکمیتی امروز داشته و باید به آن عمل کرد. جامعه ایران دارای پتانسیل‌های است که اگر نخواهیم با عینک نخبگان به آن نگاه کنیم به مرور از بین رفته و نصیب کسانی می‌شود که برای آن تلاش و هزینه‌ای نکرده‌اند و تنها به دنبال بهره آن هستند. اگر امروز مطالبه دکتر عادلی شنیده شود در تمام بخش‌های کشور مانند حوزه نظامی و فنی شاهد پیشرفت و توسعه‌ای چشم گیر خواهیم بود که تنها به تدبیر نخبگان ممکن است.
