قضاوت در فوتبال همیشه جزو سخت‌ترین کارها در این رشته ورزشی بوده است. کادر فنی، بازیکنان و مدیران باشگاه‌ها در صورت عدم نتیجه‌گیری، تیم داوری را آماج حملات خود قرار می‌دهند. این مسئله در کشور ما نسبت به سایر کشورهای جهان، پررنگ‌تر و ملموس‌تر است.
یکی از حواشی داغ فوتبال ایران به بخش داوری‌ها و اعتراضات مربوط به این قشر مربوط می‌شود. باید به این موضوع اشاره کرد که داوران ایرانی جزو مظلوم‌ترین افراد در این ورزش محبوب و پرطرفدار به شمار می‌روند.
قضاوت در فوتبال ایران با توجه به رویکرد مربیان و بازیکنان شاغل، امری چالش‌برانگیز و دشوار محسوب می‌شود. در طول فصل حواشی بسیاری پیرامون داوران شکل گرفته و نقدهای زیادی علیه آن‌ها وارد می‌شود. متأسفانه در اکثر مواقع این انتقادات آمیخته به الفاظ رکیک و فحاشی می‌شود. در هر بازی و با هر تصمیمی، تماشاگران حاضر در ورزشگاه، بدترین الفاظ را علیه داور وسط به کار می‌برند.
تمام این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که داوران ایرانی در قیاس با داوران خارجی، ازنظر امکانات سخت‌افزاری، نرم‌افزاری، تسهیلات و بسیاری مسائل دیگر دچار مشکل هستند. همچنین میزان دستمزد داوران داخلی قابل مقایسه با داوران خارجی نیست. گلایه‌های داوران از دریافتی‌هایشان، مسئله پرتکرار هر فصل فوتبال ایران است.
این حقوق پایین موجب شده تا داوران در کنار این کار، به حرفه‌های دیگر نیز بپردازند. داوران ما اکثراً افراد دارای تحصیلات دانشگاهی هستند که قضاوت را شغل اصلی خود در نظر نمی‌گیرند. این اشخاص شغلی را به‌عنوان کار اصلی خود برگزیده و در کنار آن شغل داوری را نیز به‌واسطه علاقه‌مندی خود ادامه می‌دهند. در کشورهای صاحب سبک فوتبال، داوران از طریق این شغل، معیشت خود را به‌راحتی تأمین می کنند.
داوران وسط در لیگ یک برای هر بازی حدوداً ۲ میلیون تومان می‌گیرند و داوران لیگ برتری برای هر بازی ۵ میلیون و ۹۰ هزار تومان دستمزد می‌گیرند که البته از این مقدار، ۱۰ درصد مالیات کسر می‌شود. کمک‌داور ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار و داور چهارم نیز ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان حقوق می‌گیرد. دستمزد داوران مذکور معمولاً پس از اتمام فصل به آن‌ها پرداخت می‌شود.
بحث حقوق و دستمزدها در کشورهای خارجی شرایط کاملاً متفاوتی دارد. داوران در کشورهای خارجی ساختار حقوقی شبیه به بازیکنان فوتبال دارند. به این صورت که یک پیش‌پرداخت به این اشخاص داده شده و در ادامه نیز حدوداً ۵ هزار دلار در سال برای داوران در نظر گرفته می‌شود.
داوران ایرانی باوجود تمام این کم و کاستی‌ها، همواره در زمره بهترین داوران قاره آسیا قرار داشته‌اند. از دیرباز تا به امروز اشخاص زیادی در کسوت داوری باعث افتخار کشور شده و این ماجرا کماکان ادامه دارد. محمد فنایی یکی از افتخارات داوری ایران و آسیا محسوب می‌شود. او تجربه حضور در فینال جام جهانی سال ۱۹۹۴ را در کارنامه دارد. دیگر داور ایرانی موفق در سطح بین‌المللی، علیرضا فغانی است.
علیرضا فغانی متولد ۱ فروردین ۱۳۵۷ در کاشمر است او فارغ التحصیل رشته زبان انگلیسی و فوق لیسانس رشته مدیریت ورزشی از دانشگاه آزاد است. فغانی متاهل و دارای دو فرزند با نام های سپهر و ساغر است.
فغانی قضاوت در دیدار فینال لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۴، فینال جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۵، فینال جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۵ و فینال المپیک ۲۰۱۶ را در کارنامه دارد. فغانی در ایران نیز پیشینه داوری در فینال جام حذفی و شهرآورد تهران را دارد. این داور در سال ۲۰۲۰ به‌عنوان بهترین داور آسیا انتخاب شد.
علیرضا فغانی از سال ۲۰۰۸ وارد لیست داوران بین‌المللی شد. فیفا فغانی را برای قضاوت در رقابت‌های جام جهانی ۲۰۱۸ انتخاب کرد. او در جام جهانی روسیه، قضاوت‌های خیلی خوبی داشت و نمرات بالایی را نیز کسب کرد. فغانی دیدار رده‌بندی میان بلژیک و انگلیس را سوت زد.
در جام جهانی قطر نیز شاهد قضاوت او در دو بازی گروهی بودیم. قضاوت علیرضا فغانی در دیدار صربستان و برزیل با تحسین همگان همراه شد اما در بازی بعدی همه‌چیز به ضرر او پیش رفت. اعلام یک پنالتی اشتباه در بازی اروگوئه و پرتغال منجر به حذف او از این مسابقات شد.
پدر او محمد فغانی است که در گذشته به حرفه داوری در فوتبال مشغول بوده است. برادر او، محمدرضا نیز از داوران خوب فوتبال کشور به حساب می‌آید.
فغانی قضاوت‌های جنجالی زیادی در فوتبال ایران و به‌ویژه در شهرآوردها انجام داده که در یادها ماندگار شده است. نوع رفتار او در زمین همواره محل بحث بوده است. بسیاری از کارشناسان نوع برخوردی که او برای قضاوت در فوتبال ایران انتخاب کرده را مناسب و درست ارزیابی می‌کنند.
با توجه به اخلاقیات بازیکنان و مربیان داخلی، سخت‌گیری‌ها و جدیت فغانی به اقتدار او در زمین منجر شده است. البته او در کنار جدیت منحصر به فردش، انعطاف‌پذیر نیز است. این موضوع از او یک داور خاص و کاریزماتیک ساخته است.
در تابستان سال ۱۳۹۸، این داور پرآوازه برای زندگی و تحصیل فرزندان خود به کشور استرالیا مهاجرت کرد. فغانی پس از مدتی به شکل رسمی، به قضاوت در لیگ برتر استرالیا مشغول شد.
فوتبال ایران داوران موفق زیادی به خود دیده ولی بدون تردید علیرضا فغانی به لحاظ ویژگی‌های شخصیتی، اقتدار فردی، اعتمادبه‌نفس، تصمیمات شجاعانه و پشتکار بالایش، خاص‌ترین و شاید بهترین داور تاریخ فوتبال ایران محسوب می‌شود.
