به گزارش خبرگزاری صداوسیما به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)، راه‌اندازی گواهی سپرده برای نفت خام سنگین و میعانات گازی در چارچوب مقررات بازار سرمایه و بورس انرژی ایران در دستور کار قرار گرفته و با همکاری شرکت ملی نفت ایران درحال پیاده‌سازی است.
گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی قابل معامله برای صادرات است. نحوه انجام معاملات آن به صورت حراج پیوسته بوده، محدوده نوسان قیمت آن نامحدود و محدودیت سقف دارایی نداشته و واحد وزنی آن بشکه است؛ بنابراین گزارش؛ روز‌های معاملاتی این گواهی دوشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه هر هفته از ساعت ۱۰:۴۵ تا ۱۴ است.
همچنین هزینه انبارداری آن تا ۱۸ ماه با نرخ صفر محاسبه شده و دوره معاملاتی این گواهی ۳۶ ماه است.
مزایای گواهی سپرده نفت و میعانات گازی
قابل معامله برای صادرات، تسهیل سرمایه‌گذاری خارجی، ابزار تهاتر، کشف منصفانه قیمت، امکان تضمین و توثیق، اولویت در تحویل نسبت به خریداران خارج از بورس، شفافیت، معافیت مالیاتی و خرید و فروش بر خط، از مزایای گواهی سپرده نفت و میعانات گازی است.
چگونگی خرید گواهی سپرده نفت و میعانات گازی
افراد حقیقی و حقوقی برای خرید این گواهی سپرده باید به سامانه سجام مراجعه کرده و نسبت به اخذ کد بورسی اقدام کنند. ادامه روند برای هر کدام از افراد حقیقی و حقوقی متفاوت است.
افراد حقوقی می‌توانند با مراجعه به کارگزاران عضو بورس انرژی به سامانه معاملات دسترسی برخط داشته یا با دریافت کد PRX از سبدگردان، معاملات خود را انجام دهند.
افراد حقیقی نیز با مراجعه به شرکت‌های سبدگردان دارای مجوز و دریافت کد PRX از آن‌ها، می‌توانند اقدام به خرید گواهی سپرده نفت و میعانات گازی می‌کنند.
لازم به ذکر است، سفارش‌گذاری ارزی است و تسویه به صورت ریالی و با نرخ ETS انجام می‌شود.
مراحل تحویل گواهی سپرده میعانات گازی
تحویل گواهی سپرده دارای ۴ مرحله است که مرحله نخست آن اعلام درخواست تحویل به شرکت سپرده‌گذاری است.
در مرحله دوم، کشتی به شرکت ملی نفت ایران معرفی و تایید کشتی از سوی شرکت ملی نفت انجام می‌شود.
در مرحله سوم، نوبت تحویل به خریدار اعطا می‌شود.
نوع قرارداد‌های تحویل به صورت FOB و EXPW است که در صورت تقاضای خریدار و قبول هزینه‌ها، شرکت ملی نفت ایران محموله‌ها را در مقاصد مورد نظر تحویل می‌دهد.
گواهی سپرده نفت و میعانات گازی تاریخ انقضا ندارد. اگر خریداران برای تحویل تا پایان دوره معاملاتی اقدام نکنند، گواهی‌ها با کسر هزینه‌های مربوط به غلطاندن Roll Over به یک نماد جدید انتقال داده می‌شوند.
چه ظرفیت‌هایی با انتشار این اوراق می‌توانند فعال شوند؟
گسترش بازار فیزیکی نفت از طریق دسترسی شفاف و مستقیم به نفت در مکانیسم بورس
بستر شکل‌گیری تأمین مالی معامله‌گران از طریق قرارداد‌های OTC و قرارداد‌های با ظرفیت و کارایی بیشتر
افزایش اشتغال‌زایی در فرآیند تحویل نفت، ابزار‌های مالی، تحلیل‌گری نفت و پوشش ریسک و هجینگ
تقویت و ارتقای نظام مالی
انتشار این اوراق فشاری به بازار سرمایه وارد نمی‌کند؟
در این مرحله، چون کف تضمین‌شده قیمتی مشخص نمی‌شود، جذابیت بالایی برای عموم مردم در مرحله اول ندارد و به بازار سرمایه و بازار ارز هم فشاری وارد نمی‌کند.
همچنین در صورت جذابیت زیاد این بازار و خروج سرمایه از بازار سهام، می‌توان سازوکار‌هایی همچون تخفیف قابل توجه در تبدیل این اوراق به سهام ارائه کرد تا مجدد سرمایه خارج شده از بازار سهام به این بازار برگردد.
آیا گواهی سپرده نفت خام ابزاری برای تامین مالی است؟
بله. اما تأمین مالی صرفا یک کارکرد فرعی برای این ابزار است و هدف اصلی طراحان این اوراق، ارائه طبقه جدید دارایی جهت سرمایه‌گذاری و گسترش بازار فیزیکی نفتی بوده است. دیگر کارکرد‌های فرعی این ابزار عبارتند از: پرداخت بدهی‌ها، ارائه ضمانت‌نامه‌ها و توثیق. در واقع گواهی سپرده نفت خام جزو اوراق بهادار محسوب می‌شود و امکان دریافت تسهیلات از بانک یا موسسه‌های مالی و اعتباری با وثیقه گذاشتن این گواهی وجود دارد.
تسویه حساب به چه صورت است؟
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی عملیات پایاپای گواهی سپرده حامل‌های انرژی و تسویه وجوه ناشی از معاملات و انتقال مالکیت گواهی سپرده حامل‌های انرژی را بر عهده دارد. روز تسویه برای معاملات گواهی سپرده حامل‌های انرژی دو روز کاری پس از انجام معامله خواهد بود. مهلت زمانی تسویه بر اساس مصوبه هیئت مدیره شرکت سپرده‌گذاری مرکزی قابل تغییر است. کاهش مدت تسویه معاملات گواهی سپرده حامل‌های انرژی تا یک روز پس از انجام معامله با درخواست بورس و تایید شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه امکان پذیر است.
سرمایه‌گذار خارجی چگونه می‌تواند از گواهی سپرده نفت و میعانات گازی استفاده کند؟
سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند با خرید نفت از طریق گواهی سپرده نفت خام و تحویل گرفتن محموله‌های نفتی و صادرات آن، سرمایه خود را به صورت ارزی حفظ کنند. در واقع می‌توان از این گواهی برای گارانتی برگشت پول سرمایه گذاران خارجی استفاده کرد.
معاملات گواهی سپرده نفت و میعانات گازی ریالی است یا دلاری؟
محاسبه قیمت گواهی سپرده نفت و میعانات گازی به صورت ارزی به دلار و تسویه آن به صورت ریالی انجام و برای تسویه ریالی نرخ تسعیر بر مبنای سامانه معاملات الکترونیک ETS محاسبه می‌شود.
دوره معاملاتی گواهی سپرده نفت و میعانات گازی چقدر است؟
دوره معاملاتی این اوراق ۳۶ ماه پس از اولین روز عرضه در بورس انرژی خواهد بود.
در موعد سررسید تحویل، تکلیف گواهی‌های سپرده نفت و میعانات گازی باقی مانده در دست اشخاص چه می‌شود؟
در صورت عدم تمایل یا توان دارنده اوراق جهت تحویل فیزیکی نفت خام، امکان فروش نفت خام به وکالت از دارندگان اوراق توسط شرکت ملی نفت و کسر کارمزد ناچیز وجود دارد. همچنین امکان تمدید اوراق پس از پرداخت هزینه انبارداری، برای دوره‌های معاملاتی بعدی نیز وجود دارد.
هزینه‌های انبارداری نفتی که پشتوانه گواهی سپرده نفت و میعانات گازی قرار می‌گیرد، بر عهده کیست و چقدر است؟
هزینه انبارداری برای طول دوره معاملاتی ۳۶ ماهه برابر با ۲٪ ارزش روز اوراق است. خرید و فروش گواهی طی بازه زمانی ۱۸ ماهه نخست معاف از پرداخت هزینه انبارداری است. در صورت خرید گواهی در بازه زمانی ۱۸ ماهه نخست و یا در بازه زمانی ۱۸ ماهه دوم و فروش در بازه زمانی ۱۸ ماهه دوم، مشمول هزینه انبارداری به میزان مدت زمان مالکیت بر گواهی تقسیم بر طول دوره ۳۶ ماهه (معادل ۱۰۹۵ روز)، ضرب در ۲٪ ارزش روز اوراق خواهد شد.
آیا معاملات ثانویه اوراق گواهی سپرده نفت و میعانات گازی شامل مالیات بر ارزش افزوده است؟
با توجه به مصوبه قانون بودجه سال ۱۴۰۱ مجلس شورای اسلامی و قانون مالیات بر ارزش افزوده این نوع فروش شامل مالیات بر ارزش افزوده نخواهد شد.
آیا این اوراق می‌توانند به محلی برای جذب سرمایه‌های خرد داخلی و خارجی واقع شوند؟
با توجه به رفع تعهد ارزی برای صادرکنندگانی که ارز خود را به خرید این اوراق اختصاص می‌دهند، این انگیزه برای صادرکنندگان ایجاد می‌شود که ارز صادراتی خود را از این طریق به اوراق نفتی تبدیل کند تا هم از تورم و کاهش ارزش ریال مصون بماند و هم بدون نیاز به فروش ارز با نرخ پایین، در سامانه نیما تعهدات ارزی خود را ایفا کنند.
سایر ابزار‌های مالی هم می‌توانند بر این اوراق سوار شوند از جمله صندوق‌های کالایی مبتنی بر نفت، مشتقات فیوچرز و اختیار معامله که می‌توانند در ادامه به گسترش و افزایش عمق و نقدشوندگی و پوشش ریسک این بازار کمک کند.
چه تمهیداتی برای پوشش ریسک معامله‌گران این اوراق در قبال نوسانات قیمت نفت در بازار‌های جهانی اندیشیده شده است؟
از بازارگردان استفاده خواهد شد. همچنین قرار است در مراحل بعدی صندوق‌های کالایی حامل‌های انرژی برای این گواهی‌ها راه‌اندازی شود. این صندوق‌ها واسطه‌ای برای کاهش ریسک معاملات خواهند شد. همچنین قرار است معاملات مشتقه (آتی‌ها و اختیار معامله) نفتی نیز در بورس انرژی ایجاد شود که کمک قابل توجهی به پوشش ریسک فعالین این بازار خواهد کرد. علاوه بر آن امکان هجینگ از طریق واسطه‌های مالی در بازار‌های بین‌المللی نیز فراهم خواهد شد.
