آیا در موضوعات سیاسی و اجتماعی هم اکثریت مردم هم به خطا می‌روند؟

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، در عهدنامه مولا علی (ع) به مالک اشتر (ره) می‌خوانیم که حضرت به او فرموده است: «ای مالک، بدان که تو را به بلادی فرستاده‌ام که پیش از تو دولت‌ها دیده، برخی دادگر و برخی ستمگر و مردم در کارهای تو به همان چشم می‌نگرند که تو در کارهای والیان پیش از خود می‌نگری و درباره تو همان گویند که تو درباره آن‌ها می‌گویی و نیکوکاران را از آنچه خداوند درباره آن‌ها بر زبان مردم جاری ساخته، توان شناخت.»

اهمیت افکار عمومی نزد امیرالمؤمنین

حضرت به مالک فرمودند که مردم درباره کارهای تو قضاوت می‌کنند همانطور که تو درباره حاکمان پیشین قضاوت می‌کنی. سپس اضافه فرمودند که یکی از نشانه‌های انسان‌های شایسته آن است که نام نیکشان بر زبان مردم جاری است و مردم از آنها به نیکی یاد می‌کنند، بنابراین از این که مردم کسی را خوب بدانند می‌توان حدس زد که او در نزد خدا هم انسان خوبی است.

این فراز عهدنامه توجه می‌دهد که حاکم نباید درباره افکار عمومی بی‌تفاوت باشد و به قضاوت مردم بی‌اعتنایی کند، البته معنی چنین سخنی این نیست که قانون به خاطر نظر مردم زیر پا گذاشته شود و هر چه مردم می‌خواهند و می‌پسندند همان شود، بلکه مقصود این است که اولاً در مواردی که محدودیت حکم الهی و یا قانون وجود ندارد حاکم خواست مردم و تشخیص آن‌ها را در تصمیم‌گیری خود در نظر بگیرد و ثانیاً محدودیت‌های قانونی را در جهت خواست مردم تغییر دهد تا قانون با درک عمومی تطابق داشته باشد.

طرح یک سؤال

به تناسب مطلب سؤالی مطرح می‌شود که آیا افکار عمومی ارزش واقع‌نمایی و حقیقت‌نمایی دارد یا خیر و یا از راه قضاوت مردم می‌توان به حقیقت رسید در حالی که آیات قرآن در موارد فراوانی قضاوت اکثریت مردم، دانش اکثریت مردم و صلاحیت اکثریت مردم را تخطئه می‌کند؟ چگونه این امر با اعتنا و توجه به افکار عمومی سازگار است؟

با مطالعه و کنار یکدیگر قرار دادن متن آیات مذکور روشن می‌شود که این آیات مربوط به موضوع خاصی است و آن موضوع عبارت است از معارفی که از دسترس عموم مردم خارج است، مانند مسائل مربوط به غیب، عالم آخرت و ملائکه. قضاوت مردم در این گونه مسائل غالباً آمیخته با اوهام است. مردم در این زمینه حرف‌های زیادی می‌زنند ولی عموماً راهی برای درک و فهم درست این مسائل وجود ندارد، لذا پیامبران الهی آمده‌اند تا حقایق مربوط به این گونه مسائل برای مردم تبیین شود. در واقع این سنخ از تعبیرات که در قرآن اکثریت را تخطئه نموده و بیان کرده است که اکثریت نمی‌فهمند مربوط به مسائل ملموس زندگی نیست.

مردم قدرت تشخیص دارند

واقعیت‌هایی که خود مردم می‌توانند درک کنند و بفهمند مانند چگونگی وضعیت شهر و محل زندگی شان نسبت به گذشته یا تغییرات ترافیک یا گرانی و ارزانی اجناس، مهار تورم و... را هر کس در زندگی خودش می‌تواند لمس و تجربه کند و واقعیت‌های اجتماعی را ببیند، از امور مخفی نیستند که انبیای الهی مبعوث شوند و از وحی و ارتباط با عالم غیب استفاده کنند.

منبع: حکمرانی شایسته، شرح عهدنامه مالک اشتر از محمدسروش محلاتی

پایان پیام/