به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، یکی از ماموریتهای بازار سرمایه نقش آفرینی در تامین مالی برای شرکتهای بورسی و فرابورسی است. بررسی کارنامه فرابورس ایران در 237 روز معاملاتی سال 1401 نشان می‌دهد، این رکن بازار سرمایه رشد و صعود متغیرهای مهم معاملاتی اعم از ارزش بازار، حجم و ارزش کل معاملات را تجربه کرد و با بازدهی شاخص کل همراه شد.
به این ترتیب در سالی گذشته ارزش کل بازار فرابورس 31 درصد بیشتر شد و سرمایه‌گذاران حاضر در این بازار با رشد بیش از 6 هزار واحدی شاخص کل توانستند به طور میانگین بازدهی 33 درصدی را در پایان سال کسب کنند.
در سالی که گذشت فرابورس همچنین تامین مالی حدود 250 هزار میلیارد تومانی را از چهار طریق عرضه‌های اولیه، اسناد خزانه اسلامی، پذیره‌نویسی و افزایش سرمایه شرکت‌ها برای بنگاه‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاران، صنایع، دولت و ... به ارمغان آورد که افزایش 31 درصدی را نسبت به 1400 نشان می‌دهد.
فرابورس 31 درصد بزرگتر شد
برای بررسی کارنامه فرابورس در قدم اول نگاهی به عملکرد کلی بازار داریم. آمارها نشان می‌دهند شاخص کل فرابورس در آخرین روز کاری سال گذشته با ثبت رکوردی تازه در سطح 24 هزار و 394 واحد به کار خود پایان داد. این متغیر طی مدت مورد بررسی رشد 33 درصدی را ثبت کرد.
همچنین آمارها از بزرگ شدن بازار فرابورس در سال گذشته خبر می‌دهد. این بازار طی یک سال 31 درصد بزرگتر شد و ارزش آن به بیش از 2.2 میلیون میلیارد تومان رسید.
ارزش کل بازار سهام نیز طی این مدت با رشدی 33 درصدی همراه شد و در سطح 1.8 میلیون میلیارد تومان قرار گرفت.
بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهد، در 237 روز معاملاتی سال گذشته بیش از 1.2 هزار میلیارد برگه انواع دارایی مالی شامل سهام و اوراق قابل معامله در بازارهای فرابورس خرید و فروش شده که ارزش این مبادلات بالغ بر 10.5 میلیون میلیارد تومان بوده است. به این ترتیب سال قبل حجم معاملات 97 درصد و ارزش معاملات 126 درصد افزایش داشته است.
همچنین طی مدت مورد بررسی تعداد نمادهای اصلی پذیرش‌شده و یا درج‌شده در بازارهای فرابورس با رشد 13 درصدی به 664 عدد رسید.
جزییات نمادهای فرابورسی در آخرین روز معاملاتی سال گذشته
سال 1401 تعداد 75 نماد معاملاتی به کل بازارهای فرابورس اضافه شد که نسبت به سال قبل رشد 13 درصدی داشت. به این ترتیب 23 نماد به مجموع نمادهای بازارهای اول، دوم، پایه و بازار شرکتهای کوچک و افزوده شده که 13 نماد آن متعلق به بازار اول است.
همچنین در حوزه اوراق و صندوق‌های پذیرش‌شده نیز شاهد ورود 40 نماد اوراق با درآمد ثابت بودیم که رشد 34 درصدی را نسبت به سال 1400 ثبت کرده است. همچنین در این مدت 26 صندوق سرمایه‌گذاری قابل‌معامله یا ETF جدید وارد فرابورس شد که نسبت به سال پیش از آن با افزایش 52 درصدی همراه بود.
رصد معاملات ماهانه فرابورس
پرونده 12 ماهه شاخص کل فرابورس در سال 1401 دو نیمه کاملا متفاوت دارد، شاخص کل این بازار در حالی طی نیمه اول سال در سراشیبی قرار داشت که از مهرماه شاهد صعود آیفکس بودیم. به این ترتیب شاخص کل که کار خود را در فروردین 1401 در محدوده 20 هزار و 763 واحدی آغاز کرده بود در پایان سال تا ارتفاع 24 هزار واحدی بالا آمد.
رصد ارزش معاملات ماهانه نیز نشان می دهد، طی این مدت بیشترین ارزش معاملات سهام در اسفندماه رقم خورده به طوری که طی این ماه بالغ بر 1.3 میلیون میلیارد تومان معاملات به ثبت رسید.
همچنین طی سالی که گذشت به طور میانگین ماهانه بیش از 104 میلیارد برگه انواع دارایی مالی به ارزش حدود 880 هزار میلیارد تومان داد و ستد شد.
کوچک‌های فرابورسی در صدر نشستند
نگاهی به ارزش معاملات بازارها حاکی از قابل ملاحظه بودن رشد ارزش معاملات در بازارهای شرکتهای کوچک و متوسط و ابزارهای مشتقه در مقایسه با سایر بازارهاست. به این ترتیب طی مدت مورد بررسی در بازار شرکتهای کوچک و متوسط و بازار ابزارهای مشتقه به ترتیب شاهد رشد 705 و 403 درصدی ارزش معاملات نسبت به سال 1400 بودیم.
طی سالی که گذشت در بازار شرکتهای کوچک و متوسط بیش از 571 میلیارد تومان معاملات به ثبت رسید، همچنین حدود 593 میلیارد تومان معاملات در بازار ابزارهای مشتقه انجام شد.
بررسی‌ها نشان می دهد پارسال 33 درصد حجم معاملات در بازار ابزارهای نوین مالی انجام شد. طی این مدت بیش از 413 میلیارد برگه دارایی مالی به ارزشی بالغ بر 10 میلیون میلیارد تومان در این بازار داد و ستد شد.
پس از آن بازار پایه با در اختیار گرفتن 26 درصد حجم معاملات، رتبه دوم را تصاحب کرد. در این بازار معاملات بیشتر از 320 میلیارد ورقه سهم به ارزشی بالغ بر 140 هزار میلیارد تومان انجام شد.
بازار اول هم با معاملات 266 میلیارد برگه سهمی 21 درصد از حجم معاملات را در اختیار داشت و ارزش معاملات این بازار بیش از 146 هزار میلیارد تومان ثبت شد.
از لحاظ ارزش معاملات طی مدت مورد بررسی 96 درصد از کل معاملات بازار متعلق به بازار ابزارهای نوین مالی بود.
ETFها پارسال برنده بودند
در سالی که گذشت فرابورس شاهد رشد 22 درصدی در ارزش معاملات سهام بود. همچنین حجم معاملات سهام نیز 63 درصد زیاد شد. در بخش اوراق بدهی نیز رشد بیش از 130 درصدی حجم و ارزش معاملات به ثبت رسید.
حوزه صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله یا همان ETF ها نیز نشان می‌دهد پارسال با رشد 218 درصدی در ارزش معاملات و 321 درصدی در حجم معاملات، رونق خوبی داشتند. همچنین معاملات ثانویه گواهی تسهیلات مسکن نیز 55 درصد نسبت به سال 1400 بیشتر شد.
بازارهای فرابورس چقدر بزرگ شدند؟
نگاهی به آمار و ارقام ارزش کل بازار سال 1401 به تفکیک نوع بازار، در حالی حکایت از رشد 31 درصدی ارزش کل بازارها دارد که بازار اول با رشدی 66 درصدی نسبت به سال 1400 توانسته بیشترین افزایش را از آن خود کند. این بازار با ارزشی 287 هزار میلیارد تومانی 13 درصد از ارزش کل بازار فرابورس را در اختیار دارد.
بازار دوم نیز سال قبل 24 درصد بزرگتر شد، این بازار با ارزش بیش از یک میلیون میلیارد تومانی، 46 درصد از ارزش کل بازار فرابورس را به خود اختصاص داده است.
همچنین بازار پایه پارسال 41 درصد بزرگتر شد، این بازار 20 درصد از کل ارزش بازار را در اختیار دارد. بازار ابزارهای نوین مالی هم در حالی مثل بازار پایه 20 درصد از سهم ارزش کل بازار را تصاحب کرده که پارسال 22 درصد بزرگتر شد.
نقدشونده‌ترین بازارها با معیار «سهام شناور»
از سوی دیگر بررسی مقایسه‌ای سهام شناور آزاد بازارها نشان می‌دهد بازار پایه فرابورس با حضور 180 شرکت در تابلوهای رنگی خود و میانگین شناوری نزدیک به 39 درصد در سهام، اولین بازار با بیشترین تعداد شرکت و بالاترین میانگین سهام شناور است.
پس از آن بازار اول فرابورس با حضور 79 شرکت و شناوری 33 درصدی رتبه دوم را دارد. بازار دوم فرابورس نیز با فعالیت 86 شرکت و شناوری 21 درصدی در سکوی سوم ایستاده است.
در مجموع کل بازارهای سهام فرابورس با حضور 350 شرکت در پایان سال گذشته میانگین سهام شناوری نزدیک به 33 درصد داشتند.
شیمیایی‌ها صدرنشین صنایع فرابورسی
آمار و ارقام همچنین نشان می‌دهد سال قبل بیش از 1.7 میلیون میلیارد تومان ارزش معاملات خرد بازار سهام در فرابورس بوده است که محصولات شیمیایی با معاملاتی به ارزش 188 هزار میلیارد تومان، 11 درصد از کل معاملات خرد را در اختیار گرفت. فلزات اساسی و سرمایه‌گذاری‌ها نیز هرکدام 10 درصد از این معاملات را به خود اختصاص دادند و پس از آن‌ها بانکی‌ها با معاملاتی به ارزش 139 هزار میلیارد تومان، 8 درصد ارزش معاملات خرد را از آن خود کردند.
بزرگ‌ترین و کوچک‌ترین صنایع بازار
ارزش کل بازار به تفکیک گروه‌های صنعت در سال قبل نشان می‌دهد محصولات شیمیایی با در اختیار داشتن 20 درصد از کل ارزش بازار، بزرگ‌ترین گروه فرابورسی است.
پس از آن اوراق تأمین مالی 18 درصد از ارزش کل بازار را در اختیار دارد. رتبه سوم به فلزات اساسی رسیده که 8 درصد ارزش بازار را به خود اختصاص داده است و پس از این گروه، سه صنعت استخراج کانه‌های فلزی، بیمه و صندوق بازنشستگی و سرمایه‌گذاری‌ها هرکدام به صورت جداگانه 7 درصد از ارزش بازار را در اختیار خود دارند.
رشد 31 درصدی تامین مالی در سال 1401
سال گذشته صنایع مختلف با روش‌های متنوعی نزدیک به 250 هزار میلیارد تومان از فرابورس تأمین مالی کردند که نسبت به سال 1400 با رشدی 31 درصدی همراه بوده است.
در حالی فرابورس ایران چهار روش عرضه اولیه، اسناد خزانه اسلامی، پذیره‌نویسی و افزایش سرمایه شرکت‌ها را برای تأمین مالی از مسیر این بازار ایجاد کرده که اعداد و ارقام نشان می‌دهد «پذیره‌نویسی» جذاب‌ترین روش تأمین مالی در سال گذشته بوده و بالغ‌بر 160 هزار میلیارد تومان تجهیز منابع از این طریق در فرابورس ایران انجام شده است. این عدد نسبت به سال 1400 رشدی 74 درصدی داشته است.
همچنین سال گذشته 51 هزار میلیارد تومان تأمین مالی از طریق انتشار اسناد خزانه اسلامی انجام شده است.
پارسال شرکت‌ها با تأمین مالی نزدیک به 35 هزار میلیارد تومانی با افزایش سرمایه، رشد 151 درصدی را در این بخش نسبت به سال ماقبل، رقم زدند. همچنین از مسیر عرضه‌های اولیه نیز سال قبل 3 هزار و 700 میلیارد تومان تأمین مالی به ثبت رسید.
بررسی‌ها از جزییات پذیره‌نویسی‌ها در فرابورس نشان می‌دهد که سال گذشته 106 مورد پذیره‌نویسی به ثبت رسیده است. از این عدد، 74 پذیره‌نویسی از طریق انتشار اوراق مشارکت، مرابحه، دین، منفعت، قرض‌الحسنه و گواهی سپرده سرمایه‌گذاری خاص و عام بوده که مجموع آن به بیش از 154 هزار میلیارد تومان رسیده است.
همچنین 26 پذیره‌نویسی واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله انجام شده که ارزش آن 4 هزار و 600 میلیارد تومان بوده است. همچنین 4 پذیره‌نویسی سهام در دست انتشار شرکتهای سهامی عام در شرف تأسیس و دو پذیره‌نویسی به روش سلب حق تقدم نیز سال گذشته انجام شده است که مجموع همه این پذیره‌نویسی‌ها به بیش از 160 هزار میلیارد تومان می‌رسد.
بر اساس آمار اعلام شده، طی سال گذشته 20 عرضه اولیه سهام در فرابورس به ثبت رسیده است. جزییات نشان می‌دهد دو عرضه اولیه «ددانا» و «درازی» به روش ثبت سفارش در بازار اول رقم خورده‌اند.
همچنین سه نماد «تماوند»، «غپونه» و «پارتا» در بازار دوم فرابورس با روش گشایش نماد، عرضه اولیه شدند. در ادامه فرابورس ایران سال گذشته شاهد 11 عرضه اولیه به روش حراج نیز بوده است. به این ترتیب نمادهای حگهر، فروسیل، فغدیر، کایزد، گلدیرا، وطوبی، فسوژ، غدانه، ثجنوب، بکابل و شملی در سال 1401 به روش حراج عرضه اولیه شدند. همچنین دو نماد تپسی و فرود دو عرضه اولیه فرابورسی به روش گشایش در بازار دوم فرابورس بودند.
چند اتفاق مهم و ثبت‌شدنی در تاریخ بازار سرمایه
در بخش تأمین مالی طی سالی که گذشت، فرابورس ایران چند اتفاق مهم را برای اولین بار رقم زد. از جمله آن‌ها عرضه اولیه سهام «تپسی» به عنوان اولین شرکت در حوزه اقتصاد دیجیتال بود که از مسیر فرابورس وارد بازار سرمایه شد.
همچنین شرکتهای مهمی مثل گلدیران و انتخاب به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان لوازم صوتی-تصویری و خانگی با برندهایی نام‌آشنا در بین خانواده‌های ایرانی، از بستر فرابورس وارد بازار سرمایه شدند.
در سالی که گذشت بازار سرمایه برای اولین بار شاهد ورود نخستین صندوق املاک و مستغلات بود. به این ترتیب که پذیره‌نویسی صندوق املاک و مستغلات ارزش مسکن نقطه عطفی برای پیوند دو بازار مسکن و سرمایه شد که در فرابورس به سرانجام رسید.
همچنین اولین صندوق شاخصی و صندوق تضمین اصل سرمایه نیز طی سال قبل با روش پذیره‌نویسی و از مسیر فرابورس به بازار سرمایه راه یافتند. به این ترتیب فرابورس در سال 1401 نیز مثل تمامی سال‌های گذشته توانست به رسالت خود در راستای طراحی، راه‌اندازی و ورود نخستین ابزارهای نوین مالی به بازار سرمایه به خوبی عمل کند.
پایان پیام/
