به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، رادیو گفتگو در برنامه روزنه با دکتر رضا آذربایجانی سرپرست مرکز ملی ذخائر ژنتیکی و زیستی ایران به موضوع روز ملی ذخائر ژنتیکی پرداخت
سوال: اول تبریک می‌گوئیم این روز را به شما و اینکه از اهمیت این موضوع بفرمائید که چرا ذخائر ژنتیکی اینقدر اهمیت دارد؟
آذربایجانی: اهمیت موضوع ذخائر ژنتیک در واقع مثل منابع و گنجینه‌ای است که هر ملتی می‌تواند ناشی از مواهب خدادادی به ارث برده باشد و اگر کسی قدر میراثی را که بهش رسیده است را نداند طبیعتاً در ساختن آینده اش با مشکل مواجه خواهد بود ذخائر ژنتیک در این موضوع یکی از در واقع اجزای ناگسستنی حیات و زیست یک ملت است که حوزه‌های مختلف گیاهی و جانوری و حتی میکروارگانیست‌ها و سایر منابع خشکی و دریا در واقع دامنه وسیعی را شامل می‌شود و یک کشور با غنای ذخایر ژنتیکش می‌تواند ادعا کند زیر ساخت خوبی را دارد و منابع خوبی را دارد برای اینکه آینده را برای در واقع نسل‌های بعدی اش امیدوار کننده بتواند رقم بزند.
سوال: همینطور که فرمودید خیلی متنوع چطور این ذخیره سازی انجام می‌شود؟ با چه روش‌ها و موارد علمی این کار انجام می‌شود؟
آذربایجانی: تنوع زیستی از میکروارگانیسم‌های تک سلولی تا گیاهان و جانوران پرسلولی تا نمونه‌های انسانی هر کدام بنا به شرایط زیستی و بیولوژیک و فیزیولوژیک خودشان اقتضاعات مختلفی را دارند برای اینکه بشود آن‌ها را در شرایط زنده نگهداری کرد و این زندگانی اون‌ها کیفیت نمونه‌های زیستی مجموعاً در بانک‌های ژن و اصطلاحاً بانک‌ها تامین می‌شود استاندارد سازی ذخیره سازی و کنترل کیفی و ایجاد یک شناسنامه ژنتیکی کار در واقع کاملاً دانشی است هر لحظه هم به روز می‌شود و بانک‌های معتبر دنیا تمام تلاششان را میکنند هر منبع زیستی را که اصطلاحاً به عنوان یک نمونه ژنتیکی در داخل آن‌ها نگهداری می‌شود به بهترین کیفیت بتوانند برای سالیان آتی در شرایط مختلف دما‌های مختلف به شرایط خشک و به شرایط کشت فعال و موارد مختلف بتوانند نگهداری کنند ما ر واقع در مرکز ملی ذخائر ژنتیکی و زیستی ایران در ۱۶ پلتفروم مختلف بالای ۵۴ هزار نمونه زیستی را در واقع شناسایی و شناسنامه دار و نگهداری می‌کنیم.
سوال: کار بسیار بزرگی است و به نظر می‌رسد علاوه بر اینکه هایتک هم است نیاز دارد به اینکه افرادی هم که دارند در این زمینه فعالیت میکنند از دانش‌ها و توانمندی‌های لازم هم برخوردار باشند آقای آذربایجانی شما مرکز ملی ذخائر ژنتیکی ذیل کدام سازمان یا کدام نهاد دولتی است؟
آذربایجانی: ما در واقع تاسیس و فعالیت مرکز ملی ذخائر ژنتیک در جهاد دانشگاهی کشور شکل گرفته و ما اکنون در سازمان جهاد دانشگاهی کشور فعالیت می‌کنیم اینجا به عنوان یک مرکز جامع و یک مرکز ملی خدماتش فقط در سازمان خودش منتهی نمی‌شود و به تمام بخش‌های تحقیقاتی، صنعتی و پزشکی و تشخیصی، محیط زیست و حیات وحش و قطعاً ذینفعان بسیار گسترده‌ای را در دایره مخاطبین و مشتریان خودش دارد.
سوال: می‌خواستم به همین ذینفعان برسم پس شما رویکردتان در وزارت علوم می‌توانیم بگوئیم هست، اما ارتباط دارید با سایر دستگاه‌ها چقدر اون‌ها از شما کمک می‌گیرند از این ذخائر ژنتیکی شما؟
آذربایجانی: من یک تصحیحی فرمایش حضرتعالی را بکنم جهاد دانشگاهی در واقع با وزارت علوم دو سازمان مختلف هستند و ما در سازمان جهاد دانشگاهی فعالیت می‌کنیم وزارت علوم و وزارت بهداشت و بقیه مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی در واقع جزء خدمات گیرندگان از نمونه‌ها و خدمات تخصصی مرکز ما هستند.
سوال: رویکرد موضوع این است که شاید شما نگاه علمی داشته باشید به این ماجرا و اینکه چقدر بهره برداری‌ها را سایر دستگاه‌ها داشته باشند به همین موضوع می‌خواهیم بپردازیم؟
آذربایجانی: واقعیتش در چارچوب بهره برداری از منابع ژنتیک بایستی اون لاین و اون مسیر اولیه درست طراحی شده باشد قطعاً ما باید با چند دیدگاه اهدافمان را پوشش بدهیم یک حوزه تنوع زیستی کشور است که تعدد بسیار زیاد نمونه‌ها در این مرکز البته نمونه‌های شناسنامه دار، چون مستحضر هستید امکان دارد بسیاری از نمونه‌های زیستی از گیاهی گرفته تا میکرو ارگانیسم‌ها تا نمونه‌های سلولی در جا‌های مختلف تحت عنوان کلکسیون‌های زیستی نگهداری شود که البته کار بسیار خوبی است اگر این که اگر جرات شود و این اعتماد به نفس وجود داشته باشد که یک نمونه اصیل و شناسنامه دار به یک کار تحقیقاتی به یک کار صنعتی به یک کار کشاورزی داده شود که اونجا سرمایه گذاری کلانی بر روی آن دارد انجام می‌گیرد این جزء تعهدات یک بانکداری است در واقع می‌خواهم بگویم که تفاوت کلکسیون‌های زیستی که در واقع یک مجموعه‌هایی از نمونه‌ها را در جا‌های مختلف برای اهداف مختلف امکان دارد نگهداری کنند با یک زیست بانک در این نکته است که یک بیوبانک و زیست بانک خودش را متعهد به ارائه نمونه‌های کیفی، شناسنامه دار و اصیل می‌کند به همین دلیل اونجامی تواند بهره برداری‌های مختلف معطوف به فرمایشات حضرتعالی روی آن پی ریزی شود و اون بهره برداری‌های صنعتی است به عنوان مثال در حوزه‌های مختلف صنایع غذایی و صنایع کشاورزی از نمونه‌های زیستی استفاده می‌شود ما برای این کار قطعاً باید برویم دنبال منابعی که به درد این کار می‌خورد و ما حالا در روند اجرایی این مرکز اولویت را بر این گذاشتیم که ضمن پوشش و تنوع زیستی بتوانیم با دیدگاه کابردی جمع آوری نمونه هایمان را برای کاربرد‌ها هدفمند و هوشمند کنیم.
سوال: آیا از این بانک شما امکان بازدید عمومی و یا بازدید‌های تخصصی وجود دارد؟
آذربایجانی: قطعاً درب این مرکز و در واقع آغوش این مرکز برای حضور متخصصین و مخاطبانی که این مسئله برایشان جزء دغدغه و علاقمندیهایشان است باز است ما در مقاطع مختلف نسبت به بازدید‌های تخصصی در طول سال اقدامات مختلفی را داریم از بازدید‌های دانش آموزی برای اینکه دانش آموزانمان آشنا شوند تا دانشجویی و متخصصین امر از صنایع مختلف حضور پیدا میکنند با استاندارد‌های مرکز و با توانمندیهایشان آشنا می‌شوند من از همین جا دعوت می‌کنم از گروه‌ها و سازمان‌ها و مدارس و دانشگاه‌های مختلف که اگر علاقه دارند ببینند بیوبانک ملی کشور چطور نسبت به نگهداری ژنتیکی کشور اقدام می‌کند از نزدیک خدمتشان باشیم و در واقع ظرفیت و توانمندی تخصصی و علمی همکارانمان را هم از نزدیک ببینند و هم پیشرفت‌های علمی دانشجویی کشور را
سوال: ممنون از شما اگر نکته‌ای باقی مانده بفرمائید؟
آذربایجانی: فقط می‌خواهم نوید این موضوع را بدهم که امروز در روز گرامیداشت ذخائر ژنتیکی یک اقدام بسیار و در واقع یک گام بلندی هم برای صیانت از منابع ژنتیکی حوزه حیات وحش را با همکاری سازمان محیط زیست برداشتیم و در حال رخ دادن است امروز اعلام رسمی مرحله اجرایی ایجاد بانک سلولی حیات وحش در حال انقراض کشورمان است ما در سال گذشته در طی یک روند ۷ تا ۸ ماهه توانستیم بسیار موفقیت آمیز نسبت به ذخیره سازی نمونه‌های در حال انقراض مشهورش یوزپلنک و پیروز و نمونه‌های دیگر بوده اقدام کنیم تا ایشالا امید‌ها را برای احیای این گونه‌ها که در آینده تکنولوژی ایجاد بکند ایشالا فراهم کنیم.
