به گزارش همشهری آنلاین، ایران در این گزارش اگرچه در بیشتر حوزه‌ها، ارتقای رتبه را تجربه کرده، اما در مجموع در مقایسه با گزارش پیشین با ۴پله سقوط در جایگاه ۷۵دنیا قرار گرفته است. به‌عنوان مثال، ایران در حوزه صنعت ۱۲پله ارتقا در مقایسه با سال ۲۰۲۱ داشته و رتبه ۱۱۸ را کسب کرده است. اما آنچه باعث کاهش کلی رتبه ایران در گزارش آنکتاد شده این است که صنعت خودروی کشور در استفاده از ۱۷فناوری مورد بررسی گزارش ناکام بوده است. نتیجه این اتفاق این است که صنعت خودرو، اساسا در رتبه‌بندی لحاظ نشده است.
فناوری‌های شاخص
امیرعباس محمدی‌کوشکی، سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به اینکه در گزارش سال گذشته رتبه جهانی ایران در میان ۱۶۶ کشور ۷۱ بوده است، می‌گوید: «آخرین گزارش، داده‌های ۱۶۶ کشور از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ را جمع‌آوری و ۱۷ فناوری و نوآوری را در ۵حوزه بررسی می‌کند. بر این اساس، ایران در رتبه۷۵ دنیا قرار گرفته است.» محمدی‌کوشکی براساس گزارش آنکتاد، این فناوری‌ها را فناوری‌های سبز می‌داند که کمک قابل‌توجهی به محیط‌زیست می‌کند. هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، تجزیه و تحلیل داده‌ها، بلاکچین، ۵G، پرینت سه‌بعدی، بیوگاز و زیست توده، هیدروژن سبز، روباتیک، پهپادها، ویرایش ژن یا اصلاح ژن، نانوتکنولوژی، فتوولتاییک خورشیدی، انرژی خورشیدی یا نیروگاه‌های خورشیدی، سوخت‌های زیستی، انرژی باد و وسایل نقلیه الکتریکی به‌عنوان ۱۷فناوری و نوآوری مورد بررسی در گزارش اعلام شده است.
جایگاه ایران در ۵ حوزه
سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران با اشاره به اینکه این ۱۷ فناوری در ۵ حوزه آی‌سی‌تی، مهارت، تحقیق و توسعه، صنعت و سرمایه‌گذاری باعث پیشرفت، تولید، استفاده در صنعت و تأثیر بر اقتصاد و معیشت کشورها می‌شود، نحوه رتبه‌بندی هر کشور را مستلزم به‌کارگیری همه این ۱۷ فناوری در هر یک از ۵ حوزه عنوان می‌کند. به‌گفته او ایران، در آی‌سی‌تی رتبه ۷۸ را به‌دست آورده که در مقایسه با سال ۲۰۲۱ رشد ۴ پله‌ای را تجربه کرده است. همچنین در حوزه مهارت رتبه۷۴ ایران در مقایسه با سال۲۰۲۱ ثابت مانده است.
گزارش آنکتاد که به وسیله سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران ترجمه شده نشان می‌دهد که ایران در حوزه تحقیق و توسعه(R&D) رتبه ۳۵ را به‌دست آورده و ۲ پله صعود کرده است. همچنین در حوزه صنعت با رتبه۱۱۸ در مقایسه با سال۲۰۲۱ صعود ۱۲پله‌ای را تجربه کرده، اما در حوزه سرمایه‌گذاری و مالی با ۹پله کاهش در مقایسه با سال۲۰۲۱ در جایگاه۶۲ دنیا قرار گرفته است.
بازار گسترده فناوری‌های نوین
گزارش آنکتاد نشان می‌دهد که با رشد فزاینده فناوری‌های نوین، به‌نظر می‌رسد دنیا در آغاز یک انقلاب جدید قرار گرفته است. آنچه در این گزارش با عنوان «فناورهای مرزی و سبز» از آن نام برده می‌شود، می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد و تأثیر بسیار زیادی بر اقتصاد و معیشت کشورها داشته باشد. سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران با اشاره به این موضوع می‌گوید: «فناوری‌های سبز و فرصت استفاده از آنها محدود به زمان هستند و باید در سیاست کشورها به‌عنوان یک هدف قرار گیرند.» فناوری‌های مرزی ذکر شده در این گزارش مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و هیدروژن سبز اکنون بازاری معادل ۱.۵ تریلیون دلار را در اختیار دارند که تا سال ۲۰۳۰ می‌توانند به بیش از ۹.۵ تریلیون دلار (تقریبا ۳ برابر اندازه فعلی اقتصاد هند) افزایش یابند. این در حالی است که اکنون اقتصادهای توسعه‌یافته بیشترین بهره را از این فرصت می‌برند و اقتصادهای در حال توسعه را پشت‌سر گذاشته‌اند.
علت کاهش رتبه کلی
سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران معتقد است کاهش رتبه کلی ایران ناشی از کاهش سرمایه‌گذاری در فناوری‌های یادشده و استفاده نکردن از این فناوری‌ها در صنعت خودروی کشور است. محمدی‌کوشکی صنعت خودرو را یکی از مهم‌ترین صنایع جهان می‌داند و می‌گوید: «مخترعان، متخصصان و شرکت‌های دانش‌بنیان از توانایی توسعه دانش فنی این تکنولوژی‌ها و محصولات نوآورانه برخوردار هستند. اما متأسفانه شرکت‌های خودروسازی ایران از تکنولوژی‌هایی مانند هوش مصنوعی، هیدروژن سبز، سوخت‌های زیستی و تولید وسایل نقلیه الکتریکی و فناوری‌های دیگر کمتر استفاده می‌کنند. به همین دلیل رتبه جهانی ایران در صنعت خودرو بسیار پایین است.»
گزارش: عمادالدین قاسمی‌پناه
