به گزارش خبرگزاری صدا وسیمابرنامه راهبران رایو ایران با جضور عباس بیات سروری، مدیر کل بهره برداری از آزادراه‌هاو توسعه حمل و نقل کشوربه موضوع نحوه ساخت و بهره بردار ازآزادراه ها پرداخت.
مجری: درباره نحوه ساخت و بهره بردار ازآزادراه هاصحبت کنید و تعریف کلی آزاد راه را برای شنوندگان بفرمایید؟
بیات سروری:در خصوص نحوه ساخت آزاد راه‌ها ما براساس قانونی که در سال ۶۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که معروف است به قانون احداث پروژه‌های عمرانی در بخش راه و ترابری از طریق سرمایه گذاری بخش خصوصی و در واقع نیمه خصوصی، آزادراه‌ها به صورت مشارکتی با دولت ساخته می‌شود یعنی سرمایه گذاری مراجعه می‌کند براساس طرحی که وجود دارد با یک قدرالسهمی با دولت به صورت مشارکت آزادراه را می‌سازند و در طول دوره بهره برداری اصل و سود سرمایه گذاری سرمایه گذار مستهلک می‌شود و بعد از این که طول بهره برداری زمان بهره برداری به انتها رسید آزاد راه در قالب یک سرمایه ملی به دولت واگذار می‌شود و در اختیار سازمان راهداری قرار می‌گیرد.
مجری: تفاوت بزرگراه و آزادراه را بفرمایید؟
بیات سروری: اگر بخواهم خیلی ساده برای شنوندگان توضیح بدهید شما هر جا که عزیزان شما تردد می‌کنند تابلو‌های علائم آبی رنگ است آنجا آزادراه است هر جا سبزرنگ است بزرگراه است، ولی خب تفاوت‌های بین بزرگراه و آزادراه وجود دارد استاندارد‌های آزادراه قاعدتا بالاتراست ما معمولا تقاطع‌های همسطح نداریم در آزاد راه‌ها عمده تقاطع‌ها غیرهمسطح است، خروجی‌ها در آزادراه‌ها حداقل است یعنی ورودی و خروجی به آزادراه ما خیلی کم‌تر داریم و به طور کلی استاندارد بهره برداری آزادراه بالاتر است از بزرگ راه‌ها و یکی از دلایلی هم که اخذ عوارض صورت می‌گیرد در آزادراه‌ها این موارد است.
مجری: الان در مورد عوارض گفتید، مردم در مورد عوارض خیلی سوال داشتند در ایام عید در خصوص عوارض آزادراه‌ها و این که مرجع تعیین نرخ آزادراه‌ها چه حوزه‌ای است این که مرجع تعیین عوارض آزادراه‌ها چه حوزه است؟
بیات سروری: همانطوری که توضیح دادم آزادراه‌ها تقریبا دو مدل است یک سری آزادرا‌های هستند که در حال حاضر در اختیار سرمایه گذار و بهره بردار پروژه است یعنی این که یکی آمده سرمایه گذاری کرده با دولت در حال استهلاک سرمایه است آن آزادراه‌ها آزادرا‌های مشارکتی هستند نرخ عوارض این تیپ آزادراه‌ها پیشنهاد اولیه اش براساس ان بیزینس پلنی که با سرمایه گذار بسته شده نسخه اولیه اش می‌آید از طریق وزارت راه و شهرسازی بررسی می‌شود پیشنهاد می‌شود در واقع آخرین ورژن اش به این صورت است که می‌رود ستاد تنظیم بازار آنجا بررسی می‌کنند و براساس اولویت بندی که می‌کنند نرخ عوارضی مشخص می‌شود و ابلاغ می‌شود این برای آزادراه‌های مشارکتی است که در حال حاضر بهره بردار و سرمایه گذار هنوز هست و پولش مستهلک نشده آزادراه‌هایی که مستهلک شده و در اختیار دولت قرار گرفته و سازمان راهداری متولی انهاست توسط شورای اقتصاد عوارض اش تعیین می‌شود من الان معتقدم پنج تا آزادراه دولتی داریم مثل آزاد راه تهران- قم، آزادراه قزوین- زنجان، آزادراه تهران- ساوه که این‌ها تقریبا نرخ عوارض پایین تری دارند، چون پولی برای پرداخت به عنوان بدهی به سرمایه گذار وجودندارد در اختیار دولت است یکسری هزینه‌های نگهداری و تعمیراتشان در نظر می‌گیرند که این‌ها نرخ شان عوارضشان پایین‌تر است ان‌ها نرخ عوارضشان توسط شورای اقتصاد تعیین می‌شود. مجری: چند تا آزادراه به طور کلی در کشور داریم؟
بیات سروری: آزادراه‌هایی که در کشور در حال بهره برداری هستیم حدود ۲۸ آزادراه در کشور در حال بهره برداری داریم که از آزادراه‌ها پنج تای آن دولتی است که در اختیار سازمان راهداری است آزادراه‌های در حال ساخت حدود ۱۸ تاست که در حال ساخت هستند که حدود هزار و ۳۷ کیلومتر را شامل می‌شوند آزادراه‌هایی هم که ساخته شده است و به عنوان آزادراه در حال بهره برداری حدود دو هزار و ۷۶۰ کیلومتر است؟
مجری: یکی از هموطنان برای ما پیامک دادند که چرا کاغذی بود و عوارض را هوشمند نمی‌کنید هم هزینه کمتری بر می‌دارد و هم معطلی کمتری برای رانندگان دارد و یکسری مراکز اخذ عوارض هنوز دستی است؟
بیات سروری: ما از سال استارت الکترونیکی کردن عوارض از سال ۹۱ خورده حالا به صورت زیاد جدی نبوده سال ۹۷ در قالب یک فراخوانی مجری کار مشخص شده و قرار بوده ظرف مدت شش ماه کل شبکه آزادراهی کشور اخذ عوارضش به صورت الکترونیکی انجام بشود. من فقط توضیحی بدهم در حال حاضر ۲۸ تا آزادراهی که عرض کردم حدود ۱۴ تا ۱۵ تا آزادراه مان به صورت الکترونیکی اخذعوارض می‌کنند، ولی چرا تا به الان محقق نشده کلیه آزادراه‌های مان متصل بشوند به شبکه الکترونیکی از دلایلش این است واقعیت انجام این کار یک کار چند انضباطی و مولتی دیسیپلین است یعنی فقط صرفا وزارت راه و شهرسازی به تنهایی نتواند این کار را کامل به سرانجام برساند پلیس باید نقش خودش را ایفا کند بیمه باید نقش خودش را ایفا کند و از همه مهمترمردم ما هستند که باید نسبت به پرداخت عوارض الکترونیک که در واقع برای سهولت تردد خود عزیزان و ایمنی بیشتر عزیزان دیده شده همت بیشتری بگمارند و از همه مهمترهمکاری سرمایه گذاران است ما وقتی که عوارض آزادراه را الکترونیکی می‌کنیم ریت وصول عوارضمان کاهش پیدا می‌کند چرا، چون خیلی‌ها به دلایلی پرداخت نمی‌کنند می‌گن حالا وای می‌ایستیم وقتی که ماشین را فروختیم می‌دهیم و به هر دلیلی ریت وصول عوارض پایین می‌آید خب آزادراه هم توسط سرمایه گذار ساخته شده و نرخ سرمایه گذاری سود این عزیزان زیر ۲۲ و سه درصد است شما در نظر بگیرد با این تورمی که وجود دارد سرمایه گذار آمده یک سرمایه گذاری ریشه در خاک انجام داده و حالا با سود مثلا بیست و یکی دو درصد می‌خواهد اصل و فرع پولش برگردد حالا عزیزانی هستند که عوارض را پرداخت نمی‌کنند لذا یک بخشی هم به این دلیل همکاری از سمت سرمایه گذاری آزادراهی کامل انجام نمی‌شود به خاطر وصول بدهی‌های خودشان هست یعنی ریت وصول اخذ عوارض الکترونیکی پایین است و پلیس باید کامل این را پوشش بدهد بیمه موقعی که بیمه نامه صادر کند این را حتما اخذ مفاصا بکند این که عرض می‌کنم قانون است در واقع ما براساس قانون بودجه سال ۱۴۰۱ بند یک تصره ۱۸ اش به صورت قانون امده، ولی خب عملیاتی شدنش یک بخش‌هایی کند دارد انجام می‌شود و تا زمانی که از طرف همه ذینفعان به صورت کامل عملیاتی نشود این اتصال به شبکه الکترونیکی در کل آزادراه یک مقدار با تاخیر دارد انجام می‌شود البته امیدواریم که سال ۱۴۰۲ این را در کل شبکه نهایی کنیم.
مجری: نرخ عوارض آیا تغییر می‌کند بالا می‌رود امسال یعنی ۱۴۰۲ چطوری است؟
بیات سروری: قطعا نرخ عوارض براساس قانون و براساس قراردادی که ما با سرمایه گذار داریم باید به صورت سالانه ابلاغ بشود، چون بخشی از این عوارضی که کاربران آزادراهی پرداخت می‌کنند صرف تعمیرات و نگهداری آزاد راه می‌شود اگر ما بخواهیم عوارض را بالا نبریم و یا مثلا پایین نگه داریم با توجه به این هزینه‌هایی که عزیزان می‌کنند از صددرصد درآمدی که از آزادراه دارند حدود ۱۵ درصد هزینه می‌کنند برای تعمیرات و نگهداری آزادراه و ده درصد ازان درامدشان را هزینه می‌کنند برای امور جاری و در واقع برای بهره برداری آن شرکتی دارد آنجا را مدیریت می‌کند پول باجه دار حقوق باجه دار را می‌دهد این‌ها را می‌دهد ۱۰ درصد صرف امور بهره وری و ۱۵ درصد صرف تعمیرات و نگهداری اگر با توجه به تورمی که به صورت سالانه وجود دارد مثل حقوق کارمند و کارگر که سالانه درصدی می‌خورد اگر این‌ها اضافه نشوند عزیزان تو حوزه نگهداری و تعمیرات و همچنین پرداخت هزینه‌های بهره برداری شان با مشکل مواجه خواهند خورد الان هم ما اخرین نرخ عوارضی که داشتیم در سال ۹۹ بوده و از سال ۹۹ به این ور ابلاغ نرخ عوارض انجام نشده که این مورد اعتراض شدید شبکه سرمایه گذاری کشور است که من همین الان در جلسه‌ای بودم که راجع به این موضوع صحبت می‌شد آن موقع سرمایه گذاری در حوزه زیرساخت هم به مشکل بر می‌خورد، امیدواریم امسال با پیگیری که انجام می‌شود افزایش نرخ عوارض در قالب قابل قبولی وجود داشته باشد که نه به مردم عزیز فشار بیاید و نه شبکه سرمایه گذاری رنجیده خاطر بشود.
مجری: الان پیرو صحبت و فرمایشات خودتان که فرمودید ۱۵ درصد از نرخی که اخذ می‌شود از مردم درآزادراه‌ها صرف تعمیرات و نگهداری آزادراه‌ها می‌شود شاهد هستیم در تعدادی از آزادراه‌ها کیفیت نگهداریو ساخت این آزادراه‌ها آنچنانی نیست که باید و شاید آیا نهاد نظارتی بر این آزادراه‌ها وجود دارد که سرمایه گذاری خصوص می‌آید این کار را انجام می‌دهد برای بقیه و ادامه کارشان هم باز هم یک نظارت باشد؟
بیات سروری: بله قطعا همین طور است و علاوه بر این که ما خودمان نظارت می‌کنیم اکثر این شرکت‌ها شرکت‌هایی هستن دکه سالانه حسابرسی می‌شوند توسط سازمان حسابرسی و هزینه‌هایی که در حوزه نگهداری انجام می‌دهند علاوه ما به تایید سازمان مسئول می‌رسد، ولی همانطوری که گفتم یکسری از این مشکلات برکاهش کیفیت برخی آزادراه‌ها برمی گردد به این که نرخ عوارض ابلاغ نشده و این هزینه‌ها تکافوی نگهداری و تعمیرات را نمی‌دهند بخش دوم اش بر می‌گردد بالاخره هر آزادراهی بعد از یک مدتی که تعمیر و نگهداری می‌شود یعنی بعد از ده ۱۲ سال باید روکش آسفالتش کلا تجدید بشود که اسمش را بهسازی آزادراه می‌گذاریم که در واقع بهسازی آزادراه به نوعی سرمایه گذاری مجدد است که با توجه به این که الان سرمایه گذاران مان توی بازار‌های موازی مثلا با توجه به نرخ تورمی که وجود دارد عدد‌های بالاتری وجود دارد حالا توحوزه مسکن باشد یا حوزه سایرحوزه‌های مالی تمایل کمتری دارند که بیایند با نرخ ۲۰ درصد ۲۳ درصد این‌ها تو حوزه آزادراهی سرمایه گذاری بکنند بحث بهسازی به مخاطره می‌افتد هرچند که تو قرارداد وظیفه قانونیشان است و ما هم با آن‌ها به مشکل می‌خوریم اینه که ما دنبال راهکار‌هایی هستیم که اگر بشودبا کمک‌هایی که دولت می‌کند با اختصاص قیر و یا اگر بشود اصلاح قانون یک جایی مجددا این سرمایه گذاران را ترغیب کنیم توی بحث روکش مجدد که بعد از ۱۲ سال ۱۳ سال بعد از ساخت آزادراه نیاز است که تجدید ساختمان بشود همکاری بکنند.
مجری: در مورد عوارضی پردیس تهران که الان هفت هزار تومان عوارض می‌گیرند مگر چند کیلومتراست پرسش من این است خیلی کوتاهدر حد ۲۰ آیا عوارض به میزان کیلومتر آزادراه‌ها هم بستگی دارد یا خیر؟
بیات سروری: متوسط عوارضمان پِر کیلومترش حدود ۱۲۰ هزار تومان است برای آزادراه پردیس هم همین است آزادراه پردیس هم الان چند تا سرمایه گذار دارد مشارکتی آنجا را ساختند و براساس ان مدلی مالی که توافق کردند هنوز در حال استهلاک سرمایه است اینکه قرار بود آنجا رایگان بشود نه همچنین چیزی وجود ندارد.
