به موجب بخشنامه حداقل دستمزد سال ۱۴۰۲ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ابتدای سال ۱۴۰۲ حداقل مزد روزانه با نرخ یکسان برای تمام کارگران مشمول قانون کار (اعم از قرارداد دائم یا موقت) مبلغ ۱.۷۶۹.۴۲۸ ریال تعیین شد. همچنین از اول سال ۱۴۰۲ سایر سطوح مزدی نیز روزانه ۲۱ درصد مزد ثابت یا مزد مبنا (موضوع ماده ۳۶ قانون کار) به اضافه روزانه ۸۳.۵۹۶ ریال نسبت به آخرین مزد در سال ۱۴۰۱ افزایش یافت.
با اعمال افزایش بند فوق، مزد شغل کارگران مشمول طرح‌های طبقه‌بندی مشاغل مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و نیز مزد ثابت سایر کارگران نباید از مبلغ ۱.۷۶۹.۴۲۸ ریال کمتر شود.
در همین راستا و با توجه به تغییر حداقل دستمزد روزانه و سایر سطوح دستمزدی و حداقل مزایای پرداختی به کارگران مشمول قانون‌کار در سال ۱۴۰۲، در روز ششم فروردین ماه، بخشنامه دستمزد مبنای کسر حق‌بیمه در سال ۱۴۰۲ نیز از سوی سازمان تأمین‌اجتماعی صادر شد.
اعلام دستمزد روزانه مبنای وصول حق بیمه
براساس این بخشنامه، حداقل دستمزد روزانه مبنای وصول حق‌بیمه بیمه‌شدگان مشمول قوانین کار و تأمین‌اجتماعی (به استثنای مشاغل و فعالیت‌های دارای دستمزد مقطوع) مبلغ ۱.۷۶۹.۴۲۸ ریال است و سایر سطوح دستمزدی مبنای کسر حق بیمه نیز براساس آخرین دستمزد روزانه سال ۱۴۰۱، معادل ۲۱ درصد به علاوه رقم ثابت روزانه ۸۳,۵۹۶ ریال افزایش می‌یابد.
مزد روزانه شغل سال ۱۴۰۲= (۸۳,۵۹۶+۱/۲۱ × آخرین مزد روزانه شغل در سال ۱۴۰۱)
درج مبالغ مزایای رفاهی و حق مسکن در قراردادها
در بخشنامه سازمان تأمین‌اجتماعی همچنین آمده است: با توجه به اینکه طبق بند (۳) تصویبنامه شورای عالی کار مقرر شده کارفرمایان مشمول قانون کار به کلیه کارگران اعم از دائم و موقت و مجرد یا متأهل، ماهیانه مبلغ ۱۱ میلیون ریال بابت کمک هزینه اقلام مصرفی خانوار به‌عنوان مزایای رفاهی و انگیزه‌ای و همچنین حق مسکن به کارگران مشمول قانون پرداخت کنند (توضیح ایسنا: مبلغ حق مسکن سال جاری، هفته گذشته به تصویب هیئت وزیران رسیده و ۹.۰۰۰.۰۰۰ ریال تعیین شد)، لذا کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون کار می‌بایست، به هنگام تنظیم صورت مزد و مزایا نسبت به درج مبالغ یادشده به همراه سایر اقلام مشمول کسر حق‌بیمه از جمله خواروبار در ایام اشتغال و... در ستون مربوطه و کسر حق‌بیمه متعلقه و پرداخت آن به شعبه اقدام کنند.
همچنین به موجب بند (۲) مصوبه مزبور و تبصره های ذیل آن و نیز دستورالعملهای صادره از سوی اداره‌کل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و جداول مربوطه، کلیه کارفرمایان مکلفند از مبلغ مزد پایه سنواتی کارگران مشمول قانون کار (اعم از کارگاه های دارای طرح طبقه بندی و فاقد طرح طبقه بندی مشاغل) که "دارای حداقل یک سال سابقه کار در همان کارگاه شده یا یک سال از دریافت آخرین پایه سنواتی آنان گذشته است" مبلغ روزانه ۷۰,۰۰۰ ریال حق‌بیمه متعلقه را کسر و با رعایت ماده (۳۹) قانون تامین اجتماعی و آیین نامه اجرایی مربوطه به سازمان پرداخت کنند.
براساس بخشنامه سازمان تأمین‌اجتماعی، به هنگام محاسبه حق‌بیمه آن دسته از بیمه‌شدگان که در آخرین گزارش بازرسی انجام شده مربوط به قبل از اول فروردین ۱۴۰۲، دستمزد آنان بیش از حداقل دستمزد روزانه سال گذشته درج شده است، چنانچه در سال ۱۴۰۲ کارفرما از ارسال لیست و پرداخت حق‌بیمه بیمه‌شدگان مذکور خودداری یا در لیست‌های ارسالی ترک‌کار آن‌ها را اعلام نکند، باید دستمزد آن‌ها مطابق این بخشنامه تعیین و سپس مبنای محاسبه حق‌بیمه ماه‌هایی که لیست آن ارسال نشده است، قرار گیرد.
دستمزد مبنای کسر حق بیمه بیمه‌شدگان اختیاری
در مورد بیمه‌شدگان اختیاری نیز در این بخشنامه اعلام شده است که حداقل مبنای پرداخت حق‌بیمه بیمه‌شدگان ادامه بیمه به‌طور اختیاری در سال ۱۴۰۲ معادل ۱/۲ برابر حداقل دستمزد مصوب شورای عالی‌کار خواهد بود.
همچنین مبنای پرداخت حق‌بیمه بیمه‌شدگان ادامه بیمه به‌طور اختیاری که مبنای پرداخت حق‌بیمه آنان در سال ۱۴۰۱ از رقم روزانه ۱.۳۹۳.۲۵۰ ریال بیشتر بوده است، همانند سایر سطوح دستمزدی معادل ۲۱ درصد به علاوه رقم ثابت روزانه ۸۳.۵۹۶ ریال افزایش می‌یابد که در هر حال از ۱/۲ حداقل دستمزد مصوب شورای‌عالی کار کمتر نخواهد بود.
مبنای پرداخت حق‌بیمه روزانه سال ۱۴۰۲ = (۸۳,۵۹۶+۱/۲۱×آخرین مبنای پرداخت حق‌بیمه روزانه در سال ۱۴۰۱)
دستمزد مبنای کسر حق بیمه بیمه‌شدگان حرف و مشاغل آزاد
حداقل مبنای پرداخت حق‌بیمه بیمه‌شدگان صاحبان حرف و مشاغل آزاد نیز در سال ۱۴۰۲ معادل رقم روزانه ۱.۷۶۹.۴۲۸ ریال خواهد بود و در مواردی که دستمزد مبنای پرداخت حق‌بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد بالاتر از حداقل دستمزد مصوب شورای‌عالی کار در سال ۱۴۰۱ باشد، باید ضریب دستمزد مربوطه نسبت به حداقل دستمزد مصوب شورایعالی‌کار در سال ۱۴۰۲ رعایت شود.
در این بخشنامه همچنین اعلام شده است که کلیه پرداختی‌های آن دسته از مقرری‌بگیران بیمه بیکاری که تاریخ وقوع بیکاری آنان از تاریخ اول فروردین ۱۴۰۲ به بعد است، با رعایت حداقل دستمزد سال ۱۴۰۲ خواهد بود. همچنین پرداختی‌های آن دسته از مقرری‌بگیران بیکاری سنوات قبل که در سال ۱۴۰۲ ادامه می‌یابد و مبلغ آن کمتر از حداقل دستمزد مزبور در سال ۱۴۰۲ است تا مبلغ حداقل دستمزد سال ۱۴۰۲ ترمیم می‌شود.
دستمزد مبنای کسر حق بیمه کارگران ساختمانی
ضرایب دستمزد مقطوع کارگران ساختمانی موضوع بند (۴) یک‌هزار و چهارصد و پنجاه و پنجمین جلس مورخ ۲۳ دی ماه ۱۳۹۲ هیئت مدیره سازمان، به شرح ذیل تعیین و از تاریخ اول فروردین ۱۴۰۱ مبنای دریافت حق بیمه و تعهدات قانونی قرار می‌گیرد.
الف) - کارگر درجه یک (کارگر ماهر، استادکار) ۱/۴ برابر حداقل دستمزد
ب) - کارگر درجه دو (کارگر نیمه ماهر، کمک استادکار) ۱/۳ برابر حداقل دستمزد
ج) -کارگر درجه سه (کارگر عمومی) ۱/۲ برابر حداقل دستمزد
با توجه به بند فوق حق‌بیمه کارگران ساختمانی می‌بایست براساس سطح مهارت اعلام شده در کارت مهارت فنی آنان و براساس دستمزد مقطوع روزانه شغل مربوطه با اعمال ضرایب ۱/۲، ۱/۳، ۱/۴ برابر حداقل دستمزد (به ترتیب ۲,۱۲۳,۳۰۰، ۲,۳۰۰,۳۰۰ و ۲,۴۷۷,۲۰۰) ریال براساس سطح مهارت کارگران مزبور و با رعایت مصوبات هیئت مدیره محاسبه و وصول شود.
نحوه محاسبه و میزان حق بیمه سال جاری
طبق ماده (۲۸) قانون تامین اجتماعی، مبلغ حق بیمه به میزان ۳۰ درصد مزد یا حقوق بیمه‌شدگان مشمول قانون کار است که از این میزان ۲۳ درصد (۲۰ درصد حق بیمه + سه درصد بیمه بیکاری) بر عهده کارفرما و هفت درصد بر عهده بیمه شده است (که علاوه بر میزان نرخ فوق الاشاره، سه درصد نیز به وسیله دولت تامین می‌شود).
طبق ماده (۳۶) قانون کارفرما مسئول پرداخت حق‌بیمه سهم خود و بیمه‌شده به سازمان بوده و مکلف است در موقع پرداخت مزد یا حقوق و مزایا سهم بیمه شده را کسر کرده و سهم خود را بر آن افزوده به سازمان تامین اجتماعی تأدیه کند.
حق بیمه را می‌توان به چهار دسته عمده تقسیم کرد:
۱- حق‌بیمه‌ای که براساس دستمزد و حقوق پرداختی توسط کارفرما، محاسبه و تعیین شده و به صورت لیست پرداخت حق‌بیمه به شعب سازمان ارائه می‌شود.
۲- حق‌بیمه‌ای که به صورت مقطوع و بر اساس ماده (۳۵) قانون توسط سازمان تامین‌اجتماعی برای برخی از مشاغل و منطبق بر ضوابط قانونی از جمله تصویبنامه شورای عالی کار درخصوص تغییر حداقل دستمزد روزانه و سایر سطوح دستمزدی و حداقل مزایای پرداختی به کارگران مشمول قانون کار، هر سال تعیین می‌شود و کارفرمایان مکلف‌اند برمبنای دستمزد تعیین شده نسبت به ارسال لیست و پرداخت حق بیمه بیمه‌شدگان کارگاه اقدام کنند.
دستمزد مقطوع تنها در مورد برخی مشاغل صنفی موضوعیت دارد و دستمزدی است که کارفرما ملزم به رعایت آن در زمینه محاسبه و پرداخت حق‌بیمه کارگران است و مجاز به پرداخت حق بیمه برمبنای دستمزدی کمتر از دستمزد مقطوع اعلام شده برای هر سال نیست.
۳- درخصوص نحوه تعیین دستمزد بیمه شدگان اختیاری و مشاغل آزاد:
۱-۳- نحوه تعیین دستمزد بیمه شدگان اختیاری:
مبنای پرداخت حق بیمه برای کسانی که بیش از ۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند بین ۷۰ تا ۱۰۰ درصد میانگین دستمزد آخرین (۳۶۰) روز قبل از ثبت تقاضا بیمه اختیاری به انتخاب متقاضی خواهد بود مشروط بر اینکه از ۱/۲ حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار کمتر نباشد و مبنای پرداخت حق بیمه متقاضیانی که پنج سال و کمتر از پنج سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند به انتخاب متقاضی بین ۱/۲ حداقل دستمزد و حداکثر دستمزد شاغلین خواهد بود. از ابتدای هر سال به میزانی که طبق مقررات مصوب شورای عالی کار به سطوح دستمزد شاغلین اضافه می‌شود مبنای پرداخت حق بیمه افزایش می‌یابد.
۳-۲- نحوه افزایش دستمزد بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد :
حق‌بیمه‌ای که برای بیمه‌شدگان حرف و مشاغل آزاد و اختیاری (خویش‌فرما) تعیین می‌شود که براساس دستمزد و حقوق اعلامی متقاضی و قرارداد فی‌مابین تعیین می‌شود. در این حالت میزان دستمزد اعلامی می‌بایست مابین حداقل و حداکثر دستمزد سال مورد نظر باشد.
۴- حق بیمه افراد شاغل در اجرای قراردادهای مقاطعه کاری که به دو صورت محاسبه می‌شود:
الف) قراردادهایی که مشمول ماده ۴۰ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب اول اردیبهشت ۱۳۹۴ و همچنین ماده ۱۱ قانون حداکثر استقاد از توان تولید و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی مصوب ۱۵ اردیبهشت ۹۸ بوده و کار توسط کارکنان همان کارگاه و در محل ثابت کارگاه پیمانکار انجام می‌گیرد وفق صورت مزد و حقوق افراد شاغل و بازرسی طبق ماده ۴۷ قانون محاسبه و مطالبه می گردد و از تعیین نسبت مزذ به کل کار وفق ماده ۴۱ قانون تامین اجتماعی معاف هستند.
ب) قراردادهایی که خارج از ضوابط بند یک می باشند وفق ماده ۴۱ قانون نسبت مزد به کل کار تعیین و حق‌بیمه براساس آن محاسبه و مطالبه می‌شود.
به صورت کلی حق‌بیمه براساس فرمول زیر محاسبه می‌شود:
حق‌بیمه = {(دستمزد روزانه * تعداد روزهای کارکرد) + حق مسکن + مزایای رفاهی و انگیزه‌ای} *۳۰درصد
در سال ۱۴۰۲ براساس پایه حقوق روزانه (۱,۷۶۹,۴۲۸ ریال) و میزان حق مسکن (۹,۰۰۰,۰۰۰ ریال) و مزایای رفاهی و انگیزه‌ای (۱۱,۰۰۰,۰۰۰ ریال) میزان حق‌بیمه به این شرح است:
ماه ۳۱ روزه:
مبلغ کل حق‌بیمه ۲۲,۴۵۵,۶۸۰ ریال
سهم کارفرما: ۱۷,۲۱۶,۰۲۱ ریال
سهم کارگر ۵,۲۳۹,۶۵۹ ریال
ماه ۳۰ روزه:
مبلغ کل حق‌بیمه ۲۱,۹۲۴,۸۵۲ ریال
سهم کارفرما: ۱۶,۸۰۹,۰۵۳ ریال
سهم کارگر ۵,۱۱۵,۷۹۹ ریال
درخصوص سایر سطوح دستمزدی نیز براساس آخرین دستمزد روزانه سال ۱۴۰۱، معادل ۲۱ درصد به علاوه رقم ثابت روزانه ۸۳,۵۹۶ ریال به شرح ذیل افزایش می‌یابد:
مزد روزانه شغل سال ۱۴۰۲= (۸۳,۵۹۶+۱/۲۱ ×آخرین مزد روزانه شغل در سال ۱۴۰۱)
