دومین جلسه از سلسله نشست‌های تحلیل شرایط اقتصادی پساکرونا به همت معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری مشهد برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی این جلسه با حضور مدیران کسب‌وکارهای نوپا یا توسعه‌یافته شهرهای مختلف کشور به موضوع کسب‌وکارهای نوین اختصاص یافت.
معاون برنامه‌ریزی شهردار مشهد در این جلسه با اشاره به اینکه از روزی که عادی‌سازی شرایط شهر مانند گشایش رستوران و هتل‌ها را شاهد باشیم به دورانی ورود خواهیم کرد که آثار کرونا همچنان هست اما شرایط با قبل تفاوت خواهد داشت به ارائه تحلیل خود از وضعیت موجود و فرصت و چالش‌های پیش روی کسب‌وکارها و استارتاپها پرداخت.
شهریار آل شیخ در ابتدای صحبت خود شرایط جهانی اقتصاد را مدنظر قرارداد و گفت: ازجمله اموری که تحت تأثیر کرونا قرار گرفت جهانی‌شدن اقتصاد و سیاست بود و عرصه سیاسی جهانی‌شدن. در این شرایط مفهوم دولتملت‌ها تقویت شد و دولت‌ها بیشتر به فکر تأمین منافع خود بودند.
تحولات در عرصه اقتصاد با آنچه پیش‌بینی می‌شد متفاوت بود و رویدادهای بی‌بدیل تاریخی را شاهد بودیم. برگزاری بینظیر کنسرت‌های آنلاین با حضور چند ده‌میلیونی مخاطب، فعالیت آنلاین دانشگاه‌ها و آموزش‌های آنلاین، خدمات‌دهی مجازی کتابخانه ها و موزه ها... از آن جمله است.
از آثار متأثر از کرونا که تاکنون شاهد آن بوده‌ایم ورود کسب‌وکارهای سنتی به فضای مجازی بود. البته تأثیرات این دوران بر کسب‌وکارها یکسان نبود چراکه برخی دچار چالش شده و برخی به عرصه جهانی پیوستند. حضور در فضای آنلاین هرچند می‌تواند باعث گسترش بازار باشد اما رقابت را سخت می‌کند. باید در نظر داشته باشیم که روی فضای وب باید با بزرگان جهانی رقابت کنیم و بعد فاصله از بین می‌رود. مثلاً کلاس‌های آموزش هنری یا ورزشی که در فضای آنلاین مخاطب اختیار انتخاب بالاترین کیفیت را دارد و کار برای آموزشگاه‌های کوچک سخت می‌شود. این بدان معنی است که در قیاس با فعالیت جهانی مشکلاتی داریم.
شناخت تغییرات جدید
آل شیخ در تحلیل تغییرات صورت گرفته در ایام کوتاه قرنطینه گفت: در تجربه جدید پارادایمهایی نیز مشخص شد ازجمله آنکه جهانی‌شدن آینده حول محور چین است، اقتصاد تحت کنترل بانک‌هاست، برخی مشاغل از بین می‌رود، کاهش قدرت ریسک و کم شدن نوآوریها و...
افزایش مدیریت ریسک می‌تواند به معنی تأثیر گرفتن کسب‌وکارهای نوآور، از تب‌وتاب افتادن آن‌ها و کاهش سرمایه‌گذاری در حوزه‌های پرریسک باشد.
همچنین می‌توان مطمئن بود در شرایط امروز نظام اشتغال متأثر می‌شود. حتی اقتصاد آمریکا به‌عنوان پویاترین اقتصاد دنیا که پیش از کرونا کمترین نرخ بیکاری دنیا را ثبت کرده بود امروز به بیشترین آمار بیکاری تاریخ خود رسیده است. تغییر شکل مشاغل به سمت «پارتتایم» و مشاغل آزاد و توجه به آموزش‌های کم‌هزینه برای اخذ مهارت‌های جدید نیز رشد خواهد داشت.
در استارتاپهای ما نیز واکنش‌هایی دیده‌شده و جامعه رویکردهای متفاوتی بروز داده است. برخی از امکانات و کسب‌وکارهای موجود پیشین در شرایط امروز احیا شدند مانند برگزارکنندگان جلسات آنلاین، بروز رسانه‌های جدید و پادکست‌ها و...
از اقدامات اولیه که لازم است انجام شود آنکه با محدود شدن ارتباط فیزیکی باید بررسی شود چه زیرساخت‌هایی دچار چالش و کدام مجموعه‌ها مشکل داشتند. بسیاری استارتاپها در این دوران لطمات جدی خوردند اما احتمال می‌رود در دوره‌های بعدی احیا شوند و کسب‌وکارهای دیگری دچار چالش شوند. به‌وضوح مشخص است در حالی که بورس اکثر کشورها دچار افت شدند اما آمازون رشد کرد و مالک آن همچنان پولدارتر می‌شود. پس تغییرات و لطمات برای همه یکسان نبوده است.
چالش تأمین سرمایه
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار مشهد در بحث مشکلات و چالش‌های سرمایه‌گذاری بر کسب‌وکارهای نوین در دوران پساکرونا گفت: به‌هرحال تأمین سرمایه چالش بزرگی برای کسب‌وکارها است. در حالیکه نسبت ورود سرمایه‌گذار در دنیا زیر 2 درصد است در کشور ما این انتظار وجود دارد که تمام ایده‌ها برای سرمایه‌گذار جذاب باشد که توقع درستی نیست. همچنان نحوه رابطه با بازارهای واقعی برای کسب‌وکارهای نوین محل چالش است و مفاهیم سرمایه‌گذاری مدرن هنوز جا نیفتاده.
این نکته را نباید ازنظر دور داشت که هزینه آغاز کسب‌وکار در دنیا زیاد است. تولید و عرضه در فضای جهانی هزینه اولیه دارد اما برای کشور ما این هزینه‌ها نسبتاً کمتر و گاها ثابت است که امکان عرضه و بروز توانایی‌ها را برای استارتاپهای ما زیاد می‌کند.
البته در حال حاضر مؤسسات مختلفی در کشور برای حمایت مالی از استارتاپها وجود دارند که الزاماً مفید نیستند چون نگاه حرفه‌ای ندارند و حمایت‌های ایشان سبب ایجاد رانت و درنتیجه تولید آسیب می‌شود.
اصل هوشمندی؛ گام بلند گذار
آل شیخ به نکته مهمی در باب لزوم هوشمندی شرکت‌های نوپا و کسب‌وکارهای نوین اشاره کرد: باید این واقعیت را بپذیریم که در دوره کوتاهی شوک شدیدی به کسب‌وکارها وارد شد. این شوک سبب اتفاقات خوشایندی برای استارتاپها شده است. اینکه چقدر تغییرات ایجادشده در جامعه در دوره جدید ماندگار باشد چیزی است که به نوع فعالیت و برنامه استارتاپها بستگی مستقیم دارد.
می‌توان گفت قطعاً جامعه به حالت عادی بازخواهد گشت هرچند زمان آن را چندان نمی‌توان پیش‌بینی کرد اما اینکه با چه سرعتی و با چه کیفیتی به روال عادی بازگردد موضوعی است که باید استارتاپها و کسب‌وکارهای جدید نسبت به آن حساس باشند.
نکته‌ای که باید مهم انگاشته شود آنکه مردم به‌راحتی به عرصه‌های عمومی بازنمی‌گردند و مثلاً از استخر یا برخی فضاهای ورزشی ممکن است به‌راحتی گذشته استفاده نکنند. اینکه چگونه فضا را برای حضور عمومی مردم مهیا کرده و چه مشوق‌هایی برای ایشان تعریف کنیم، چگونه مردم را با بسترهای جدید ارتباطی آشنا کرده و به ایشان پیام برسانیم تا دوباره در موضوعات درگیر شوند و از این طریق فناوری‌هایی که دغدغه‌های سلامت را پوشش می‌دهند معرفی و استفاده شود از مسائل امروز حوزه کسب و کسب‌وکارهای نوین است.
احیای کسب‌وکارها پس از شوک ازسرگذرانده موضوعی است که باید به آن توجه ویژه داشت و کسانی که هوشمندتر باشند و پاسخ‌های هوشمندانه‌تری به فضای موجود بدهند می‌توانند سریع‌تر به دوران جدید وارد شوند.
درواقع می‌توان گفت فرهنگ جدیدی از تولید و عرضه شکل‌گرفته که کسب‌وکارهای نوین باید نسبت به این رفتار آگاه باشند. هرچند شاید برخی رفتارها به مدل گذشته خود بازگردند اما ورود به پساکرونا را باید به فال نیک گرفت و با شناخت فرصت‌ها و تهدیدها، نسبت به الگوها و نیازهای جدید حساس بود.
مطالعه اولیه، گامهای توسعه
معاون شهردار مشهد با اشاره به اینکه عموماً استارتاپهای جدید در کشور بر حفظ هویت و برند خود بسیار تأکید داشته و از ادغام و ترکیب و شراکت با یکدیگر پرهیز می‌کنند گفت: این‌گونه شرکت‌های بزرگ شکل نمی‌گیرد و کسب‌وکارها در ابعاد کوچک باقی می‌مانند در حالیکه در دنیای جدید ادغام و کنسرسیوم و... بین شرکت‌ها و استارتاپها حرف اصلی را برای پیشرفت و توسعه می‌زند.
ادغام و خرید سهام و همکاری مشترک در دنیا بسیار رایج است اما در کشور ما این مقوله چندان پررنگ نیست و به‌عکس آن، شرکت‌های داخلی بیشتر به دنبال پررنگ شدن برند و هویت خود هستند.
موضوع مهم دیگر بحث مطالعات اولیه در راهاندازی کسب‌وکار است. در مطالعات اولیه باید نگاه‌ها دقیق‌تر باشد و مثلاً نسبت فساد باید در کسب‌وکارها لحاظ شود. این نسبت در برخی کشورها تا 5 درصد در محاسبات مطرح می‌شود اما در کشور ما فرض کسب‌وکارها این است که اصلاً فساد وجود ندارد که سبب غافلگیری ایشان می‌شود.
تقابل‌های با دولت موضوع دیگری است که استارتاپها از آن گله‌دارند. در سایر کشورها نیز استارتاپها تقابل‌ها و چالش‌هایی با دولت‌ها داشتند اما عموماً خود را به دولت تحمیل می‌کنند.
مدیریت شهری هم در حوزه استارتاپ نباید مداخله و حضور تخصصی داشته باشد. ما تلاش داریم تا زیرساخت‌ها را فراهم کنیم و از منظر بهرهگیری از محصول خوب عمل کرده و خریدار خوبی باشیم.
البته یکی از اتفاقات جدید رشد دورکاری در دنیا بوده که بین 15 تا 20 درصد افت بهرهوری به دنبال داشته است. ما در مدیریت شهری در حوزه‌هایی که سنجش دورکاری را متمرکز بر خروجی و محصول و نتیجه گذاشتیم شاهد افزایش بهرهوری بودیم.
در این جلسه مدیران برخی از کسب‌وکارهای جدید از رونق کار خود در ایام قرنطینه گفته و درعین‌حال از ورود نهادهای دولتی و اشتغال فضاهای کاری گلایه داشتند.
بررسی شرایط تحمیل‌شده به کسب‌وکارها، تأکید بر مناسب‌سازی بستر تأمین مالی، لزوم استفاده از کریپتوکارنسیها و تأکید بر تأمین زیرساختهای حیاتی برای ادامه کار استارتاپها از جمله امکانات اینترنتی و پهنای باند و... از موضوعاتی بود که در این جلسه اشاره و بحث شد.
