توافق ایران و عربستان و از سرگیری روابط این دو کشور پس از هفت سال، آغاز تحولات جدید در منطقه بود. اما نقش چین در این توافق و به طور کلی در خاورمیانه چیست؟
تنش میان روابط ایران و عربستان، قدمتی دیرینه دارد، اما ۱۲دی‌ماه سال ۹۴با حمله به سفارت عربستان در تهران، وارد فاز دیگری شد. روابط میان این دو کشور قطع و تنش‌ها بیشتر شد.
برخی از کارشناسان بر این باورند که با از سرگیری روابط دیپلماتیک میان تهران و ریاض با میانجی‌گری چین، نقش امریکا در خاورمیانه کمرنگ و نفوذ چین بیشتر می‌شود.
بنابر بیانیه‌ای که پیش‌تر وزارت خارجه چین صادر کرد، این کشور مذاکرات میان هیأت‌های ایران و عربستان صعودی را از ۶تا ۱۰مارس تسهیل کرد. اما نقش چین در این توافق چه بود؟ آیا آنطور که گفته می‌شود از قدرت امریکا در منطقه کم می‌شود؟
پیش از این آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا در واکنش به توافق ایران و عربستان با میانجی‌گری چین گفته بود که از دیدگاه ما هر چه که به کاهش تنش‌ها و مقابله با هر گونه اقدام خطرناک از سوی ایران منجر شود، موضوع خوبی است.
او می‌گوید: «کشورهای منطقه خود به دنبال حل اختلافات بودند اما چین به عنوان میانجی ظاهر شد. به این دلیل که چین در هر دو کشور ایران و عربستان منافع دارد. چین یک متحد کامل برای ایران نیست.»
جلیلوند ادامه می‌دهد: «چین در عربستان سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده است. از سوی دیگر این کشور ۷۰درصد انرژی خود را از خلیج فارس تامین می‌کند. به همین دلیل خلیج فارس و خاورمیانه برای چین فوق‌العاده اهمیت استراتژیک دارد. اگر در منطقه تنش باشد امکان استفاده از منابع برای چین سخت می‌شود.»
این کارشناس روابط بین‌الملل می‌گوید: «به نظرم این اقدامات با چراغ سبز امریکا صورت می‌گیرد. امریکا تقریبا در حال برون‌سپاری مسائل خاورمیانه است. نوعی برون‌سپاری که همراه با مدیریت باشد.»
او ادامه می‌دهد: «دو نوع دیدگاه درباره عملکرد امریکا در قبال نقش چین در خاورمیانه وجود دارد. دیدگاه اول این است که امریکا می‌خواهد پای چین را به خاورمیانه باز کند تا اینجا گرفتار شود. چون خاورمیانه محیطی تنش‌زاست.»
جلیلوند درباره دیدگاه دیگر می‌گوید: «از سوی دیگر چین با امریکا روزی یک و نیم میلیارد دلار تجارت دارد. از همین جهت دیدگاه دیگر این است که امریکا می‌خواهد چین را در منطقه شریک کند تا بخشی از امور خاورمیانه را چین انجام دهد، اما به صورت برون‌سپاری.»
آیا می‌توان گفت که ایران پس از توافق با عربستان، با غرب نیز بتواند به نقطه مشترکی برسد؟ این توافق چه تاثیری روی روابط ایران با غرب دارد؟
جلیلوند در این مورد می‌گوید: «مشکلات سیاست خارجی ایران دو گونه است؛ استراتژیک و تاکتیکی. مشکلات رابطه ایران با غرب استراتژیک است و به این سادگی قابل حل نیست. اما مسائلی که ایران در خلیج فارس دارد، تاکتیکی است و در کوتاه‌مدت قابل حل است.»
او ادامه می‌دهد: «اصلا اینگونه نیست که به دنبال توافق ایران و عربستان، روابط با کشورهای دیگر مانند امریکا نیز درست شود. مشکلات و تحریم‌ها همچنان پابرجاست تا زمانی که به صورت استراتژیک مشکلاتمان با غرب حل شود.»
توافق ایران و عربستان و از سرگیری روابط این دو کشور پس از هفت سال، آغاز تحولات جدید در منطقه بود. اما نقش چین در این توافق و به طور کلی در خاورمیانه چیست؟
تنش میان روابط ایران و عربستان، قدمتی دیرینه دارد، اما ۱۲دی‌ماه سال ۹۴با حمله به سفارت عربستان در تهران، وارد فاز دیگری شد. روابط میان این دو کشور قطع و تنش‌ها بیشتر شد.
برخی از کارشناسان بر این باورند که با از سرگیری روابط دیپلماتیک میان تهران و ریاض با میانجی‌گری چین، نقش امریکا در خاورمیانه کمرنگ و نفوذ چین بیشتر می‌شود.
بنابر بیانیه‌ای که پیش‌تر وزارت خارجه چین صادر کرد، این کشور مذاکرات میان هیأت‌های ایران و عربستان صعودی را از ۶تا ۱۰مارس تسهیل کرد. اما نقش چین در این توافق چه بود؟ آیا آنطور که گفته می‌شود از قدرت امریکا در منطقه کم می‌شود؟
پیش از این آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا در واکنش به توافق ایران و عربستان با میانجی‌گری چین گفته بود که از دیدگاه ما هر چه که به کاهش تنش‌ها و مقابله با هر گونه اقدام خطرناک از سوی ایران منجر شود، موضوع خوبی است.
او می‌گوید: «کشورهای منطقه خود به دنبال حل اختلافات بودند اما چین به عنوان میانجی ظاهر شد. به این دلیل که چین در هر دو کشور ایران و عربستان منافع دارد. چین یک متحد کامل برای ایران نیست.»
جلیلوند ادامه می‌دهد: «چین در عربستان سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده است. از سوی دیگر این کشور ۷۰درصد انرژی خود را از خلیج فارس تامین می‌کند. به همین دلیل خلیج فارس و خاورمیانه برای چین فوق‌العاده اهمیت استراتژیک دارد. اگر در منطقه تنش باشد امکان استفاده از منابع برای چین سخت می‌شود.»
این کارشناس روابط بین‌الملل می‌گوید: «به نظرم این اقدامات با چراغ سبز امریکا صورت می‌گیرد. امریکا تقریبا در حال برون‌سپاری مسائل خاورمیانه است. نوعی برون‌سپاری که همراه با مدیریت باشد.»
او ادامه می‌دهد: «دو نوع دیدگاه درباره عملکرد امریکا در قبال نقش چین در خاورمیانه وجود دارد. دیدگاه اول این است که امریکا می‌خواهد پای چین را به خاورمیانه باز کند تا اینجا گرفتار شود. چون خاورمیانه محیطی تنش‌زاست.»
جلیلوند درباره دیدگاه دیگر می‌گوید: «از سوی دیگر چین با امریکا روزی یک و نیم میلیارد دلار تجارت دارد. از همین جهت دیدگاه دیگر این است که امریکا می‌خواهد چین را در منطقه شریک کند تا بخشی از امور خاورمیانه را چین انجام دهد، اما به صورت برون‌سپاری.»
آیا می‌توان گفت که ایران پس از توافق با عربستان، با غرب نیز بتواند به نقطه مشترکی برسد؟ این توافق چه تاثیری روی روابط ایران با غرب دارد؟
جلیلوند در این مورد می‌گوید: «مشکلات سیاست خارجی ایران دو گونه است؛ استراتژیک و تاکتیکی. مشکلات رابطه ایران با غرب استراتژیک است و به این سادگی قابل حل نیست. اما مسائلی که ایران در خلیج فارس دارد، تاکتیکی است و در کوتاه‌مدت قابل حل است.»
او ادامه می‌دهد: «اصلا اینگونه نیست که به دنبال توافق ایران و عربستان، روابط با کشورهای دیگر مانند امریکا نیز درست شود. مشکلات و تحریم‌ها همچنان پابرجاست تا زمانی که به صورت استراتژیک مشکلاتمان با غرب حل شود.»
