دولتمردان حلقه مشاوران را بشکنند و حرف معترضان را بشنوند

پارسینه شنبه 26 فروردین 1402 - 18:21
استاد درس خارج فقه حوزه علمیه گفت: اگر دولتمردان توانایی لازم را ندارند، مقتضای مسلمانی و ایمان این است که مسئولیت را رها کنند و به افراد تواناتر بسپارند. لزومی ندارد انسان با قبول مسئولیتی که در توانش نیست هم به خودش و هم به جامعه لطمه بزند و در قیامت هم شرمنده باشد.

به نقل از شفقنا؛ حجت الاسلام والمسلمین سید جواد ورعی اظهار داشت: ماه مبارک رمضان برای مسئولان و قدرتمندان از جهات مختلفی آموزنده است. یکی از نکاتی که از ماه مبارک رمضان می‌توان آموخت درک گرسنگی فقرا و مستمندان است البته این مسئله به خاطر احساس گرسنگی در ماه مبارک قابل درک برای عموم مردم است، اما برای قدرتمندان و ثروتمندان باید آموزندگی بیشتری داشته باشد. دولتمردان با امکاناتی که در اختیار دارند باید احساس کنند که گرسنگی و تشنگی در ماه رمضان این پیام را برای آن‌ها می‌تواند داشته باشد که ببینند وضعیت اقتصادی مردم چگونه است؟ خط فقر به چه مرحله‌ای رسیده است؟ چند درصد مردم گرفتار فقر و ناداری هستند؟ فقر هم در اصطلاح فقهی به وضعیت کسی گفته می‌شود که درآمد سالیانه او کفاف هزینه سالیانه او را ندهد. براین اساس، ممکن است خیلی از مردم برای اداره یک زندگی معمولی بویژه با توجه به افزایش روزافزون تورم و گرانی گرفتار فقر باشند؛ بنابراین مهمترین پیام ماه رمضان برای مسئولان و دولتمردان ما این است که ببینند تصمیمات آن‌ها چه تاثیری بر جامعه می‌گذارد و چه پیامد‌هایی دارد.

دولتمردان «خویشتنداری» را تمرین کنند

وی تمرین «خویشتنداری» در زمینه‌های مختلف را درس مهم دیگر ماه مبارک رمضان برای دولتمردان دانست و گفت: انسان در ماه مبارک رمضان از بسیاری کار‌ها که در اوقات عادی حلال است، باید پرهیز کند. این نیازمند آن است که انسان به لحاظ ارادی بتواند خود را اینقدر تقویت کند که بر نفس خود مسلط شود. به نظر می‌رسد دولتمردان به دلیل گرفتاربودن در یکسری آفت‌ها بیشتر نیاز دارند که تمرین خویشتن داری کرده و از این کنترل نفس در طول سال استفاده کنند.

«زیادوعده دادن» و «زیاد حرف زدن» آفت جدی مسئولان کشور است

وی «زیاد سخن گفتن» را از آفت‌های دولتمردان امروز کشور دانست و افزود: یکی از آفت‌هایی که سیاستمداران و دولتمردان جامعه ما به آن مبتلا هستند «زیاد حرف زدن» و «زیاد وعده دادن» است بویژه آنکه انسان مشاهده می‌کند برخی از این مسئولان در اموری نظر می‌دهند که مرتبط با مسئولیت آن‌ها نیست. این دخالت در حوزه‌های دیگر و اظهارنظرکردن‌ها آثار و پیامد‌های منفی فراوانی را به جا می‌گذارد. به نظرم آموزه مهمی که مسئولان می‌توانند از ماه مبارک رمضان بگیرند، تمرین خویشتنداری است. جلوی زبان را بگیرند. لازم نیست انسان در هر موضوعی اظهارنظر کند بخصوص اگر به حوزه مسئولیت او ارتباطی ندارد.

دولتمردان نسبت به تصمیمات و عملکرد نادرست خود «استغفار» کنند

وی «استغفار» را درس مهم ماه مبارک رمضان برای مسئولان و دولتمردان دانست و گفت: استغفار یکی از آداب خاص ماه مبارک رمضان بویژه شب‌های قدر است که لوازمی دارد. لازمه استغفار در مسئولان این است که عملکرد خود را در دوران مسئولیت و مدیریتشان محاسبه نموده و دقت کنند تصمیمات و عملکرد آن‌ها چه آثار و پیامد‌هایی در زندگی مردم داشته است. در بسیاری از این موارد باید نسبت به تصمیماتی که اتخاذ کردند و برنامه‌هایی که به اجرا گذاشتند و آثار منفی فراوانی در زندگی مردم گذاشته است، استغفار کنند. «استغفار» هم به این نیست که شب قدر قرآن به سر بگیرد و بگوید «استغفرالله ربّی و اتوب الیه» و درخواست بخشش کند و از فردا همان برنامه و سیاست‌ها را دنبال کند و هیچ تغییر و تحولی در رفتار مدیریتی او به وجود نیاید. هرمسئولی می‌تواند نسبت به این مسئله با تامل و دقت و محاسبه دوران مسئولیت خودش به این مساله فکر کند که من مرد این میدان بودم یا نبودم؟ مگر در کلمات پیشوایان دینی ما نیامده است که اگر کسی مسئولیتی را بپذیرد، اما ببیند در جامعه افراد تواناتر از او هستند که مسئولیت را بردوش بکشند، کار را به تواناتر از خود واگذار کند؟ مگر نه اینکه با وجود افراد تواناتر در مسئولیتی، ادامه مسئولیت خیانت به جامعه است؟ استغفار برای دولتمردان این است که اگر می‌بینند مرد این میدان نیستند و افراد تواناتر از او هستند، مسئولیت را واگذار کند. یا اگر تصمیمات نادرستی در دوران مسئولیت خود گرفته و برنامه‌ها و سیاست‌هایی را به اجرا گذاشته که مردم متضرر شدند مثلا تورمی ایجاد شده که ثروت مردم نصف شده است. استغفار در اینجا به این است که در سیاست‌ها و تصمیمات تجدیدنظر کند. تازه اگر به این نتیجه رسید که او شایستگی قرارگرفتن در این منصب را دارد تجدینظری در تصمیمات و برنامه‌های اجراشده خود بکند و از نظرات صاحبنظران و متخصصان برای تغییر در رویکرد خود استفاده کند.

وی بیان کرد: با توجه به اینکه ماه مبارک رمضان با نام امیرالمومنین (ع) پیوند خورده است همه ما بویژه مسئولان و دولتمردان و صاحبان نفوذ نسبت به سیره حکومتی امیرالمومنین (ع) تامل کنند و نامه‌ها و خطبه‌های ایشان را بازبینی و مطالعه مجدد کنند.

برقراری عدالت نقطه شاخص سیره حکومتی امام علی (ع) بود

آقای ورعی به بیان نمونه‌های شاخصی از سیره حکومتی امام علی (ع) پرداخت و گفت: امام علی (ع) به محرومان و ستمدیدگان رسیدگی می‌کرد. سیره حکومتی آن حضرت در برقراری عدالت و ایستادگی در برابر زیاده خواهان و صاحبان ثروت نقطه شاخصی است که می‌تواند به عنوان ارزش برتر در جدول ارزش‌ها قرار بگیرد. دغدغه اصلی امام علی (ع) برقراری عدالت به گونه‌ای بود که طبقات ضعیف و محروم جامعه احساس کنند زمامدار مسلمین عملا برای آن‌ها خدمت می‌کند و جلوی زیاده خواهان می‌ایستد حتی جنگی را تحمل می‌کند، اما حاضر به مماشات با زیاده خواهان نیست.

«تبعیض» و «شکاف طبقاتی» باصاحب منصبان مردم را رنج می‌دهد

وی ادامه داد: اگر کسی به این سیره حکومتی امام علی (ع) توجه و دقت کند، قطعا در حوزه مدیریت و مسئولیت خود سعی می‌کند حرکت به سمت عدالت را سرلوحه برنامه‌های خود قرار دهد. امیرالمومنین (ع) بااینکه می‌توانست در رفاه و آسایش باشد و بهترین زندگی را داشته باشد، اما خود را همسطح با طبقات ضعیف جامعه قرار می‌داد تا تحمل فقر بر فقیران و محرومان و مستمندان آسان باشد. آیا واقعا دولتمردان ما با چنین نگاهی سطح زندگی خود را تنظیم می‌کنند؟ یا تفاوت فاحشی بین سطح زندگی دولتمردان و سطح زندگی عموم مردم بویژه طبقات ضعیف جامعه وجود دارد؟ یکی از مواردی که مردم را رنج می‌دهد، علاوه بر مشکلات اقتصادی، «تبعیض» و «شکاف طبقاتی» بین خود و صاحب منصبان است که مشاهده می‌کنند.

وی انس و الفت با دعا و مناجات و عبادت را درس دیگری از سیره امام علی (ع) دانست و گفت: انس و الفت با دعا و مناجات و استغفار در ماه مبارک رمضان و در طول سال برای کسانی که در معرض آسیب‌های بیشتری هستند مانند دولتمردان و صاحب منصبان و مدیران جامعه، اهمیت مضاعفی دارد. چون آن‌ها در معرض گرفتاری‌هایی هستند که افراد عادی نیستند؛ آن‌ها در معرض کبر و غرور و خودبزرگ بینی هستند و اینکه خود را تافته جدابافته از دیگران تصور کنند و درخواست امکانات بیشتری کنند، آن‌ها نیازمند سعه صدر و در معرض نشنیدن صدای مردم هستند.

مسئولان تحمل «انتقاد» را داشته باشند و سخن معترضان را بشنوند

وی گفت: مسئولان می‌بایست در پرتو انس با دعا و مناجات سعه صدر پیدا کرده و در مواجهه با مردم، تحمل انتقادات را داشته باشند، اعتراضات مردم را بشنوند، پای حرف آن‌ها بنشینند و به درددل آن‌ها ترتیب اثر بدهند. معمولا کسی که در مدیریت کلانی قرار می‌گیرد، در معرض آسیب‌های جدی است؛ خودش است و کسانی که از تدبیر و دوراندیشی و کیاست او تعریف می‌کنند، گرفتار افرادی است که او را فقط مدح و ستایش می‌کنند. این‌ها آسیب‌هایی است که مدیران جامعه با آن مواجه هستند. باید حلقه مشاوران و نزدیکان را بشکنند و وارد جامعه شوند، حرف معترضین را بشنوند، پای درددل مردم بنشینند. سیره حکومتی امیرالمومنین (ع) است که در بازار شهر بدون هیچ حاجب و حارسی قدم می‌زد و حرف‌های مردم را می‌شنید، اکتفا به سخن مشاوران خود نمی‌کرد، به خانه ضعفا و ناتوانان می‌رفت، از اوضاع جامعه مطلع بود، به گزارش‌ها رسمی اکتفا نمی‌کرد.

وی تصریح کرد: مسئولان و دولتمردان باید از فرصت ماه مبارک رمضان استفاده کنند و خود را در برابر این آسیب‌ها بیشتر محافظت کنند و بتوانند در طول سال به مردم خدمت کنند و از آلام و گرفتاری‌های مردم بکاهند. اگر توانایی این را ندارند، مقتضای مسلمانی و ایمان این است که مسئولیت را رها کنند و به افراد تواناتر بسپارند. لزومی ندارد انسان با قبول مسئولیتی که در توانش نیست هم به خودش و هم به جامعه لطمه بزند و در قیامت هم شرمنده باشد.

وضعیت جامعه امروز ما مناسب و مطلوب نیست

وی درباره آموزه‌های قران کریم برای پرهیز از هوا‌های نفسانی اظهار داشت: انسان معمولا در معرض هوای نفس قرار دارد. کسانی که موقعیتی در جامعه دارند معمولا در حلقه افرادی قرار می‌گیرند که برای اینکه در منصب خود باقی بمانند معمولا از نقد و اعتراض و انتقاد نسبت به آن صاحبان منصب پرهیز کرده و مرتب شروع به تعریف و تمجید و بیان خصوصیات مثبت و امتیازات فرد می‌کنند و از بیان ویژگی‌های منفی خودداری می‌کنند.

وی با بیان اینکه ماه رمضان فرصتی برای تجدیدنظر است، افزود: آیا واقعا وضعیت جامعه امروز ما که تنها حکومت شیعی در دنیاست با حکومت علوی مطابقت دارد؟ آیا این وضعیت موجود قابل ارائه به دنیاست؟ گمان نمی‌کنم وضعیت مناسب و مطلوبی باشد.

منبع خبر "پارسینه" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.