به گزارش خبرنگار آموزش عالی گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، آقای دکتر محمدجواد دهقانی افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰ تعداد مدارک علمی نمایه شده ایران در اسکوپوس به ۷۲ هزار ۸۳۹ مورد رسیده است. این رقم در سال ۲۰۱۹ به میزان ۶۴ هزار و ۷۸۸ مدرک بود.
لازم به ذکر است که اطلاعات سال ۲۰۲۰ در پایگاه‌های استنادی هنوز تکمیل نشده است و رقم ذکر شده دوباره افزایش خواهد یافت.
وی افزود: در حالی که مقالات علمی و آخرین یافته‌های پژوهشی محققان ایرانی در سال ۲۰۱۹ حدود ۱۳ درصد بیش از متوسط بین المللی استناد دریافت می‌کرد در سال ۲۰۲۰ این رقم به ۲۵ درصد افزایش یافته است. بنابراین، تحقیقات وپژوهش‌های انجام شده محققان ایرانی در سال ۲۰۲۰ کیفی‌تر شده اند. همچنین، فعالیت‌های پژوهشی حاصل از مشارکت بین المللی ایران در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۷.۳ درصدبود که در سال ۲۰۲۰ به ۳۱.۴ درصد افزایش یافته است و سهم مقالات یک درصد برتر پراستناد ایران در سال ۲۰۱۹ به میزان ۱.۹ درصد بود که در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۲ درصد رسیده است، همچنین، سهم مقالات ایران از نشریات Q۱ در سال ۲۰۲۰ به حدود ۴۳ درصد رسیده است در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۹ حدود ۳۹ درصد بود.
آقای دهقانی در باره رشد کمیت علم در سال ۲۰۲۰ گفت: نتایج حاصل از بررسی‌ها نشان می‌دهد که کل مدارک علمی نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس از ایران در طول تاریخ
(۲۰۲۰-۱۸۱۸ تقریبا ۲۰۲ سال) برابر با ۶۳۰۷۶۸ مورد بوده که حدود ۴۰۹۰۶۰ مورد آن یعنی حدود ۶۵ درصد آن در سخت‌ترین شرایط تحریم همه جانبه کشور یعنی سال‌های اخیر (۲۰۲۰-۲۰۱۳) بوده است. هر چند هنوز اطلاعات ۲۰۲۰ در پایگاه‌های استنادی در حال تکمیل است با اینحال ایران در سال ۲۰۲۰ تعداد ۷۲۸۳۹ مدرک در سطح بین المللی و در پایگاه اسکوپوس منتشر کرده است. این در حالی است که در سال ۲۰۱۹ این رقم ۶۴۷۸۸ مدرک بود.
وی افزود: رشد ایران در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹ حدود ۱۲.۴% است. ترکیه از لحاظ رشد تعداد مدارک در اسکوپوس در جایگاه نخست قرار دارد و در سال ۲۰۲۰ تعداد ۵۶۹۵۵ مدرک علمی منتشر کرد. از ترکیه در سال ۲۰۱۹ تعداد ۴۹۶۰۷ مدرک در مجلات پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه شده است. بنابراین، رشد این کشور ۱۴.۸% است. اسپانیا، ایتالیا، دانمارک و بلژیک کشور‌های دیگری هستند که در سال ۲۰۲۰ در رده‌های بعدی از لحاظ رشد کمیت علم قرار می‌گیرند. این کشور‌ها به ترتیب ۱۱.۹%، ۱۱.۸%، ۹.۳% و ۹.۳% رشد علمی داشته اند. ۵ کشور آمریکا، ژاپن، مالزی، اندونزی و روسیه کمترین رشد علمی را در بین ۲۵ کشور برتری که بیشترین کمیت علم دنیا را تولید می‌کنند داشته اند. این ۵ کشور به ترتیب ۲%، ۰.۹%، منفی ۰.۹%، منفی ۱.۱% و منفی ۴.۶% رشد داشته اند.
سرپرست ISC درباره رشد کیفیت علم در سال ۲۰۲۰ گفت: متوسط استناد نرمال شده مقالات ایران در اسکوپوس در سال ۲۰۲۰ هم اکنون ۱.۲۵ است. این بدان معنی است که مقالات ایران ۲۵% بیش از متوسط بین المللی استناد دریافت می‌کنند. استناد‌ها به صورت مرتب در حال تغییر هستند. بنابراین، این شاخص نیز به صورت مرتب در حال تغییر است. هم اکنون میزان شاخص متوسط استناد نرمال شده برای مقالات ایران در سال ۲۰۱۹ در اسکوپوس ۱.۱۳ است. این بدان معنی است که مقالات ایران درسال ۲۰۱۹ حدود ۱۳% بیش از متوسط بین المللی استناد دریافت کرده اند؛ بنابراین در سال ۲۰۲۰ مقالات ایران ۱۲% بیش از سال ۲۰۱۹ استناد دریافت کرده اند. اگر این مقدار را به تعداد استناد‌ها تبدیل کنیم می‌بینیم که میزان استناد‌های سال ۲۰۲۰ کمتر از سال ۲۰۱۹ است، اما در شاخص متوسط استناد نرمال شده که در اسکوپوس با عنوان Field weighted citation impact معرفی شده است تعداد استناد‌ها بر حسب رشته و سال انتشار مقاله نرمال سازی می‌شود. مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۹ منتشر شده با مقالات ۲۰۱۹ و مقاله‌ای که در سال ۲۰۲۰ منتشر شده با مقالات سال ۲۰۲۰ مقایسه می‌شود. بعبارت دیگر، مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۹ منتشر شده فرصت بیشتری برای دریافت استناد داشته تا مقاله‌ای که در سال ۲۰۲۰ منتشر شده است.
وی گفت: بررسی رتبه جهانی ایران از نظر شاخص استناد نرمال شده در طول ۱۰ گذشته نشان می‌دهد که کشور در سال ۲۰۱۱ در جایگاه ۲۳ بود که به تدریج این جایگاه بهبود یافته است. به طوری که در سال ۲۰۱۸ در جایگاه ۱۸، در سال ۲۰۱۹ به جایگاه ۱۴ و نهایتا در سال ۲۰۲۰ به جایگاه ۱۲ ارتقا یافته است. بنابراین، ایران در بعد کیفیت پژوهش در طول ۱۰ سال گذشته ۱۱ پله ارتقا داشته است. این درحالی است که جایگاه کشور از نظر کمیت و حجم انتشارات علمی در همین سال ۱۵ می‌باشد و این حاکی از توجه بیشتر و تاکید بر کیفیت در مقایسه با کمیت و حجم تولیدات علمی در سال‌های اخیر می‌باشد.
آقای دهقانی گفت: فعالیت‌های علمی در زمینه‌های کمیت و کیفیت مقالات جمهوری اسلامی ایران به سرعت در حال رشد است، اما به هر ترتیب کشور نیازمند تقویت خود در حوزه مرجعیت علمی است. ایران براساس استناد نرمال شده در سال ۲۰۱۹ رتبه ۱۴ و در سال ۲۰۲۰ رتبه ۱۲ دنیا را در اختیار دارد. کشور‌های دانمارک، هلند، سوئیس، بلژیک، سوئد، استرالیا، انگلستان، کانادا، ایتالیا، آمریکا، آلمان، اسپانیا و فرانسه به مراتب استناد‌های بیشتری نسبت به ایران دریافت می‌کنند.
سرپرست ISC گفت: یکی از شاخص‌های رشد مشارکت علمی در سطح بین المللی انجام تحقیقات مشترک بین دو یا چند کشور است و جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۰ حدود یک سوم مقالاتش در اسکوپوس با مشارکت بین المللی به رشته تحریر درآمده اند. به صورت دقیق این رقم ۳۱.۴% است. در سال ۲۰۱۹ میزان مقالات با مشارکت بین الملل ایران به ۲۷.۳% رسید؛ بنابراین در مقایسه با سال ۲۰۱۹ پژوهشگران ایران حدود ۴.۱% به مشارکت‌های بین المللی شان اضافه شده است. باید در نظر داشت که در سال ۲۰۲۰ مقالات بیشتری در سطح بین المللی از پژوهشگران ایرانی منتشر شده است، ولی با این حال میزان مشارکت‌های بین المللی افزایش یافته است.
سرپرست ISC درباره رشد تعداد مقالات یک درصد برتر پراستناد در سال ۲۰۲۰ گفت: سهم مقالات ایران از مقالات یک درصد برتر پراستناد در اسکوپوس در سال ۲۰۲۰ به ۲% رسیده است. این رقم در سال ۲۰۱۹ حدود ۱.۹% بود. بنابراین، تعداد مقالات یک درصد برتر پراستناد ایران حدود ۰.۱% افزایش یافته است. برای انتخاب مقالات یک درصد برتر پراستناد در گام نخست اسکوپوس، مقالات را برحسب رشته‌های موضوعی در هر سال تفکیک می‌کند. علت این امر تفاوت تعداد استناد‌های دریافتی در رشته‌های مختلف است. اندازه و فرهنگ در رشته‌های مختلف عامل اصلی تفاوت در تعداد استناد‌های دریافتی است.
رشد تعداد مقالات ایران در نشریات Q۱ در سال ۲۰۲۰
آقای دهقانی افزود: در سال ۲۰۲۰ حدود ۴۳% مقالات ایران در نشریات Q۱ اسکوپوس منتشر شده اند. سهم مقالات ایران در مجلات Q۱ در سال ۲۰۱۹ حدود ۳۹% بود.
بنابراین، پژوهشگران ایرانی در سال ۲۰۲۰ نسبت به ۲۰۱۹ حدود ۴% بیشتر در نشریات Q۱ مقاله منتشر کرده اند.
