به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، کولبری و سوخت بری در کشور بیشتر در استان های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، سیستان و بلوچستان و هرمزگان شایع است. این شغل کاذب که صدماتی را نیز بر اقتصاد کشور وارد می کند، تنها بخشی از نمود ظاهری معیشت ناپایدار مرزنشینان در ایران است. پژوهشی که در پاییز 1400 توسط محسن جان پرور و همکارانش در خصوص کولبری انجام یافته است نشان می دهد که شاخصه های اجتماعی مانند نرخ ترک تحصیل فرزندان، مهاجرت درون و برون استانی، شیوع اشکالی غیرقانونی یا غیرمرسوم از مبادلات تجاری که می تواند به اقتصاد یک کشور آسیب بزند و حتی در مواردی کمک به ترانزیت مواد مخدر و افزایش طلاق و آسیب های اجتماعی در مناطقی که کولبری شغل رایج مردم است به شکل محسوسی مشاهده می شود. این مطالعه همچنین اشاره دارد گسترش چنین شغل هایی می تواند باعث فرسایش اشکال دیگر توسعه از جمله فرهنگ و هنر و اجتماع شود.
سیاست هایی که تاکنون دولت ها در طی سالهای گذشته در قبال این مساله اتخاذ کرده اند از جمله ایجاد بازارچه های مرزی نه تنها تقلیل فرآیند توسعه محسوب می شود بلکه باعث ایجاد نوعی اقتصاد سیاه در این مناطق شده است. در پژوهش مذکور اشاره شده است که یکی از پیشران های موثر بر پایداری پدیده کولبری عدم رضایت از وضعیت هزینه های زندگی است. در مناطق مرزی مردم عمدتا به دلیل نرخ بالای تورم، نبود اشتغال پایدار و افزایش هزینه های زندگی مردم به شدت گرایش به سمت کولبری و شغل های کاذب دیگر دارند اما دولت ها هیچ گاه برنامه مشخص و کارشناسی شده ای برای رفع این مساله در پیش نگرفته اند.
این گونه شغل ها عمدتا خطرات و مشکلات جدی برای افراد ایجاد می کنند. سقوط به ته دره، گرفتار شدن در برف و سرما، درگیری با نیروهای مرزی و انتظامی، انفجار بار سوخت و نهایتا مرگ از جمله پیامدهایی است که درصد قابل توجهی از شاغلین در این حوزه یا دچار آن می شوند و یا از نزدیک شاهد آن هستند. همچنین پژوهش جان پرور و همکارانش به این نکته اشاره می کند که نوع مناسبات ایران با کشورهایی که هم مرز با این استان ها هستند و همچنین احساس برابری یا تبعیض سیاسی نیز بر این مساله دامن می زند.
در این باره محمد کرمی، استاندار سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی رکنا در پاسخ به این سوال که اقدامات دولت در این استان برای کاهش نرخ بیکاری و ایجاد اشتغال چیست؟ تصریح کرد: دولت برنامه مشخصی برای کاهش اشتغال اهالی این استان در شغل های کاذب از جمله سوخت بری دارد.
وی افزود: دولت سعی دارد با توسعه ظرفیت های معدن، کشاورزی و شیلات اشتغال پایدار در این منطقه ایجاد کند و نظر ما این است که اقتصاد را در این منطقه مردمی کنیم و در این راستا سال گذشته بیش از رقمی که برای ایجاد اشتغال مشخص شده بود محقق شده است و این رقم نسبت به سال قبل افزایش پیدا کرده است.
استاندار سیستان و بلوچستان بیان کرد: ما سعی داریم نخلستان ها را در این منطقه توسعه دهیم و نزدیک به 500 هکتار تنها در یک شهرستان احیا شده است و علاوه بر این در حوزه شیلات صادرات را به کشورهای منطقه افزایش داده ایم. ما در طی ماه های گذشته به صورت روزانه 600 مجوز برای ایجاد اشتغال صادر کرده ایم.
وی با اشاره به اینکه در برخی از نقاط استان حتی نیروی کار برای اشتغال در نخلستان ها وجود ندارد، اضافه کرد: نیروی کار استان به دلیل جاذبه و سود اقتصادی که در حوزه اشتغال های کاذب از جمله سوختبری وجود دارد، اقدام به این کار می کنند. همچنین فاصله قیمت سوخت در ایران و کشورهای همجوار نیز منجر به تمایل افراد به انجام این کار شده است.
کرمی اضافه کرد: ما در حال ساماندهی سوختبران هستیم و با شناسایی افراد سعی داریم با هماهنگی های انجام یافته با طرف پاکستانی در تلاش هستیم تا گذر این افراد از مرز به راحتی انجام گیرد.
استاندار سیستان و بلوچستان تاکید کرد: سعی داریم بعد از ساماندهی خودمان به صورت قانونی سوخت را به کشورهای همجوار صادر کنیم و آینده مردم این منطقه را آینده روشنی ارزیابی می کنیم.
وی سه راهبرد کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را برای حل مسایل و مشکلات مردم استان سیستان و بلوچستان برشمرد و ادامه داد: توسعه شرکت های دانش بنیان در حوزه های مختلف و آسان کردن شرایط برای سرمایه گذاری مردم در منطقه نیز از جمله برنامه های ما در سال جاری است.
این اظهارات از سوی استاندار سیستان و بلوچستان در حالی مطرح می شود که متوسط نرخ بیکاری در این استان پس از سال ۱۳۸۰، که ۳۵.۳٪ بوده، کنترل شده و در نهایت به ۱۵.۲٪ در سال ۱۳۹۸ رسیده است. یعنی در فاصله نزدیک به 20 سال نسبت به سایر استان‌ها نرخ بیکاری بالایی را تجربه کرده است. همچنین استان سیستان و بلوچستان با افزایش 3.5 واحد درصدی در سال 1401 بیشترین افزایش نرخ بیکاری را نسبت به پاییز گذشته خود را تجربه کرده است. آمارها نشان می دهد استان های آذربایجان شرقی و کردستان نیز به ترتیب در مراتب بعدی قرار دارند.
همچنین در این خصوص اسماعیل زارعی کوشا، استاندار کردستان در گفتگو با خبرنگار اجتماعی رکنا با اشاره به اینکه منتظر نتیجه لایحه کولبری در مجلس هستیم، بیان داشت: در دو سال گذشته در مناطقی که کولبری بیشتر شایع است سرمایه گذاری های ویژه ای انجام یافته است.
وی افزود: معدن طلای سقز و ذوب آهن سقز با بیش از 50 درصد پیشرفت فیزیکی در حال راه اندازی است که بیش از 50 درصد از سرمایه گذاری های کلان در این شهرستان ها سرمایه گذاری خارجی است.
استاندار کردستان تاکید کرد: تامین شرایط برای بهره وری بالای کشاورزی نیز در دستور کار قرار دارد و در این خصوص 34 هزار هکتار از اراضی استان از کاشت دیم به آبی تبدیل شده است که در هر یک هکتار شاهد افزایش 25 برابری ارزش افزوده هستیم و در هر هکتار نیز یک تا سه شغل پایدار ایجاد می شود.
زارعی کوشا اضافه کرد: استان کردستان در طول سالیان گذشته جزء 5 استانی بوده است که بالاترین نرخ بیکاری را داشته است اما ما در سال گذشته چهارمین استان کشور بوده ایم که بهترین عملکرد را در عمل به تعهدات اشتغال داشتیم.
وی با اشاره به اینکه ما در شهرستان هایی مثل بانه نه تنها نیروی بیکار نداریم بلکه به دنبال نیروی کار هستیم، بیان کرد: حجم مشکلات در استان بالا است و حل آنها نیازمند یک کار مستمر و چند ساله می باشد و ما برای رسیدن به یک شرایط مطلوب برنامه ریزی کردیم.
استاندار کردستان اضافه کرد: در حال حاضر بیشترین میزان تولید طلا در کشور در استان کردستان است و روند ایجاد مجموعه های فولاد در این استان با سرعت در حال انجام است و این میزان اشتغال را در آینده می تواند بهبود بخشد.
سال گذشته 34 واحد جدید سرمایه گذاری داشته ایم و ما در سال 1401 نسبت به سال پیش از آن افزایش قابل ملاحظه ای در حوزه سرمایه گذاری بخش خصوصی داشته ایم که این نیز نوید دهنده یک آینده روشن برای این منطقه است.
