به گزارش تابناک اقتصادی؛ در حالی که حدود چهل روز از سال جدید می گذرد، بانک مرکزی جدیدترین گزارش مربوط به آمارهای پولی را منتشر کرده است؛ گزارشی که به تحولات پولی و بانکی در بهمن ماه سال گذشته می پردازد. اما آنچه بیش از همه برای فعالان و کارشناسان اقتصادی حائز اهمیت است، تغییرات روند نقدینگی و پایه پولی است. چراکه در سال جدید شعار سال بر مهار تورم و رشد تولید تاکید دارد، در نتیجه تحولات نقدینگی در تحقق این شعار نقش به سزایی دارد.
بررسی ها نشان می دهد در گزارش بهمن ماه بانک مرکزی، حجم نقدینگی با رشد 32 درصدی نسبت به ماه مشابه سال قبل تر به بیش 6103 هزار میلیارد تومان رسیده است.
در این میان، موضوعی که برای فضای کسب و کار اهمیت بسیار دارد، سهم پول و شبه پول از رقم 6103 هزار میلیارد تومانی نقدینگی است. به گونه ای که آمارهای بانک مرکزی بیان می کند در پایان یازدهمین ماه سال 1401، سهم پول از حجم نقدینگی به بیش از 1545 هزار میلیارد تومان رسیده است و سهم شبه پول (حساب‌های سپرده قرض‌الحسنه، کوتاه‌مدت و بلندمدت) نیز بیش از 4557 هزار میلیارد تومان بوده است. ارقامی که نشان دهنده رکورد جدید سهم پول از نقدینگی است؛ زیرا در پایان بهمن ماه سال قبل، سهم پول 25.3 درصد از حجم نقدینگی را تشکیل داده است. رقمی که نسبت به ماه های قبل، افزایش دارد. به گونه ای که در دی ماه 1401، این رقم 24.7 درصد؛ در فروردین 1401 نیز 19.7 درصد و ماه مشابه سال 1400 (بهمن ماه) سهم پول از نقدینگی، 19.8 درصد بوده است.
افزایش سهم پول از کل نقدینگی به این معناست که مردم نقدینگی کمتری را در سپرده‌های سودده خود نگه می‌دارند و بیشتر از آن برای معامله‌کردن استفاده می‌کنند. افزایش سهم پول از حجم نقدینگی در شرایطی است که به نظر می رسد تحت تاثیر انتظارات تورمی در سال گذشته، تبدیل شبه پول به پول شدت گرفته است. هرچند سیاست گذار در ماه های پایانی سال گذشته تلاش داشت تا با افزایش نرخ سود سپرده های بانکی، جذابیت ورود پول به بخش شبه پول را بیشتر کند، اما به نظر می رسد سهم بیش از 25 درصدی پول از حجم نقدینگی، موضوعی است که نیازمند تدبیر و برنامه ریزی از سوی سیاست گذار پولی است تا از تداوم این روند جلوگیری کند. زیرا به گفته کارشناسان اقتصادی، سهم بالاتر پول میتواند تعبیر به سرعت بالاتر گردش پول شود که باعث تورم بیشتر خواهد شد.
رسیدن نسبت پول به نقدینگی به یک‌چهارم ، در شرایطی است که بررسی اجزای این پول نشان می دهد میزان اسکناس و مسکوک در دست مردم، به بیش از 107 هزار میلیارد تومان رسیده است که نسبت به بهمن ماه سال قبل تر، حدود 43 درصد افزایش داشته است. همچنین این رقم، 1.8 درصد از حجم نقدینگی را شامل می شود که نسبت به رقم مشابه در بهمن سال 1400، بیشتر شده است.
همچنین دیگر بخش پول، یعنی سپرده های دیداری 1438 هزار میلیارد تومان است که نسبت به بهمن ماه سال 1400، رشد 71 درصدی دارد که نسبت به مدت مشابه سال 1400، (43.3 درصد) افزایش قابل توجهی داشته است.
عبدالناصر همتی رئیس کل سابق بانک مرکزی در یادداشتی با اشاره به اینکه آخرین گزارش بانک مرکزی حاکی از تشديد رشد «پول» در مقابل کاهش رشد جزء دیگر نقدینگی یعنی «شبه پول» می باشد، نوشت: افزایش سهم «پول »در ترکیب نقدینگی یعنی فائق آمدن انتظارات تورمی و سیالیت بالای نقدينگى و افزايش سرعت دست به دست شدن آن است كه بيانگر افزايش تقاضاى دارايى ها نسبت به نقدينگى است و آثار تورمی بر جا می گذارد. سهم پول از نقدینگی به بالای ۲۵ درصد رسیده است که حاكى از تداوم افزايش سهم آن در پنج سال گذشته است. وی افزود: البته رشد ۴۰ درصدی پایه پولی در یکساله ۱۴۰۱ هم بسیار نگران کننده است. به خاطرتغییر روش از استقراض مستقیم از بانک مرکزی برای تامین مالی دولت ، به روش غیرمستقیم از طریق بانکها، درکنار تسهیلات تکلیفی و کژمنشی برخی بانکهای غیر دولتی موجب برداشت غیر قابل قبول بانک ها از بانک مرکزی در قالب اضافه برداشت و عملیات ریپو شده است. این رشد بالای پایه پولی ضمن فعال نگه داشتن انتظارات تورمی، میتواند روند كاهشى رشد نقدینگی را وارونه كند که بایستی برای آن چاره جویی شود.
