مفهوم عملگر در خودرو
عملگرهای خودرو قطعاتی هستند که از ECU دستورات لازم را جهت روشن‌شدن موتور و کارکرد ایده‌آل آن را دریافت می‌کنند. خودرو دارای عملگرهای مختلفی مانند عملگر استپر موتور، انژکتورها، پمپ‌بنزین خودرو، چراغ چک، رله فن، رله دوبل، شیر برقی کنیستر، کویل دوبل، سوکت عیب یاب و... می‌باشد.
به‌طورکلی می‌توان گفت که در سیستم خودروهای انژکتوری، قطعات برقی موتور به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:
• سنسورها: سنسورها به‌عنوان خبردهنده محسوب می‌شوند و اطلاعاتی نظیر دما، فشار و... را به ECU مخابره می‌کنند. مانند سنسور دمای آب رادیاتور
• واحد کنترل الکترونیکی (ECU): به عنوان فرمانده به حساب می‌آید و اطلاعات را از سنسورها دریافت می‌کند و فرمان لازم را به عملگرها صادر می‌نماید.
• عملگرها: عملگرها نقش فرمان‌بر را برعهده دارند؛ یعنی این قطعات فرمان‌های ECU را اجرا می‌کنند. مثلاً انژکتور نوعی عملگر است.
جایگاه عملگرهای ای سی یو
• پمپ بنزین (Fuel Pump)
• انژکتورها (سوزن انژکتورها)
• موتور پله‌ای (استپر موتور)
• کویل دوبل
• رله دوبل
• شیر برق کنیستر
• گرمکن دریچه گاز
• لامپ عیب‌یاب (چراغ چک)
• رله فن
• دورسنج
• سوکت عیب‌یاب
پمپ بنزین خودرو یکی از انواع عملگرهای خودرو می‌باشد خودروهای انژکتوری برای اینکه سوخت را به سمت انژکتور پمپ کنند از پمپ الکترونیکی استفاده می‌کنند. این پمپ وظیفه دارد تا سوخت را با فشار معینی از باک (حدوداً ۴ الی ۶ اتمسفر یا بار) به مدار سوخت‌رسانی یا ریل سوخت ارسال کند.
اگر فشار خیلی پایین باشد سوخت کافی به موتور نمی‌رسد و موتور ریپ می‌زند و یا از قدرت آن کاسته می‌شود. فشار ارسالی پمپ بنزین باید همیشه بیشتر از فشار مورد نیاز پاشش انژکتورها باشد تا در صورت افزایش مصرف سوخت، موتور با کمبود سوخت مواجه نشود.
جایگاه پمپ سوخت یا همان پمپ بنزین، معمولاً داخل باک خودرو است. ناگفته نماند که برخی از خودروها دارای دو پمپ بنزین هستند یکی برای رساندن سوخت و دیگری برای تأمین فشار مورد نیاز انژکتور مورد استفاده قرار می‌گیرد. نصب پمپ سوخت داخل باک دارای دو مزیت است:
1. باک مانند یک صدا خفه کن، صدای آزاردهنده پمپ را کاهش می‌دهد؛ بنابراین صدای کمتری در داخل کابین خودرو شنیده می‌شود.
2. خنک ماندن پمپ می‌باشد زیرا پمپ داخل سوخت قرار دارد در نتیجه خنک‌کاری و روانکاری می‌شود؛ بنابراین اگر با باک خالی رانندگی کنید پمپ سوخت خودرو داغ می‌شود و از کار می‌افتد.
تنظیم ای سی یو خودرو
انژکتورها در خودروهای بنزینی از نوع الکترومغناطیسی هستند و وظیفه دارند سوخت را به‌صورت پودر شده به پشت دریچه گاز (در خودروهای قدیمی) و یا به پشت سوپاپ‌های گاز (در خودروهای جدید) و یا به محفظه احتراق در مدت‌زمان مشخص و فشار معین تزریق کنند. این قطعه دستورات لازم را برای اسپری‌کردن سوخت از ECU دریافت می‌کند. درصورتی‌که سوزن انژکتور سیلندری خراب شود، آن سیلندر از کار می‌افتد و چراغ چک شروع به چشمک‌زدن می‌نماید.
سیستم جرقه‌زنی اکثر خودروهای انژکتوری از نوع بدون دلکو می‌باشد و کویل‌های سیستم جرقه‌زنی انژکتوری با اندکی تفاوت از نظر شکل ظاهری به‌عنوان افزاینده ولتاژ عمل می‌کند. کویل برق 12 ولت را در زمان مناسب از ECU دریافت می‌کند و با افزایش ولتاژ آن جرقه را در محفظه احتراق ایجاد می‌کند.
در خودروهای جدید انژکتوری، به ازای هر سیلندر یک کویل بدون وایر استفاده شده است و جرقه‌زنی به‌صورت تکی انجام می‌گیرد. به‌خاطر همین در صورت خرابی کویل مربوط به هر سیلندر، آن سیلندر از کار می‌افتد و موتور تک کار می‌کند. در این مواقع چراغ چک خودرو روشن می‌شود.
موتور پله‌ای یکی از انواع عملگرهای خودروهایی است که دریچه گاز آنها برقی نیست. این عملگر وظیفه دارد هوای مورد نیاز موتور را برای کلیة حالت‌های دور آرام تأمین کند و پالس‌های ارسالی توسط ECU را به حرکت خطی در راستای محور طولی تبدیل کرده تا مقدار جریان هوای اضافی را تنظیم نماید. در صورت خرابی این قطعه به دو صورت اتفاق می‌افتد:
1. کنتاکتور آن بیش از حد جلو بیاید: در دور موتور آرام، مسیر هوای ورودی بسته می‌شود و زمانی که راننده پا را از روی پدال گاز بردارد، موتور خاموش می‌شود.
2. کنتاکتور آن بیش از حد عقب برود: در این حالت دور موتور آرام خودرو بالا رفته و موتور گاز می‌خورد.
ای سی یو فرمان لازم را به عملگرها می دهد
رله يك سوئيچ الكترومغناطيسي است كه با يك جريان كم می‌تواند جريان زياد توليد كند. رله دوبل در سیستم سوخت‌رسانی انژکتوری وظیفه تأمین برق کلیه قطعاتی که با ۱۲ ولت کار می‌کنند، اعم از: سنسور موقعیت میل سوپاپ و سنسور سرعت خودرو و ECU و عملگرها (پمپ بنزین، کویل دوبل، انژکتورها و …) را برعهده دارد.
این قطعه دارای ۱۵ پایه و سه مرحله عملکرد است که عبارت‌اند از:
• مرحله سوئیچ بسته: در این حالت یک ولتاژ 21+ ولت برای ذخیره‌کردن اطلاعات موجود در حافظه ECU به واحد کنترل الکترونیک ارسال می‌شود.
• مرحله سوئیچ باز: در این حالت ECU به مدت 2 تا 3 ثانیه برای ECU، پمپ بنزين، انژكتورها، كوئل دوبل، شير برقي كنيستر، المنت گرمكن دريچه گاز، المنت گرمكن سنسوراكسيژن ولتاژ 21+ ولت ارسال می کند.
• در این حالت رله دوبل به طور دائم به اجزای سیستم انژکتور و سنسور سرعت خودرو در زمان روشن بودن ماشین، ولتاژ 21+ ولت ارسال می‌کند.
شیر برقی کنیستر که به وسیله واحد کنترل الکترونیکی (ECU) کنترل می‌شود مابین مخزن کنیستر و موتور قرار می‌گیرد. کنیستر بخارات بنزین را از مخزن سوخت جمع‌آوری می‌کند و زمانی که مقدار بخارات در مخزن کنیستر بیش از حد شود، ECU شیر برقی کنیستر را فعال می‌کند تا بخارات بنزین از مخزن کنیستر به مانیفولد هوا وارد شوند و آلایندگی محیط‌زیست توسط بخارات بنزین کاهش یابد. همچنین بازدهی موتور افزایش و مصرف سوخت کاهش یابد.
در خودروهای انژکتوری که دریچه گاز آنها فلزی است، برای جلوگیری از یخ زدن پولکی دریچه گاز و استپر موتور در هوای سرد از گرمکن برای بهتر روشن شدن موتور استفاده می‌کنند. این قطعه وظیفه چندان مهمی نداشته و در صورت خرابی نشانه خاصی ندارد.
تنظیم ای سی یو با دستگاه دیاگ
دریچه گاز برقی و سنسور زاویه پدال گاز در موتورهای مدرن، جایگزین استپ موتور و سنسور دریچه گاز شده‌اند. در این خودروها اطلاعات تغییر زاویه پدال گاز به ECU ارسال می‌شود تا فرمان لازم به دریچه گاز برقی انتقال داده شود تا هوای ورودی و دور موتور متناسب با مقدار گاز دادن افزایش یابد. در صورت خرابی این قطعه با فشردن پدال گاز، دور موتور افزایش نمی‌یابد و یا به مقدار ناچیزی بالا می‌رود.
رله قطعه‌ای است که به‌وسیله آن می‌توان مدارات الکتریکی مصرف‌کننده‌هایی که نیاز به برق با شدت‌جریان بالا دارند را به‌وسیله یک مدار الکتریکی با ولتاژ ضعیف کنترل، قطع یا وصل نمود. بدین ترتیب ECU یا کنترل یونیت فن دستور قطع و وصل رله‌ها را می‌دهند و درنتیجه آن، رله‌های فن مدارات الکتریکی مربوط به فن دور کند یا تند را قطع و وصل می‌نمایند. خرابی رله فن باعث می‌شود که عملکرد فن‌ها در دور کند یا تند به درستی صورت نگیرد و یا فن خودرو پس از خاموش کردن موتور به طور یکسره کار کند.
این قطعه تمامی اطلاعات را از سنسورها دریافت و تحلیل می‌کند و به‌تناسب آن فرامین لازم را به عملگرها می‌فرستد. در صورت خرابECU ، ترکیبی از علائم خرابی تمام سنسورها و عملگرها مشاهده می‌شود و در بهترین حالت با دستگاه دیاگ قابل تشخیص است.
لامپ عیب‌یاب در خودروهای انژکتوری در هنگام بروز مشکل در سیستم سوخت‌رسانی، توسط ECU روشن می‌شود و به راننده اخطار ایراد در بخشی از سیستم خودرو را می‌دهد. این چراغ در صفحه داشبورد خودرو تعبیه شده است.
گردآوری: بخش خودرو بیتوته
