خبرگزاری فارس؛ گروه جامعه: وقتی با مادربزرگ ها درباره فوت و فن های آشپزی حرف می زنی، آه عمیقی می کشند و حیف کشداری می گویند از اینکه دیگر دست و پایشان قدرت و رمق قبل را ندارد برای آشپزی. همین که می خواهی وسوسه شان کنی برای آشپزی، چروک و لرزش دستشان را نشانت می دهند تا قانع شوی دیگر توانش را ندارد.
اما کیست که نداند دلشان پر می زند برای دوباره خانم خانه خودشان شدن و پختن غذایی که در آماده کردنش تبحر داشتند. هنر کدبانوی اعظم فامیل، چشم و چراغ خانه یعنی مادربزرگ ها نباید فراموش شود. باید زل زد در چشمان مادربزرگ و به او گفت: «کدبانو! هنر آشپزی، دستپخت جادویی تو چروک شدنی، پیر شدنی و فراموش شدنی نیست...»
اینجا چند شیوه را مرور می کنیم تا دوباره شور زندگی را به خانه برگردانیم، دستپخت مادربزرگ را. معجزه دوباره آشپزی کردنش را خواهیم دید؛ شور زندگی و برق امیدی که در چشمانش دوباره می درخشد.
چای معطر و آداب خاص چای
کار را سخت نکنیم، با پخت و پز و انجام کارهای آسان شروع کنیم. سالمند توانایی کمی دارد، زود خسته می شود. همین باعث می شود برای انجام فعالیت های زیاد یا توانایی نداشته باشد یا مقاومت نشان بدهد. اگر در آشپزخانه، صندلی مناسب و راحتی که قد مناسبی نسبت به اجاق گاز داشته باشد داریم که خوب است اگر نه! می توان از پیک نیک، اجاق گاز زمینی یا فلاسک کمک گرفت. کار را با دم کردن یک چای، دمنوش یا تهیه یک نوشیدنی سنتی که مادربزرگ در آن تبحر داشته، شروع کنیم.
کمک کنیم با ادویه و چاشنی هایی مثل هل، گل محمدی، میخک، زنجبیل، ستاره بادیان، پره لیمو عمانی و چوب دارچین اهل خانه، یک استکان چای مهمان دستان بابرکت مادربزرگ باشند. دوباره عطر چای او سرمستمان کند. اگر هم اهل دم کردن چای ساده است، دقت کنیم و ببینیم چه فوت و فنی به کار می گیرد که معمولی ترین چای، اعلاء می شود و طعمش به یاد ماندنی.
یادمان باشد، فقط کمک آشپزیم
برای پختن غذا یا تهیه خوراکی های مطبوع به دست مادربزرگ، یادمان باشد نباید اجازه دهیم تحرک زیادی داشته باشد و خسته شود. معمولاً جو آشپزی، جوری است که آدم دلش می خواهد اول تا آخر کار را خودش انجام دهد. کسی در دستور تهیه غذایش دخالت و از خودش چاشنی، کم و زیاد نکند. اینجا مهم است بدانیم باید بسیار باظرافت و پخته رفتار کنیم و حرف بزنیم تا نه مزاحم مادربزرگ باشیم نه حس کند دست تنها مانده یا می خواهیم به او خودی نشان می دهیم. ما فقط قرار است یک کمک آشپز حرف گوش کن، باشیم. به هیچ وجه قرار نیست از تجربه های خودمان و پیشنهادهایمان بگوییم. به قول معروف قرار است، وردستی کنیم تا فوت کوزه گری یاد بگیریم.
بااین حال وقتی موقع انجام کارهای سنگین می رسد باید خودمان انجامشان دهیم تا مبادا، مادربزرگ خسته شود یا آسیب ببیند. با ذوق گوش دادن، ثبت فوت و فن ها یا تهیه عکس و ویدئو یادگاری از مراحل کار، حسابی حالشان را خوب می کند. این مرحله همان مرحله ای است که اگر حواسمان را جمع کنیم با کلی فوت و فن آشپزی، چاشنی های جادویی و دستورالعمل هایی آشنا می شویم که امضای مادربزرگ و خوشمزه ترین میراث جهان است.
حال خوب چاشنی پزان مادربزرگی
بعضی وقت ها مادربزرگ ها واقعاً توان این را ندارند که خودشان کار را انجام دهند حتی با کمک. این مواقع باید کار را جمعی پیش برد. گاهی وقت ها هم سالمند، توان پخت و پز دارد اما دلش لک زده برای چاشنی هایی که روزگاری خودش تهیه می کرد، چاشنی هایی که هم سالم تر بود هم به صرفه هم مقبول. این چاشنی ها که با شیوه مخصوص مادربزرگ تهیه می شدند را اصلا نباید دست کم گرفت.
اینکه غذا عطر و طعم ویژه داشت یا بعد از خوردن احساس سنگینی، دل درد، سوزش معده یا اذیت در دستگاه گوارش نداشتیم، دقیقاً مربوط به اصول پخت، فوت های کوزه گری او و از همه مهمتر این چاشنی های به قاعده و سالم بود. دورهمی به بهانه آشپزی مادربزرگ، شکوه کار او را بیشتر می کند و حال جمع را خوش. این دسته جمعی کار کردن، لزوماً برای پخت و پز نیست. می تواند برای تهیه مواد اولیه غذا به سبک مادربزرگ هم باشد برای مثال برای سبزی خشک یا سرخ کردن.
تهیه چاشنی هایی مثل سرکه، آبغوره، گرد گوجه فرنگی، پودر سبزیجات معطر، تهیه رب یا هر چیزی که بزرگ بانوان خانواده، رمز و راز و دستور تهیه ویژه ای داشته برای آماده کردن آن. ما خیلی وقت ها دورهم جمع می شویم اما انرژی مثبت دورهمی هایی که زیر سایه بزرگتر جمع و برای تهیه اقلام موردنیاز کدبانو یا خانم های جمع باشد خیلی بیشتر است.
بانک غذایی آشپزخانه را پر کنیم
مادربزرگ هایی داریم که مستقل و تنها زندگی می کنند. توانایی پخت و پز برای خودشان یا یکی، دو نفر را دارند اما برای آشپزی در تعداد بیشتر نیاز به کمک دارند. بالاخره مهمان سرزده، راهی هر خانه ای به خصوص خانه بزرگترها می شود. یکی از کارهایی که می توان به مادربزرگ کرد، این است که کار را برایش راحت کنیم، می پرسید یعنی چه؟ کمک کنیم موادغذایی مثل مربا، چاشنی و ترشی یا مواد اولیه غذاهایی که دوست دارد و طبخشان برایش راحت تر است را به صورت نیمه آماده، تهیه کنیم و در یخچال فریزر نگه داری کنیم. تهیه سیرداغ، پیازداغ، پاک کردن حبوبات و پختن آن، پاک کردن برنج، زرشک، کشمش و درکل کارهایی مثل این می تواند کمک بزرگی به تداوم شوق آشپزی در خانه مادربزرگ باشد. مادربزرگ ها و سالمندان هرچه موادغذایی تازه و خانگی مصرف کنند که نگه دارنده نداشته باشد برایشان مفیدتر است. مرباهای شرکتی معمولاً افزودنی و نگه دارنده زیادی دارند. معمولا هربانوی سالمند در پخت یک یا چند نوع مربا، کمپوت و... تخصص دارد به بهانه ای می توان به خانه شان رفت به خصوص در فصل آن میوه و موادغذایی فرآورده های نوبرانه اش را تهیه کرد برای مثال از مربای آلبالو گرفته تا میوه خشک برای چای آلبالو، آلبالوی پلویی، آلبالو خشکه و شربت آن. می توان کمک کرد مادربزرگ غذایی که پختن آن کمی سخت است، به زور بازو، سوی چشم یا کمک برای سرخ و برشته کردن نیاز دارد را تهیه کند و لذت ببرد. شامی و کتلت یکی از آن غذاهاست که رنده کردن اقلام، ورزدادن و سرخ کردنش واقعاً جان و حوصله می خواهد، اینجاست که حضور و کمک ما بعد از مدتی دوباره عطر غذای محبوب را در خانه مادربزرگ بپیچاند.
تزیین و زیبایی به سبک مادربزرگ
تزیین غذاها به سبک سنتی و به شیوه مادربزرگ یکی از آن لذت ها و زیبایی های ناب خانه است. مادربزرگ ها معمولاً اهل ریخت و پاش بیهوده نیستند. برای تزیین غذا مثل سرآشپزهای حرفه ای از مواد استفاده شده در همان غذا، خوراک یا کیک و...استفاده می کنند. با کمترین مواد، ساده و شیک ترین تزیین ها را انجام می دهند. قرار دادن چند لایه پرتقال روی کیک پرتقال برای مادربزرگی که شیرینی هایش زبانزد فامیل بوده و هست یک نمونه و مثال برای این گفته هاست. بگذارید مادربزرگ کار خودش را انجام دهد؛ تزیین آش، شله زرد و نذری با شابلون نه سبک مادربزرگ است نه سلیقه او.
مادربزرگ عادت دارد با نوک انگشت و پیچش دست، پودر دارچین و پسته روی شله زرد نذری بریزد.کیف بیشتری می کند وقتی با قاشق روی حلوا نقش بیندازد و ظرف آش را تزیین کند. ظرف ها در خانه مادربزرگ معمولاً ویترینی و تزیینی نیست، همیشه ساده ترین غذاها را هم در بهترین ظرفی که داشته سرسفره آورده تا به هرکس دور و کنج سفره نشسته، بگوید که عزیزان اوست و برایش محترم. موقع کمک به مادربزرگ و چیدن سفره حتماً از ظرف های قشنگ خانه اش توی کمد، گنجه و کابینت استفاده کنید. بگذارید مادربزرگ سبک خودش را اجرا کند و ظرف غذایی که او تهیه کرده را گل سفره کنید؛ بهترین و در تیررس چشم ترین جای سفره بگذارید تا ده برابر قرص های آرامبخش حال خوش به او تزریق کنید. خلاصه اینکه از لذت زیبا کردن غذا به سبک مادربزرگ غافل نشوید و این شیوه ها را قاب، کنج سینه و ذهنتان آویزان کنید.
چیدمان مطبخ به سبک مادربزرگ
بعضی مادربزرگ ها، مخصوصاً سن و سال دارها اهل بزک، دوزک با ظرف و ریخت و پاش با خرید بانکه های چند ده یا چندصد هزار تومانی نیستند. عادت دارند، شیشه مربا، کنسرو یا خیارشور را نگه دارند. حبوبات، سبزی های معطر، کوهی و محلی را در آنها بریزند. توی کابینت یا گاز نگه دارند. این بطری ها و شیشه ها، مطمئن تر از بانکه ها هم هستند نه درشان شل است که از دست در برود، بشکند یا محتویاتش روی زمین بریزد نه چنان سفت است که باز و بسته کردنشان، زور بازو بخواهد. اگر قرار است، آشپزخانه سرآشپز را خانه تکانی و مرتب کنیم، یادمان باشد که اول باید رضایت داشته باشد و اجازه دهد و دوم اینکه حتماً در حضور خود او کار را انجام دهیم. برای دور ریختن اقلام، جابجایی یا هر تغییری اجازه خودش و آسایش او را در نظر بگیریم. برای نظم دادن بهتر، می توان شیشه های یک اندازه را جدا کرد، اقلام پر استفاده تر را توی آن ها ریخت. درب های یک شکل و یکرنگ را یا جدا یا از مغازه تهیه و برای شیشه استفاده کرد. بدون شک این هم به سلیقه شما هم رضایت او نزدیک است.
مادربزرگ ها معمولاً در چند ظرف آشپزی می کنند، همان ها را روی گاز و دم دستشان قرار دهیم بقیه را جایی که صلاح می دانند. تمیزی برای مادربزرگ ها بیشتر از چیدمان، تزیین و استفاده از ظروف لوکس اهمیت دارد. موقع نظافت آشپزخانه به هیچ وجه نگوییم که چقدر اینجا کثیف بود، چقدر برق افتاد یا...مادربزرگ، خودش متوجه تغییرات خواهد شد و نیازی به توضیح نیست.
پایان پیام/
