ماجرای "ترانه علیدوستی" و پرونده اتهام آزار جنسی آقای بازیگر/ جنبش "می تو" از ترانه تا کتایون ریاحی

ترانه علیدوستی با بازنشر استوری شبنم فرشادجو با یک بیت پیروزی جنبش می تو ایرانی در دادگاه و تایید اتهام آزار جنسی دو بازیگر معروف، حبیب رضایی و مهدی کوشکی را اعلام کرد. 

تایید اتهام جنسی دو بازیگر

شبنم فرشادجو با انتشار یک استوری و تشکر از ترانه علیدوستی، خبر از تایید اتهام آزار جنسی دو بازیگر و محکومیت آن ها در دادگاه داد. ترانه علیدوستی هم با یک بیت شعر به استوری شبنم فرشادجو واکنش نشان داد. پس از کش و قوس های فراوان، و اعلام آزار جنسی دو بازیگر و کارگردان تئاتر به نام حبیب رضایی و مهدی کوشکی این دو بازیگر علیه جنبش می تو و بازیگرانی که اقدام به انتشار استوری های اتهامی زدند شکایت کردند. آن ها مستقیما بابک کریمی، ترانه علیدوستی و شبنم فرشادجو را مخاطب قرار دادند و علیه آن ها اقامه دعوی کردند. چند روز پیش، شبنم فرشادجو با انتشار یک استوری خبر تایید اتهام آزار جنسی این دو بازیگر را اعلام کرد. ترانه علیدوستی هم در پاسخ به استوری شبنم فرشادجو، عکس زیر را منتشر کرد.

داستان جنبش می تو در ایران

این تایید اتهام آزار جنسی نتیجه تلاش ترانه علیدوستی در راس جنبش می تو بود که سال قبل با اتهام زنی یکی از عوامل پشت صحنه به بازیگر معروف شروع شد. پس از آن بازیگران دیگر هم به تدریج به این جنبش پیوستند. با ما باشید تا داستان جنبش می تو در ایران را بشنوید. 

جنبش «می‌تو ایران» که علیه تجاوز و آزار زنان سینماگر راه‌ افتاد. ماجرای جنبش «می‌تو ایران» از افشاگری یک دستیار کارگردان در اینستاگرام شروع شد. در واقع، ماجرا از خیلی پیش‌تر آغاز شده بود؛ از افشاگری‌ها علیه «آیدین. ا» نقاش مشهور، به ویژه پس از رکوردشکنی در حراج تهران. البته باز هم قبل‌تر از آن آغاز شد؛ جایی که ده‌ها دختر فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران علیه فردی به نام «کیوان. ا» در فضای توئیتر افشاگری کردند و تعداد روایات تجاوز به حدی زیاد شد که پلیس به ماجرا ورود و این فرد را دستگیر کرد.

پس از آن، جنبش می‌تو (MeToo) علیه سوءاستفاده و آزار جنسی در ایران هم با قوت ادامه یافت و هر از گاهی، روایت‌هایی جسته و گریخته از آزار و تعرض در فضای هنر، روزنامه‌نگاری و ... منتشر می‌شد تا اینکه در اولین روزهای قرن جدید، «سمیه میرشمسی» دستیار کارگردان نسبت به آزارهایی که از جانب بازیگر مشهور «فرهاد. ا» حین فیلمبرداری یکی از آثار هاتف علیمردانی دیده بود، پرده برداشت و این آغاز دومینوی می‌تو بود.

این افشاگری موجب شد تا جمعی از زنان دست اندرکار سینما در اعتراض به خشونت علیه زنان در این عرصه بیانیه‌ای صادر کنند. پس از این بیانیه که ۸۰۰ امضا داشت، با رأی اکثریت این افراد هیأت ۵ نفره زنانه برای رسیدگی به آزار و خشونت جنسی در سینما شکل گرفت که هانیه توسلی، ترانه علیدوستی، سمیه میرشمسی، غزاله معتمد و مارال جیرانی بودند.

حضور ترانه علیدوستی در هفتاد و پنجمین جشنواره فیلم کن و بیان سخنان سیاسی از یک سو و انتشار استوری از بازیگران فیلم «برادران لیلا» و حضور دو تن از مردان متهم به آزارگری در این استوری، آغازگر انحراف در جنبش می‌تو بود و برخی چنین تعبیر کردند که علیدوستی برای جلب توجه افکار عمومی و به طمع دریافت جایزه از جشنواره کن، سردمداری جنبش می‌تو را می‌کند.

در همین حین و زمانی که حضور سعید پورصمیمی بازیگر ۷۹ ساله «برادران لیلا» روی فرش قرمز کن، موجی از تمجیدها را به همراه داشت، کتایون ریاحی به گفته خودش بعد از ۲۵ سال سکوت را شکست و مدعی تعرض پورصمیمی به او در خانه سینما شد.

لادن طباطبایی بازیگر مهاجرت‌کرده از کشور هم ادعای مشابهی درباره پورصمیمی مطرح کرد. او البته بعداً درباره ادعای خود توضیح داد که تماس فیزیکی در کار نبوده، فقط تعرض کلامی بوده است.

پس گرفتن برخی امضاها در واکنش به ادعاهای بدون سند

پس از ادعای کتایون ریاحی، تعدادی از زنان سینماگر از جمله مستانه مهاجر، هنگامه قاضیانی، پانته‌آ بهرام و هدی زین‌العابدین در حرکتی اعتراضی، امضای خود را از بیانیه‌ مشهور زنان سینماگر پس گرفتند. انتقاد آن‌ها به اتهام‌زنی به مردان سینماگر بدون ارائه سند و مدرک و پیش از اثبات جرم بود. برخی بازیگران هم معتقد بودند که نهادهای ذی‌ربط نظیر خانه سینما، سازمان سینمایی و قوه قضائیه باید پیشقدم شوند و به این مسائل ورود کنند.

به عنوان نمونه، حمید فرخ‌نژاد در اعتراض به این شیوه از اتهام‌زنی بدون مدرک نوشت: متهم با محکوم تفاوت دارد، هر حرکتی اگر قانون‌مند نباشد منجر به فساد می‌شود، این‌که هرکس بتواند نام شخصی را بدون اثبات جرم و بدون داشتن شرایط دفاع، رسانه‌ای کند از ضعف‌های حرکتی است که می‌توانست مثبت باشد، این نوع عملکرد باعث رواج باج‌گیری و صدمه به اصل هدفی می‌شود که برای امنیت جامعه ما و در همه زمینه‌های شغلی لازم است، لطفا هوشیارتر عمل کنید تا این حرکت تبدیل به تفریح بیماران جنسی و باج‌گیران فضای مجازی نشود، قانون را محور قرار بدهیم اگر قصدمان تبلیغ و یادآوری خود فراموش‌شده‌مان و احیانا باج‌خواهی نیست.

پانته‌آ بهرام، بازیگر سینما و تلویزیون هم گفت: من به یک بخش این حرکت در روزهای گذشته به‌شدت معترض هستم و احساس می‌کنم جنبشی که داریم، در حال بدل شدن به ضدخودش است. من متوجه نمی‌شوم اسم بردن از آدم‌ها به شکل واضح و رودررو چه کمکی به جنبش ما خواهد کرد؟ قرار نیست چون آزار دیدیم، آزار بدهیم! قرار نیست شبیه آدم‌های انتقام‌جو عمل کنیم. ما قرار نیست روان دیگران را اعدام کنیم، چون خودمان آسیب دیدیم. از ابتدا هم قرار این نبود. ما می‌خواستیم جلوی این اتفاقات را بگیریم. اسم بردن از آدم‌ها نه‌تنها کمکی به ماجرا نمی‌کند بلکه ما به‌جای همکاری، شبیه آدم‌هایی می‌شویم که داریم مقابله می‌کنیم. خواهشم این است که ماجرا را شخصی نکنید و بگذارید به شکل خصوصی‌تری مشکلات‌مان را حل کنیم.

ترانه علیدوستی هم در واکنش به متنی انتقادی با عنوان «ای کاش جا نمی‌زدید» نوشت: در حال انجام یک کار حقوقی ماندگار هستیم و هیچ حاشیه‌ای جلوی آن را نخواهد گرفت. اساسنامه ماه‌ها زمان می‌برد چون بر خلاف واکنش‌ها و نقدهای اینستاگرامی، کاری هیجانی و یک‌شبه نیست.