به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه قرار است در تاریخ ۱۴ می (۲۴ اردیبهشت. شش روز دیگر) برگزار شود، انتخاباتی که در صورت شکست اردوغان در برابر رقبای خود، می‌تواند نه تنها چهره ترکیه بلکه صحنه منطقه‌ای را نیز دستخوش تغییرات قابل توجهی کند. در این میان سوریه یکی از بارزترین کشورهایی است که از نتایج انتخابات ترکیه تأثیر خواهد پذیرفت.
به نوشته وبگاه خبری عنب بلدی، وزرای دفاع و رؤسای سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی روسیه، ترکیه، ایران و سوریه در تاریخ ۲۵ آوریل (پنج اردیبهشت) در جهت بهبود روابط میان آنکارا و دمشق پس از سال‌ها تیرگی، گرد هم آمدند و علی‌رغم قصد همه طرف‌ها برای ادامه گفت‌و‌گوها، اما نتیجه این نشست هنوز مشخص نیست و روشن است که ترکیه و دولت سوریه همچنان با موانع متعددی در مسیر عادی‌سازی روابط میان خود مواجه هستند که برای رسیدن به یک توافق مرضی‌الطرفین باید بر آن‌ها غلبه کنند.
به نوشته این وبگاه نزدیک به مخالفان سوری، دولت دمشق، عقب‌نشینی ترکیه از شمال سوریه و پایان حمایت آنکارا از معارضان مسلح سوری را اصلی‌ترین عناصر هر توافق احتمالی می‌داند.
منافع روسیه
در این راستا «کیارا لووتی» پژوهشگر مؤسسه ایتالیایی «سیاست بین‌الملل» در مقاله‌ای نوشت که دولت روسیه با جدیت به دنبال بهبود روابط میان دو متحد راهبردی خود یعنی ترکیه و سوریه است و اگر در این راستا به موفقیت دست یابد، آورده خوبی برای خود خواهد داشت؛ به طوریکه مسکو می‌تواند این روایت را که روسیه یکی از مهم‌ترین بحران‌های جهان را حل و فصل کرده، تثبیت کند. همزمان پوتین نیز به واسطه این میانجیگری موفق، از جایگاه دیپلماتیک و قابل احترام‌تری در میان کشورهای منطقه برخوردار خواهد شد و می‌تواند از آن در راستای کاهش تنش‌های منطقه‌ای بهره ببرد.
همچنین به گفته لووتی، روابط سوریه و ترکیه عموماً به دلایل لجستیکی از سوی روسیه مطلوب تلقی می‌شود، چرا که مقادیر زیادی تدارکات از دریای سیاه و از طریق تنگه بسفر برای نیروهای روسی حاضر در سوریه ارسال می‌شود.
اما اینکه روسیه تا چه میزانی در این میانجیگری موفق باشد، به غلبه بر موانع مختلف بستگی دارد، از جمله حضور نظامی ترکیه در شمال سوریه که خروجشان پیش شرط اصلی بشار اسد برای ادامه گفت‌و‌گوها به سمت عادی‌سازی روابط است.
از سوی دیگر ماجرا، به عقیده «فهیم تاشکین» روزنامه‌نگاری ترکیه‌ای تلاش روسیه برای بهبود روابط ترکیه و سوریه، می‌تواند یک هدیه انتخاباتی برای اردوغان باشد، چیزی که بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه آن را نمی‌پسندد. در این راستا رسانه‌های ترکیه در ۲۲ دسامبر ۲۰۲۲ گزارش دادند که «حزب جمهوری خلق» به رهبری «کمال قلیچدار اوغلو» و رقیب اصلی اردوغان با ارسال «پیام محرمانه‌ای» به بشار اسد گفته است که در صورت پیروزی در انتخابات ترکیه حاضر است به دولت سوریه امتیاز بدهد.
وبسایت haber7 ترکیه نیز به نقل از «سرکیس قصارچیان» روزنامه‌نگار سوری-ارمنی نوشت که حزب جمهوری خلق در آن نامه به دولت سوریه گفته بود که حاضر به ارائه امتیاز مختلف از جمله پرداخت غرامت است.
یوری ماواچف رئیس مرکز مطالعات «ترکیه جدید» نیز به بی بی سی ترک گفت که بقای اردوغان برای مقامات روسی به معنای توانایی پیش‌بینی حرکات ترکیه و حفظ وضعیت موجود است. اما اگر کمال قیلیچداراوغلو یا هر نامزد اپوزیسیون دیگری پیروز شود، این به معنای مشکلات بزرگی برای کرملین خواهد بود.
او در ادامه تأکید کرد که واضح است ولادیمیر پوتین و اردوغان زبان یکدیگر را می‌فهمند و او قصد همکاری با رئیس‌جمهوری جز اردوغان را ندارد.
ماواچف نیز همچون تاشکین معتقد است که عادی سازی روابط ترکیه و سوریه، می‌تواند یک هدیه انتخاباتی روسیه برای اردوغان باشد. اما رئیس‌جمهور سوریه قصد ندارد این هدیه را به اردوغان بدهد و تمایل دارد با قلیچدار اوغلو پیمان صلح را امضاء کند.
سه سناریوی اصلی در شمال غرب سوریه
همان طور که گفته شد انتخابات ترکیه می‌تواند نقطه تحول سرنوشت سازی در تاریخ این کشور باشد و تأثیر بزرگی نیز بر آینده سوریه بگذارد. در این میان رئیس جمهور ترکیه با وارد شدن به مذاکره با بشار اسد تلاش دارد تا کنترل پرونده سوریه را دوباره به دست بگیرد، اما در آخرین سفر اسد به روسیه در ماه مارس گذشته او چندین درخواست برای عادی سازی روابط با آنکارا از جمله خروج نیروهای ترکیه از شمال غرب سوریه مطرح کرده بود.
در این راستا «فارس حلبی» پژوهشگر امور سوریه در مؤسسه الشرق‌الاوسط، نوشت که سه سناریو در ارتباط با آینده حضور ترکیه در شمال سوریه سوای اینکه نتیجه انتخابات چه باشد، مطرح است.
سناریو اول: وضعیت تغییری نمی‌کند و وضعیت سابق به همین منوال ادامه می‌یابد و به نظر نمی‌رسد که دولت جدید ترکیه بخواهد دست به تغییر گسترده‌ای در وضعیت میدانی و سیاسی شمال سوریه بزند.
سناریوی دوم: ترکیه دست به عقب‌نشینی جزئی می‌زند و در ادامه یک نهاد سیاسی یکپارچه (به شکل خودمختار) در شمال سوریه برای اداره مناطق تحت نفوذ خود تشکیل می‌دهد.
سناریوی سوم: ترکیه به شکل کامل سیاست خود را در شمال سوریه تغییر داده و به سمت بهبود روابط با دولت سوریه حرکت می‌کند. این سناریو به معنای پایان بحران است و تأثیرات زیادی در حوزه‌های امنیتی، اقتصادی و سرنوشت گروههای مسلح معارض خواهد گذاشت.
سیاست مخالفان اردوغان در قبال سوریه
ائتلاف «ملت» به عنوان بزرگترین اتحاد مخالفان ترکیه و رقیب اصلی اردوغان، برنامه انتخاباتی خود را در حوزه سیاست خارجی اعلام کرده است که شامل بهبود روابط ترکیه با اتحادیه اروپا، گسترش نقش ترکیه در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و بازگشت ترکیه به اردوگاه غرب می‌شود.
همچنین آن‌ها وعده داده‌اند که طی دو سال آینده آوارگان سوری در ترکیه را بازگردانند و ضمن عادی‌سازی روابط با دولت سوریه، سفارت ترکیه در دمشق را نیز بازگشایی کنند. مواردی که آمریکا و اتحادیه اروپا با آن مخالف هستند.
با این حال فارس حلبی، معتقد است که در صورت پیروزی اپوزیسیون در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه، آن‌ها مجبور خواهند شد تا با واقعیت نقش ترکیه در شمال غرب سوریه و امکان آغاز دوباره درگیری‌ها و موضوع پناهندگان کنار بیایند که آن‌ها مجبور می‌کند نتوانند وعده‌های انتخاباتی خود را عملی کنند.
به عقیده او مخالفان اردوغان در صورت پیروزی، اقدام به عقب‌نشینی جزئی از سوریه همراه با تأمین امنیت مرزها و همچنین عمل به یکی از مهم‌ترین وعده‌های انتخاباتی خود که بازگشت آوارگان است، خواهند کرد.
به گفته حلبی، دولت جدید ترکیه با گروههای مورد حمایت آنکارا در شمال غرب سوریه رابطه خواهد داشت و هدف آن افزایش نفوذ گروههای کمتر افراطی است و در عین حال، روابط خود را با دولت سوریه و نیروهای آن حفظ خواهد کرد. یعنی مانند نیروهای حافظ صلح عمل خواهد کرد که ممکن است قدرت‌های عربی یا منطقه‌ای را دعوت کنند تا به نیروهای ترکیه در شمال غربی سوریه بپیوندند.
این پژوهشکر امور سوریه در مؤسسه الشرق الاوسط افزود: «اپوزیسیون دولت ترکیه در صورت پیروزی در انتخابات قصد ماندن در سوریه را ندارد، اما تضمین‌های امنیتی و سازوکاری برای بازگشت آوارگان قبل از خروج می‌خواهد، شرایطی که احتمالاً دولت اسد با آن موافقت خواهد کرد».
پایان پیام/م
