خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- نیره شفیعی‌پور: ۱۸ تیرماه سال ۹۶ بود که تلاش‌های چندین ساله برای جهانی شدن بافت تاریخی به ثمر نشست و نخستین شهر خشتی و بزرگترین بافت تاریخی جهان در فهرست آثار فرهنگی یونسکو ثبت شد.
کارشناسان و مسئولان حوزه شهری و میراث فرهنگی یزد تعهدات سنگینی بابت این ثبت دادند که در ابتدا اجرای آنها غیرممکن بود و حتی یک سال بعد از ثبت جهانی، هیچ‌یک از صاحب‌نظران امید به تحقق این تعهدات نداشتند اما این روزها گرچه هنوز بافت تاریخی در ابتدای راه بی‌پایان پیشرفت و تعالی است ولی اتفاقات خوبی رقم خورده و مردم و مسئولان بر این باورند که اکنون حال بافت تاریخی یزد خوب است.
تداوم تکنیک‌های بومی ساخت تعهد سخت یزدی‌ها به یونسکو
یکی از سنگین‌ترین تعهداتی که به یونسکو برای حفظ بافت تاریخی پس از ثبت جهانی داده شد، تداوم تکنیک‌های بومی ساخت بود یعنی تمام ساخت و سازها در عرصه و حریم بافت تاریخی با خشت و گل باشد و این تعهدی سنگین برای شهری بود که به نظر می‌رسید مردمان آن خواهان سبک‌های جدید معماری و استفاده از مصالح نوین هستند.
گرچه در سال نخست پس از ثبت، هجمه‌ها به مسئولان برای این تعهد بسیار بود اما اکنون پس از گذشت سه سال، آنچه باور نکردنی است، این است که مردم در این زمینه از مسئولان جلوتر و علاقمند به استفاده از خشت و گل در معماری بافت تاریخی هستند.
یزد این روزها به یک کارگاه بزرگ مرمتی تبدیل شده و همه از مسئولان حوزه شهری گرفته تا سرمایه گذاران بخش خصوصی، اوقاف، اصناف و حتی هیئت‌های مذهبی در این زمینه وارد عمل شده‌اند.
مدیر پایگاه میراث جهانی بافت تاریخی یزد در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در سه سالی که گذشت با توجه به شرایط اقتصادی نامساعدی که در کشور حاکم بود، حجم سرمایه‌گذاری در عرصه و حریم بافت تاریخی قابل توجه بود به نحوی که هزار بنا با سرمایه‌گذاری هزار میلیارد تومان مرمت شد که ۷۵۰ مورد آن توسط بخش خصوصی صورت گرفت و این یک اتفاق بی‌نظیر در کشور است.
حفاظت از بافت تاریخی توسط جوامع محلی؛ هیئت‌های مذهبی هم پای کار آمدند
محسن عباسی هرفته افزود: این حجم از ورود و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی دقیقاً طبق همان نظریه‌ای است که می‌گوید حفاظت باید توسط جوامع محلی اتفاق بیفتد و دولت‌ها باید دست از تصدی‌گری بردارند.
وی با اشاره به اینکه این میزان سرمایه‌گذاری در شرایطی که دچار انقباض اقتصادی هستیم قابل توجه و نشانگر ظرفیت‌های این بخش است، عنوان کرد: دانشگاه، شهرداری، اوقاف و … نیز به میدان آمده‌اند تا برای بخش خصوصی جذابیت ایجاد کنند و مجموعه این عوامل سبب شده یونسکو توانمندی‌های ما را باور کند و امروز به نظر می‌رسد یونسکو به تخصص، دانش و تجربه ما در دوران پس از ثبت ایمان آورده است.
عباسی هرفته تاکید کرد: در شرایطی که همه در بیم و هراس تعهدات داده شده به یونسکو بودند، مردم به میدان آمدند و در شرایطی که می‌بینیم مردم ساکن در بافت تاریخی در بسیاری از نقاط کشور، اغلب کم برخوردار و به لحاظ اجتماعی و فرهنگی آسیب‌دیده هستند، مردم بافت تاریخی یزد بسیار فهیم و در زمینه حفاظت از بافت دارای دانش بسیار خوب و فرهنگ و باور عمیقی هستند و به جرأت می‌توان گفت چند گام از مسئولان جلوترند.
وی افزود: مردم یزد خشت و گل را باور دارند و این در سایر شهرها و بافت‌ها یک رویاست؛ حتی هیئت‌های مذهبی وارد بحث مرمت شده‌اند و معتقدیم که یزد به واسطه داشته‌هایی میراث جهانی شد که منحصر به‌فرد و حاصل تلاش و ایمان و باور مردمش بود. مردم یزد خشت و گل را باور دارند و این در سایر شهرها و بافت‌ها یک رویاست؛ حتی هیئت‌های مذهبی وارد بحث مرمت شده‌اند و معتقدیم که یزد به واسطه داشته‌هایی میراث جهانی شد که منحصر به‌فرد و حاصل تلاش و ایمان و باور مردمش بود
عضو شورای اسلامی شهر یزد ادامه داد: امروز میراث فرهنگی به یک جریان فرهنگی و بافت تاریخی به یک کانون فرهنگی تبدیل شده که از فرهنگ این دیار صیانت می‌کند.
وی تصریح کرد: بزرگترین دستاورد ثبت جهانی بافت تاریخی یزد این بود که مردم ما را به اهمیت یکی مؤلفه‌های مهم فرهنگی متوجه کرد ضمن اینکه در کنار این مهم، رونق اقتصادی نیز در بافت رقم خورد.
گرچه بحث گردشگری در بافت تاریخی یزد بسیار رونق گرفته و پس از پایان شیوع کرونا، سیلی از گردشگران خارجی روانه یزد خواهند شد، اما حتی در شرایط فعلی نیز نمی‌توان رونق اقتصادی که در بافت تاریخی یزد رقم خورده را نادیده گرفت.
امروز در مسیر مرمت خانه‌های تاریخی، معابر و ابنیه در این محدوده، بسیاری از کارگران و استادکاران کسب درآمد می‌کنند، حمل و نقل رونق گرفته و تعداد زیادی کارگر در بخش‌های مختلف مشغول کار و کسب روزی حلال هستند و اینها به‌جز رونقی است که به زودی دوباره در زمینه هتلداری و سایر کسب و کارهای مرتبط با گردشگری شاهد آن خواهیم بود.
اروپایی‌ها اکنون به شدت تشنه سفر به یزد هستند و گرچه به نظر می‌رسد رکود در حوزه گردشگری حاکم است، اما متولیان این بخش به ویژه سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به اصطلاح در حال نفس چاق کردن و آماده شدن برای پذیرایی از سیل گردشگران داخلی و خارجی هستند.
ثبت در یونسکو برای کشورهای مختلف یک فرصت برای استفاده از منابع و منافعی است که ثبت به همراه خود دارد و اگر اتفاقاتی که در سه سال اخیر در یزد رخ داد را مرور کنیم متوجه خواهیم شد که مهمترین منفعت ثبت، جلب توجه است و باید توجه عمومی و خواص جامعه را به سمت این بافت ارزشمند جلب کنیم.
در نظریه‌های حفاظت از شهرها گفته می‌شود که تنها دستاورد ثبت جهانی این نیست که برای آن بودجه بگیرند یا کارگاه‌های مرمتی راه بیاندازند بلکه مهمترین گام، جلب توجه و قرار دادن آن اثر در کانون توجه همه افراد جامعه از عوام و خواص تا جوامع بین‌المللی است.
شیب توسعه سرمایه‌گذاری در کهن‌ترین بافت تاریخی جهان بی‌نظیر است
یزد امروز بیش از شهرهای دیگر بر سر زبان‌ها افتاده و شیب توسعه سرمایه‌گذاری در یکی از کهن‌ترین بافت‌های تاریخی جهان بی‌نظیر است به نحوی که یزد را به پدیده نوظهور گردشگری تبدیل کرده است.
بر این اساس، ثبت جهانی صرفاً یک فرصت مالی نیست بلکه فرصتی است که توجه جوامع محلی، ملی و بین‌المللی را به خود جلب کرده و اگر سال گذشته ۲ میلیون گردش داخلی داشتیم به این دلیل بود که نام یزد زیاد شنیده شده و این از ثمرات ثبت جهانی یزد است.
در سه سال گذشته به رغم همه شرایط تحریم مسئولان و دانشگاهیان یزد در معتبرترین دانشگاه‌های دنیا از یزد صحبت و آن را معرفی کردند و این مهم حتی در دانشگاه‌هایی نظیر سوربن یا دانشگاه‌های مهم کشورهایی نظیر ایتالیا که خود داعیه‌دار هنر و معماری است، محقق شد.
ثبت جهانی در واقع یک تریبون قوی در اختیار مسئولان یزد گذاشت و این هنر آنهاست که تا چه حد بتوانند از حقانیت تمدنی که این شهر از آن برخوردار است، دفاع کنند.
لزوم تعدیل نگاه‌های بسته به بین‌المللی بودن پدیده گردشگری
آنچه مسلم است، در حوزه سرمایه‌گذاری، تبلیغات حرف اول را می‌زند بنابراین اینکه نام یزد امروز در تمام محافل فرهنگی شنیده می‌شود، اتفاق بزرگی است اما مردم و مسئولان این دیار باید بپذیرند که گردشگری یک پدیده بین‌المللی است و برای ایجاد رونق در این حیطه، باید از تمام ظرفیت‌ها استفاده شود و بتوانیم دائماً میزبان گروه‌های سرمایه‌گذاری خارج از کشور باشیم یا نمایندگانی از استان برای معرفی این شهر به خارج از کشور اعزام کنیم بنابراین باید نگاه بسته‌ای که اکنون در این زمینه وجود دارد، تعدیل شود.
گرچه ثبت جهانی یزد برای این شهر تاکنون آورده مالی نداشته است، اما می‌توان با استفاده از ظرفیت و ایده‌های ناب بخش خصوصی، این نداشته را جبران کرد.
ثبت جهانی یزد در طول ۳ سال گذشته حتی یک ریال از سوی یونسکو آورده مالی نداشت
شهردار یزد در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: ثبت جهانی در طول یک سال گذشته حتی یک ریال برای بافت تاریخی از سوی یونسکو آورده مالی نداشته اما شهرداری همچنان در مسیر توسعه این بخش گام بر می‌دارد.
جمال الدین عزیزی بیان کرد: شهرداری در طول سه سال گذشته ۲۵۰ خانه تاریخی را در بافت جهانی یزد مرمت کرده و در قالب کاربری‌های فرهنگی نظیر خانه ادبیات، موزه و … از آن بهره‌برداری خواهد کرد.
همه دست به دست هم داده‌اند تا یزد که اکنون دیگر به پدیده در گردشگری تبدیل شده، گام‌های بلندتری در این مسیر بردارد و علاوه بر رقم زدن رونق اقتصادی، بتوان بافت تاریخی را به کانونی برای صیانت از فرهنگ اصیل یزد تبدیل کرد.
