باستان‌شناسان موزه تاریخ محلی بورشیفسکی در غار ورتبا در استان ترنوپیل اوکراین یک گنجینه‌ی آیینی شامل پنج مجسمۀ کوچک عجیب کشف کرده‌اند.
به گزارش فرادید، غار ورتبا حاوی ۸ کیلومتر دالان است که مردمان فرهنگ کیوکوتنی (۵۵۰۰ تا ۲۷۵۰ ق. م) در اروپای شرقی از آن به عنوان پرستشگاه استفاده می‌کردند. این فرهنگ از کوه‌های کارپات تا نواحی دنیستر و دنیپر پراکنده بود و مرکز آن مولداوی امروزی بود که بخش‌های مهمی از غرب اوکراین و شمال رومانی را پوشش می‌داد.
یک ویژگی عجیب این فرهنگ، خالی کردن یا سوزاندن سکونتگاه‌ها بود؛ جایی که هر زیستگاه مجزا حدود ۶۰ تا ۸۰ سال عمر داشت. دانشمندان هنوز درباره دلیل سوزاندن این سکونتگاه‌ها در حال بحث و گفتگو هستند. برخی سکونتگاه‌ها چندین بار روی سطوح مسکونی قبلی بازسازی شده‌اند و فرم و جهت سازه‌های قبلی را حفظ کردند.
این سکونتگاه‌های شرق اروپایی بیش از نیم‌هزاره قدیمی‌تر از شهر‌های سومری بودند. درباره‌ی رسوم مذهبی فرهنگ کیوکوتنی اطلاعات کمی در دست است و نمونه‌های سرامیک کشف‌شده بسیار نادر هستند. با این حال، باستان‌شناسانی که در حال حفاری در غار ورتبا هستند یک کوزه سفالی بسیار بزرگ را کشف کرده‌اند که حاوی یک ماده ارگانیک سفید است که باید آن را تحلیل کنند.
تیم باستان‌شناسان نزدیک این کوزه روی دیوار غار یک تورفتگی کوچک یافتند که با بررسی‌های دقیق‌تر کاشف به عمل آمد که یک گنجینه‌ی آیینی شامل پنج تندیسه‌ی سفالی از الهه‌های زن است. در سایت‌های کیوکوتنی تندیسه‌های زیادی پیدا شده است، اما واژه‌ی «الهه» شاید به طور کامل برای هر تندیسه‌ی سفالی زن-مانند درست نباشد. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که تندیسه‌هایی از این نوع، کاربرد‌های مختلفی داشتند (مثلاً حفاظت) و بنابراین تمامی آن‌ها مظهر الهه نبودند.
محققان جواهر و ابزار (برای تولید ظروف سفالین) ساخته شده از دندان گراز را هم یافتند که نسبتاً منحصربفرد بودند چرا که مراسم آیینی این فرهنگ معمولاً روی حیوانات اهلی از قبیل گاو، گوسفند، بز و سگ متمرکز بود. حیوانات وحشی در این مراسم آیینی به صورت خرس و آهو نمایش داده می‌شدند.
