خبرگزاری فارس ـ حوزه کتاب و ادبیات ـ امیرحسین کسائی: چند ماهی است کشورمان دچار ناهنجاری‌های اجتماعی مرتبط با حجاب در اماکن عمومی شده است. در خیابان‌ها، مجتمع‌های تجاری، اماکن تفریحی و ... مردان و زنان بسیاری را می‌بینیم که قانون صریح کشور، یعنی حجاب و عفاف را رعایت نمی‌کنند.
اقدامی پیش‌دستانه برای رفع بدپوششی در نمایشگاه کتاب
پیش از برگزاری نمایشگاه کتاب کمپین‌های بسیاری تشکیل شده بود تا زنان بدون حجاب در فضای مصلی حضور پیدا کنند و این تصور هم بود که نمایشگاه کتاب امسال از نظر حجاب با مشکلات بسیاری مواجه باشد. مسئولان برگزاری نمایشگاه در یک اقدام پیش‌دستانه تلاش کردند تا اقدامی آفندی برای حجاب داشته باشند. در فضای مصلای امام خمینی(ره)، ۹ دیوار آزاد برای بحث و تبادل نظر درباره عفاف و حجاب پیش‌بینی شده است. روی این دیوارها، سوالاتی از بازدیدکنندگان مطرح شده تا مردم، نظرات خود را روی آن‌ها بنویسند. البته با گذشت یکی ـ دو روز از برگزاری نمایشگاه به دلیل تضارب‌آرا و بالا گرفتن مباحث، زمزمه‌هایی به گوش می‌رسید که این دیوارها جمع می‌شود، اما مسئولان برگزاری پای اجرای این ایده ایستادند.
سوالاتی که مردم را به بحثهای منطقی دعوت می‌کند
«با وجود این همه آزادی چرا با حجاب مخالفت می‌شود؟»، «در جامعه‌ای که حریم مشخصی میان زن و مرد وجود ندارد، بی‌حجابی به کدام قشر بیشتر آسیب می‌زند؟»، «اگر افراد دلشان پاک باشد، آیا بازهم به حجاب نیاز دارند؟» و ... از جمله سوالات مطرح شده روی این دیوارهای آزاد است که پاسخگویی به این سوالات از سوی مردم موجب در گرفتن بحثهای متعددی می‌شود. بحث‌هایی که این نکته مهم را نشان می‌دهد که بخشی از مردم کشورمان توان و تحمل بحث و شنیدن نظرات مخالف را ندارند و همچنین درباره اعتقادات خود چه درست یا غلط هم عمق و دانش ندارند.
مشکل امروز ما حجاب نیست، بلکه اقتصاد است!
یکی از خانم‌ها که حجاب ظاهری مناسبی ندارد، پای یکی از این دیوارها می‌گوید: «مشکل اصلی امروز کشور ما حجاب و عفاف نیست و مشکل اصلی ما اقتصاد است و نباید اولویت و نیاز مردم را تغییر داد.»
یکی از آقایان در پاسخ به او می‌گوید: «حجاب و اقتصاد ۲ موضوع متفاوت و همچنین همسوست. افراد با رعایت نکردن حجاب به دیگران لطمه وارد نمی‌کنند. اگر فشار اقتصادی زندگی را برای افراد سخت کرده است، ناهنجاری‌ها هم موجب سخت شدن زندگی برای عده‌ای شده است.»
خارجی‌ها چشم و دل سیرند!
پای یکی از این دیوارها که این سوال مطرح شده بود «در جامعه‌ای که حریم مشخصی میان زن و مرد وجود ندارد، بی‌حجابی به کدام قشر بیشتر آسیب می‌زند؟» میان دو نفر از آقایان بحثی در گرفت که در آخر هم کمی صدای آن‌ها بالا رفت و افراد حاضر آن‌ها را جدا کردند. یکی از آن‌ها مطرح می‌کرد: چرا طرف مقابل نوشته است که «بی‌حجابی‌ها برای آقایان بیشتر آسیب‌زاست. مگر در کشورهای اروپایی و آمریکایی که افراد حجاب را رعایت نمی‌کنند و حتی پوشش‌شان از زنان ما بسیار عریان‌تر است، آیا مردان آسیب می‌بییند؟ آن‌ها چشم و دلشان سیر شده است.»
طرف مقابل گفت‌وگو استدلال می‌آورد که «مردی که در مقابل زن بی‌حجاب یا نیمه عریان تحریک نشود، قطعاً از لحاظ غرایز جنسی دچار مشکل است. اسلام، مخالف داشتن نیازهای جنسی نیست، اما معتقد است نیاز مرد باید در خانه تأمین شود و نه در خیابان و اماکن عمومی و وقتی او در معرض این تصاویر تحریک‌کننده باشد، قطعاً از لحاظ روحی و روانی دچار مشکل می‌شود و این اختلال‌ها در زندگی زناشویی و حتی کار او مشکل‌ساز می‌شود. برای همین بی‌حجابی‌ها بیشتر به آقایان آسیب می‌زند.»
به بحث و تبادل نظر در جامعه نیاز داریم
از احمد پورشیرازی یکی از بازدیدکنندگان نمایشگاه که نظاره‌گر این مباحثات است، می‌پرسم: برپایی این دیوارهای آزاد را چطور ارزیابی می‌کند که او می‌گوید: «رسیدن به پوشش مناسب و رعایت حجاب نیازمند کارهای اقناعی و ایجابی است. کارهای انتظامی و برخوردی مانند گشت ارشاد پاسخگو نیست و حتی مشکل‌آفرین هم هست. برپایی این بحث‌ها و تبادل نظرها نیاز جامعه است. شاید در این بحث‌ها و گفت‌وگوها طرف مقابل قانع نشود، اما حداقل ممکن است جرقه‌ای در ذهن او ایجاد شود تا بعداً زمینه‌ساز تحقیق او شود.»
کاش برای بحث، جای مناسب‌تری در نمایشگاه در نظر گرفته می‌شد
از خانم سجادی که پای یکی از این دیوارها با یک خانم محجبه صحبت می‌کند، می‌پرسم که چقدر این بحث‌ها در او اثرگذار بوده است. او می‌گوید: «این بحث و تبادل نظرها بسیار خوب است و کمترین فایده‌اش این است که افراد، حرف‌های دل خود و آنچه را که در ذهن دارند، بیان می‌کنند و به نقد گذاشته می‌شود، اما کاش جای مناسب‌تری برای این بحثهای آزاد انتخاب می‌کردند. در فضای عبوری نمایشگاه اصلاً جای مناسبی برای بحث نیست و هر فردی در بحث دخالت می‌کند یا افراد نسبت به موضع‌گیری‌ها و حرف‌ها واکنش‌هایی نشان می‌دهند. باید بخشی از نمایشگاه را به این امر اختصاص می‌دادند تا هر روز افراد با حضور در آن بخش با یکدیگر بحث و تبادل نظر کنند.»
خانم‌‌های مسئول دیوارهای آزاد نمی‌توانند فضا را مدیریت کنند
برخی از بازدیدکنندگان نمایشگاه اعتقاد دارند که جای برپایی دیوار آزاد باید مکان مستقلی برای کرسی آزاداندیشی و بحث و تبادل نظر در موضوعات مختلف ایجاد می‌شد تا افراد با حضور در آن هم درباره حجاب و هم دیگر موضوعات حرف بزنند. فضایی که در آن کارشناسان مسلط به موضوعات حاضر شده و بعد از بحث و تبادل نظر موافقان و مخالفان، مباحث را جمع‌بندی کرده و نکات را دقیق و علمی بیان کند. این خلأ پای دیوارهای آزاد نمایشگاه کتاب محسوس است و حضور خانم‌ها پاسخگوی کار نیست. آن‌ها نمی‌توانند نظر مناسب و کارشناسانه‌ای زمان بالاگرفتن مباحث ارائه کنند و فضا را مدیریت کنند.
رویکرد ما اصلاً اقناع‌سازی نیست
جدای از دیوارهای آزاد برای بحث درباره حجاب، ۲ غرفه دانایی که طراحی شیشه‌ای آن‌ها هم جالب توجه است، در فضای شبستان اصلی مصلای امام خمینی(ره) قرار دارد. افراد در نمایشگاه می‌توانند با حضور در این غرفه‌ها با کارشناسان حوزه حجاب و زنان بحث و گفت‌وگو کنند. البته کارشناسان حاضر پای دیوارهای آزاد هم افراد را برای بحثهای کارشناسانه به این غرفه‌ها دعوت می‌کنند. در غرفه‌های دانایی زنان و حتی مردان ساعت‌ها حضور پیدا کرده و با کارشناسان بحث می‌کنند. خانم جلالی از کارشناسان حاضر در این غرفه‌ها می‌گوید: «کارشناسان مسلطی در این غرفه‌ها حاضرند و ساعت‌ها با مردم بحث می‌کنند. شاید مردم قانع نشوند اما ذهن آن‌ها درگیر مباحث می‌شود. رویکرد ما اصلاً اقناع‌سازی نیست؛ بلکه تلاش می‌کنیم تا نظرات مردم را به چالش بکشیم.»
حجاب فقط برای زنان است؟
یکی از ضعف‌های اساسی که در پرداخت به حجاب در نمایشگاه وجود دارد و موجب اعتراض بسیاری هم قرار گرفته است؛ حتی مذهبی‌ها هم نسبت به سوالات و مباحث مطرح شده روی دیوارها انتقاد می‌کنند، این است که در این مباحث، حجاب انحصاراً برای زنان مفروض دانسته شده است و اصلاً برای حجاب آقایان نکته‌ای وجود ندارد. در صورتی که مبانی اسلامی برای حجاب آقایان هم نکاتی را طرح کرده است.
ترویج حجاب با جملاتی از تولستوی
در فضای مصلای امام خمینی(ره) برای تبلیغ و ترویج حجاب و عفاف، جملاتی از تولستوی و ویکتور هوگو روی دیوارها نقش بسته است تا اهالی فرهنگ و کتاب با جملاتی از این نویسنده شهیر به حجاب دعوت شوند. اتفاقی که در روزهای نخست نمایشگاه در فضای مجازی خیلی سروصدا کرد و بسیاری سند این جملات را زیرسوال می‌بردند، اما در نهایت طراح آن، کتاب تولستوی را که این جملات از آن برداشت شده است، معرفی کرد. حسن وزیری که طراح بنرهای حجاب در سطح نمایشگاه است، «کتاب محمد(ص)» را که جملات متفاوت تولستوی در آن جمع‌آوری شده است، منبع این جملات معرفی کرد.
جای برنامه‌ریزی برای یک فکر خوب
البته باید گفت فضای کلی نمایشگاه کتاب امسال از نظر حجاب و عفاف، وضعیت قابل قبولی دارد و در نماهای باز مصلی، حضور افراد محجبه بر افراد بی‌حجاب و ناهنجار غلبه دارد که نشان می‌دهد کتاب‌دوستان و اهالی دانش و تعقل کشور پایبند به حجاب و عفاف و موازین اخلاقی و شرعی هستند. برپایی مباحث آزاد درباره شروع خوبی در نمایشگاه کتاب داشت، اما جا داشت برای این ایده و فکر خوب، طراحی بهتری صورت می‌گرفت. گویی در این کار برنامه‌ریزی مغفول است، اما باز هم باید این شروع را به فال نیک گرفت.
پایان پیام/
