مورفولوژی اسپرم چقدر باید باشد؟

مورفولوژی اسپرم به فرم، یا شکل اسپرم اشاره دارد و اسپرم، سلول تولید مثل مردانه است. اسپرم در گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری با یکدیگر متفاوت و عملکرد آن، کاملا شگفت‌انگیز است. در این مقاله به شما کمک می‌کنیم تا متوجه شوید مورفولوژی اسپرم چقدر باید باشد. 

در این مقاله می‌خوانید: 

• شکل اسپرم
• ساختار اسپرم چگونه است؟
• مورفولوژی غیر طبیعی اسپرم
• آزمایش‌های مورفولوژی اسپرم
• مورفولوژی اسپرم چقدر باید باشد؟ نتایج آزمایش به چه معناست؟
• تاثیر مورفولوژی اسپرم بر باروری
• آیا می‌توانید مورفولوژی اسپرم را خودتان بهبود ببخشید؟
• خلاصه

شکل اسپرم

ابتدا بیایید راجع به شکل اسپرم صحبت کنیم. اسپرم انسان و چند پستاندار دیگر مثل گاو نر، دارای سر بیضی‌شکل و دمی بلند به نام «تاژک» است.
مورفولوژی، اگر چه تنها عامل موثر نیست، اما می‌تواند تاثیر مهمی بر باروری مردان داشته باشد. درصدی از اسپرم‌های انزالی، همیشه شکل نامنظمی دارند که طبیعی است و حتی ممکن است بر توانایی اسپرم برای بارور کردن تخمک‌ها تاثیری نداشته باشد. اما این واقعیت وجود دارد که برخی از مشکلات ساختاری می‌توانند از ورود اسپرم به تخمک جلوگیری کنند.

بیشتر بخوانید: اسپرم صفر درمان دارد؟

ساختار اسپرم چگونه است؟

اسپرم طبیعی انسان، دارای سر بیضی‌شکل، دست و پا، گردن، بخش میانی و دم است. این ساختار به اسپرم اجازه می‌دهد تا به سرعت و در یک خط مستقیم به سمت هدف خود یعنی همان تخمک شنا کند. هر اسپرم حاوی 23کروموزوم است که تمام اطلاعات ژنتیکی را حمل می‌کند.
به طور کلی، اسپرم طبیعی، این ویژگی‌ها را دارا است:‌

• طول سر ۵ تا ۶میکرومتر و عرض آن بین ۲.۵ تا ۳.۵میکرومتر است.
• اسپرم،  کلاهکی دارد که 40 تا 70درصد سر آن را می‌پوشاند.

  اسپرم طبیعی انسان، دارای سر بیضی‌شکل، دست و پا، گردن، بخش میانی و دم است. این ساختار به اسپرم اجازه می‌دهد تا به سرعت و در یک خط مستقیم به سمت هدف خود یعنی همان تخمک شنا کند.

• گردن، قسمت میانی، یا دم اسپرم هیچ ساختار غیر طبیعی ندارد.
• معمول است که اسپرم غیر طبیعی، درصد زیادی از کل اسپرم‌ها را تشکیل می‌دهد. 
• بر اساس آنچه سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده بود داشتن حداقل 4درصد اسپرم با مورفولوژی طبیعی نسبتی ایده‌آل برای باروری است. برخی از کلینیک‌های باروری از معیارهای سختگیرانه «کروگر» برای سنجش باروری افراد بر اساس مورفولوژی اسپرم آن‌ها استفاده می‌کنند. 

در ادامه به زبان ساده، این موضوع را برایتان توضیح می‌دهیم: 

• زمانی که 14درصد، یا بیشتر اسپرم‌ها شکلی طبیعی داشته باشند، شانس باروری زیاد است.
• زمانی که 4 تا 14درصد از اسپرم‌ها شکلی طبیعی داشته باشند، شانس باروری کمی کاهش می‌یابد.
• زمانی که کمتر از 3درصد از اسپرم‌ها شکلی طبیعی داشته باشند، شانس باروری به شدت کاهش می‌یابد.
• عوامل زیادی می‌توانند مسبب درصد بالایی از اسپرم‌های غیرعادی باشند.

  ---

  بیشتر بخوانید: علت اسپرم غیر طبیعی، مشکل از کجاست؟

  ---

مورفولوژی غیر طبیعی اسپرم

به مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم در پزشکی «تراتوسپرمی» می‌گویند. اما منظور از مورفولوژی «غیر طبیعی» چیست؟ بسیاری از دانشمندان با استناد به استانداردهایی که از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت است، مخالف استفاده از ساختارهای غیرعادی به عنوان معیاری برای پیش‌بینی باروری مردان هستند.
بسیاری از محققان هنگام طبقه‌بندی اشکال اسپرم، بین ناهنجاری‌های اولیه و ثانویه اسپرم تفاوت قائل می‌شوند:

ناهنجاری‌های اولیه، نقایص ذاتی و جدی اسپرم هستند که ممکن است مانع از توانایی اسپرم به رسیدن یا بارور کردن تخمک شوند.

1- ناهنجاری‌های اولیه

ناهنجاری‌های اولیه، نقایص ذاتی و جدی اسپرم هستند که ممکن است مانع از توانایی اسپرم به رسیدن یا بارور کردن تخمک شوند.

2- ناهنجاری‌های ثانویه

ناهنجاری‌های ثانویه که اغلب به دلیل مشکلی در هنگام انزال ایجاد می‌شوند، کمتر جدی هستند.
برخی از انواع ناهنجاری‌ها، مانند «گلوبوزواسپرمی»، می‌تواند به طور قطعی به توانایی اسپرم برای بارور کردن تخمک آسیب برساند. «گلوبوزواسپرمی»، زمانی اتفاق می‌افتد که ساختار اسپرم اجزای حیاتی خود را که برای فعال کردن تخمک در طول فرآیند لقاح لازم هستند، از دست بدهد. این شرایط در زمانی که اسپرم قبل از تماس با تخمک، DNA خود را از دست بدهد هم رخ می‌دهد.

بیشتر بخوانید: علت کم تحرکی اسپرم چیست؟

آزمایش‌های مورفولوژی اسپرم

پزشکان معمولا مورفولوژی اسپرم را در آنالیز کلی مایع منی یا آزمایش باروری ارزیابی می کنند. به خودی خود، نمره مورفولوژی غیرطبیعی یا پایین اسپرم معمولا نشانه ناباروری نیست.
در آزمایش‌های مورفولوژی اسپرم، نمونه‌های مایع منی در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود و درصد اسپرم با فرم طبیعی (NF) را در کل نمونه محاسبه می‌کنند.

مورفولوژی اسپرم چقدر باید باشد؟ نتایج آزمایش به چه معناست؟

• وجود تعداد زیادی اسپرم غیرطبیعی در نمونه و نمره فرم طبیعی پایین، نشانه وضعیتی به نام «تراتوزواسپرمی» است.
• محدوده دقیق آن ممکن است متفاوت باشد، اما معمولا یک محدوده مورفولوژی اسپرم طبیعی، یا سالم بین 4 تا 14درصد فرم طبیعی است. نمره کمتر از 4درصد ممکن است به این معنی باشد که بارداری، بیشتر از حد طبیعی طول می‌کشد.
• نتیجه صفر درصد NF معمولا به این معنی است که لقاح آزمایشگاهی (IVF) ممکن است برای لقاح ضروری باشد. لقاح آزمایشگاهی یا آی وی اف، شامل جمع‌آوری نمونه تخمک و اسپرم برای ترکیب در آزمایشگاه به امید لقاح است.
• مهم است که به یاد داشته باشید اسپرم‌هایی که از نظر اندازه، یا شکل غیرطبیعی هستند، معمولا هنوز هم مواد ژنتیکی سالم دارند.

  ---

  بیشتر بخوانید: نحوه ی اهدای اسپرم، چگونه است؟

  ---

تاثیر مورفولوژی اسپرم بر باروری

ابهامات در مورد باروری مردان، طیف وسیعی از عوامل را فرا می‌گیرد که فراتر از مورفولوژی هستند. مثلا تجزیه و تحلیل معمولی مایع منی، شامل اطلاعاتی درباره این موارد است:

• تعداد کل اسپرم
• غلظت اسپرم
• تعداد اسپرم‌های زنده 
• حرکت اسپرم 
• حجم مایع منی 
• مورفولوژی، تنها عاملی نیست که در باروری مردان در نظر گرفته می‌شود. درصد بالای اسپرم غیرطبیعی معمولا به این معنی است که ممکن است بارور شدن زمان بیشتری طول بکشد.
• باروری مردان می‌تواند تحت تاثیر عواملی مثل سطح هورمون، وجود باکتری در مایع منی، یا سلول‌های ایمنی مخلوط با اسپرم قرار بگیرد. بسیاری از این مشکلات را می‌توان با کمک درمان‌های باروری برطرف کرد. لقاح آزمایشگاهی هم در برخی موارد، یک گزینه درمان ناباروری است.

  ---

  پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با پزشکان متخصص زنان و زایمان

  ---

آیا می‌توانید مورفولوژی اسپرم را خودتان بهبود ببخشید؟

بله بهبود موروفولوژی اسپرم، کاملا ممکن است. البته باروری مردان، موضوع پیچیده‌ای است که عوامل زیادی در آن نقش دارند. دانشمندان معتقدند که لقاح حتی در موارد ناهنجاری‌های ساختاری شدید در میان درصد بالایی از اسپرم‌ها امکان‌پذیر است.

می‌توانید با ایجاد تغییرات زیادی در سبک زندگی، در بهبود عملکردهای مختلف بدنتان و حتی بهبود عملکرد سیستم تولید مثل نقش داشته باشید.

علاوه بر این، همانطور که بدن به طور دائمی، سلول‌های خود را می‌سازد و جایگزین می‌کند، به طور دائمی اسپرم‌های خود را هم می‌سازد و جایگزین می‌کند. اسپرمی که امروز وجود دارد، همان اسپرمی نیست که فردا وجود خواهد داشت، بنابراین می‌توانید با ایجاد تغییرات زیادی در سبک زندگی، در بهبود عملکردهای مختلف بدنتان و حتی بهبود عملکرد سیستم تولید مثل نقش داشته باشید. انجام این کارها می‌تواند سیستم تولید مثل شما را بهبود ببخشد: 

• کاهش وزن
• پرهیز از استعمال دخانیات، مصرف مواد مخدر، یا الکل 
• ورزش منظم
• مصرف ترکیبی متنوع از میوه‌ها و سبزیجات برای دریافت مواد مغذی بیشتر

خلاصه

مورفولوژی اسپرم به فرم، یا شکل اسپرم اشاره دارد. ناهنجاری‌های اولیه و ثانویه اسپرم می‌تواند بر شکل اسپرم تاثیر بگذارد. محدوده دقیق مورفولوژی ممکن است متفاوت باشد، اما معمولا یک محدوده مورفولوژی اسپرم طبیعی، یا سالم بین 4 تا 14درصد فرم طبیعی است. برای بهبود مورفولوژی اسپرم خود می‌توانید سبک زندگی سالم مثل انجام ورزش منظم، کاهش وزن و پرهیز از استعمال دخانیات را در پیش بگیرید. 

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.