بازار گوشت مرغ این روزها حال خوشی ندارد. افزایش ناگهانی و در عرض چند روز قیمت مرغ از حدود ۱۲ هزار تومان به حدود ۱۸ هزار تومان که البته برای چند روز به مرز ۲۰ هزار تومان نیز رسید، باعث شده شرایط ملتهبی در بازار گوشت مرغ ایجاد شود.
البته در این مسیر نمی توان شیوع ویروس کرونا را نیز بی تاثیر دانست که منجر به دودلی تولیدکنندگان مرغ و مرغداران برای جوجه‌ریزی و تولید مرغ شده است. این مسئله زمینه کاهش تولید گوشت مرغ در ماههای اخیر و به زبان دیگر کاهش عرضه در مقابل افزایش تقاضا را رقم زد که همزمان با باز شدن بخش های پر مصرف مانند گردشگری همراه بود.
فارغ از مسائل پیرامونی افزایش قیمت مرغ و التهابات این بازار ، موضوعی پیش آمده که گویا از چشم بسیاری دور مانده است. مسئله فروش نهاده‌های دامی دولتی به قیمت آزاد و در بازار آزاد که گویا در میان مرغداران و دلالان بازار جوجه این روزها به بحثی جدی تبدیل شده است.
چند روز پیش یکی از صاحبان مرغداری در مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: جوجه ریزی در مرغداری دیگر صرفه نداشته در حالی که می توان بدون دردسر سهمیه دان مرغ که همان سویا است را در بازار ازاد به راحتی فروخت.
وی که خواست نامش رسانه ای نشود گفت: آخرین بار ۵۰ تن دان سویا دولتی برای مصرف مرغداری خودم به قیمت کیلویی ۲ هزار و ۳۰۰ تومان دریافت کردم که با توجه به قیمت مرغ و جوجه یک روزه و همچنین هزینه جانبی نسبت به جوجه ریزی در مرغداریم منصرف شدم.
او با بیان اینکه یک ماه اقدام به نگهداری نهاده دولتی در انبارهای خود کرد گفت: توانستم این میزان نهاده را به یکی از مرغداری های تهران به قیمت هشت هزار تومان برای هر کیلوگرم بفروشم که حتی هزار تومان زیر قیمت بازار آزاد بود.
در یک حساب سرانگشتی می توان دریافت این مرغدار بدون هیچ زحمت و هزینه ای و حتی استرسی، در عرض یک ماه ۲۸۵ میلیون تومان سود خالص از فروش آزاد نهاده و دان دولتی کسب کرد. این مالک مرغداری همچنین اظهار داشت : اکنون نیز منتظر هستم تا سهمیه بعدی نهاده های دامی اعلام شود و قصد جوجه‌ریزی را نیز ندارم.
موضوع ابتدا یک ادعای ساده به نظر می رسید تا با یکی از جوجه فروشان در این باره صحبت کردیم. این فروشنده جوجه یک روزه در شهر آمل گفت: مسئله فروش سهمیه دان مرغ یا دان سویا در بازارآزاد به خصوص کالا صحت داشته و اکنون با توجه به دردسرهای بازار مرغ بسیاری از مرغداران هوس فروش سهمیه دان مرغ دولتی در بازار آزاد را دارند.
وی در مورد منظور خود از دردسر مرغداری گفت: افزایش هزینه انرژی ، مسائل پیرامون شیوع ویروس کرونا و استفاده از کارگران در سالن ها و هزینه های جانبی و تلفات که همواره غیر قابل پیش بینی است به اضافه افزایش قیمت نهاده ها در بازار ازاد به دلیل شایعاتی مبنی بر کمبود باعث شده آزاد فروشی سهمیه دان دولتی به راهی کم خطر و بی دردسر تبدیل شود.
حرف های این فروشنده جوجه های یک روز گویا مهر تاییدی بود بر ادعای مرغدار مذکور که نشان می دهد که مشکلات خاصی در توزیع نهاده های دامی دولتی دارد. حال سوال اینجاست چگونه با این حاشیه امن و سودهای کلان و خالص باید انتظار داشت مرغداران نسبت به تعهد خود عمل کرده و شاهد افزایش تولید و در نتیجه تعادل در بازار گوشت مرغ باشیم؟
پشتیبانی دام بی تقصیر
توزیع دان و نهاده های دامی دولتی بدون توجه به نیاز مرغداری‌ها و فروش آن در بازار آزاد در حالی است که شرکت پشتیبانی دام به عنوان توزیع کننده این محصول نسبتا استراتژیک شرایط تحریمی خود را از این مسئله مبرا می داند.
مدیرکل پشتیبانی امور دام مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: توزیع نهاده های دامی بر اساس حواله معاونت پشتیبانی دام جهاد کشاورزی بوده و در غیر این صورت نهاده ای به دامدار یا مرغدار تحویل نمی شود.
سید محمد جعفری در مورد موارد ذکر شده در بالا افزود: نهاده‌های دامی مورد نیاز مرغداران براساس جوجه‌ریزی آنها در سالن مرغداری تحویل می شود و فارغ از این مسئله عملا امکان دریافت سهمیه دان وجود ندارد.
آزادفروشی دان دولتی برای مرغدار یک زیان است
نگاه جهاد کشاورزی درباره فروش نهاده های دامی دولتی در بازار آزاد بیشتر بر اساس سودآوری بود به طوری که مدیرکل جهاد کشاورزی مازندران گفت: چنانچه مرغداری سهم نهاده های دامی خود را در بازار آزاد بفروشد هم برای خریدار و هم برای فروشنده زیان آور است .
عزیزالله شهیدی‌فر با اشاره به اینکه اکنون قیمت هر کیلو سویا در بازار آزاد ۶ تا هفت هزار تومان است ، افزود: با احتساب کنستانتره مصرفی برای آماده سازی غذای طیور ، هزینه تولید مرغ بسیار بالا خواهد بود که برای خریدار آزاد صرفه نخواهد کرد.
وی همچنین به زیان فروش سهمیه نهاده دامی توسط مرغداران اشاره کردو ادامه داد: با توجه به قیمت هر کیلو مرغ که اکنون در بازار بیش از ۱۷ هزار تومان است، مرغدار عملا با فروش ازاد سهمیه خود حتی تا یک پنجم سود واقعی که با جوجه‌ریزی می تواند کسب کند را به دست نمی آورد.
به گفته او پس از نظر صرفه اقتصادی فروش آزاد نهادهای دامی دولتی در بازار آزاد توسط تولید کنندگان گوشتی چه در زمینه مرغ و چه دام سبک و سنگین به نوعی از دادن فرصت است.
نظارت های صفت و سخت
مدیرکل جهاد کشاورزی در ضمن ادعای فروش آزاد سهمیه نهاده های دامی را مردود دانست و گفت: نظارت صفت و سختی برای توزیع نهادهای دامی وجود دارد که این امکان را ناممکن می سازد.
شهیدی فر نیز همانند مدیرعامل شرکت پشتیبانی اظهار داشت: توزیع نهاده های دامی بر اساس حواله هایی است که در سامانه "بازارگاه" و "سماصط" یا همان سامانه مدیریت اطلاعات صنعت طیور ثبت و اعلام می شود.
وی ادامه داد: ابتدا نیاز دامداران و مرغداران بر اساس خوداظهاری در سامانه بازارگاه ثبت و سپس برای تاییدیه نهایی وارد سامانه سماصط خواهد شد.
اما نکته مهم اینجاست که به گفته مدیرکل جهاد کشاورزی مازندران در سامانه سماصط نهاده مورد نیاز مرغدار بر اساس گواهی جوجه‌ریزی که از سوی دامپزشکی و جهاد کشاورزی تایید می شود تعیین می شود و سپس حواله صادر خواهد شد.
شهیدی‌فر در پاسخ به اینکه آیا در سطح شهرستان ها برای جلوگیری از انحراف در تاییدیه حواله ها نظارت کافی وجود دارد، افزود: ما نمی گوییم هم همه چیز بدون خطا و ۱۰۰ درصد قانونی پیش می رود ، اما احتمال خطا و انحراف یک به ۱۰۰ است.
به گفته او در صورت مشاهده هرگونه تخلفی نه تنها مرغدار یا دامدار از دریافت سهمیه های بعدی منع خواهد شد ، بلکه با مجراهای غیر قانونی نیز برخورد شدید خواهیم کرد.
با تمام این تفاسیر نشان می دهد هنوز بخشی از فعالیت صدور حواله به صورت شخصی انجام میگیرد که نمی توان گفت ادعایی که در بالا مطرح شد کاملا رد است.
البته حتی با وجود تحلیل های سود و زیانی جهاد کشاورزی این نکته حائز اهمیت است که به راحتی می توان با استفاده از نهاده های دان دولتی دهها میلیون تومان سود خالص برد که البته هیچ زحمتی نیز نیاز ندارد.
شاید نظارت بیشتر و راستی آزمایی برای برخورداران از سهمیه های دولتی نهاده های دامی یک ضرورت است تا دست سودجویان از منابعی که در سخت ترین شرایط تاریخ کشور برای مردم ذخیره شده است قطع شود.
