همشهری آنلاین-گروه سیاسی: ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش ۳۰اردیبهشت‌ماه پس از ۸ ماه دریانوردی به دور کره زمین و کسب یک موفقیت بی‌نظیر برای ایران در اسکله بندرعباس پهلوگیری کرد.
این ماموریت جایگاه نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را از صرف تسلط بر آبهای منطقه‌ای به ماموریت‌های راهبردی در سراسر آبهای جهان و اقیانوس‌ها ارتقا داده است.
گفت‌و گوی همشهری‌آنلاین با امیر دریادار دوم فرهاد فتاحی فرمانده ناوگروه۸۶ درباره لحظات حساس و خطیر این ماموریت را بخوانید.
رهاوردهای جدید این سفر برای نیروی دریایی ارتش چه بود؟
نیروی دریایی ارتش در دوره مسئولیت فرمانده جدید نیروی دریایی امیر ایرانی تصمیم گرفت در راستای اجرای فرمان فرمانده معظم کل قوا مبنی بر حضور در اقیانوس‌ها، یک کار بزرگ، با اقتدار و بین‌المللی انجام دهند.
نظر اولیه و اصلی این ماموریت با خود امیر فرماندهی نیروی دریایی بود که ناوگروهی تشکیل شود تا دور دنیا دریانوردی کند، آن هم با یک ناوشکن تمام ایرانی که اعلام کند نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و به‌خصوص نیروی دریایی ارتش برای حفظ منافع خودش هیچ وابستگی‌ای به هیچ کشوری ندارد؛ خودش مستقل است و می‌تواند هر کجای اقیانوس‌ها که باشد حضور پیدا کند.
مشخص‌ترین دستاوردها چه بودند؟
ما برای اولین بار ۱۲۰ روز بدون پهلوگیری در هیچ بندری دریانوردی داشتیم. ما برای اولین بار ۲بار از راس‌السرطان و ۴بار از راس‌الجدی عبور کردیم؛ از محور زمان و نصف‌النهار گرینویچ عبور کردیم.
با یک دور زدن ۳۶۰درجه در نقطه صفر استوا توانستیم در ۴نیمکره دریانوردی کنیم. ما نرم‌افزار بومی پیش‌بینی وضعیت جوی طراحی کردیم. ما نرم‌افزار توزین بار پیش‌بینی کردیم و برای اولین بار بیمارستان بسیار مجهزی با تیم بسیار ماهر همراه خودمان داشتیم.
ما برای اولین وارد تنگه ماژلان شدیم و برای اولین بار پا به قاره آمریکای جنوبی گذاشتیم و عرض اقیانوس آرام و اطلس را از طولانی‌ترین مسیر گذشتیم.
ارتش جمهوری اسلامی ایران برای اولین‌بار در رزمایش ذوالفقار۱۴۰۱ شعاع عملیاتی، جمع‌آوری اطلاعات و دامنه رزمایش خود را به اقیانوس آرام کشاند و ۲فروند از یگان‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران در اقیانوس آرام حضور داشتند.
ما در این بخش از عملیات با سلاح‌های گرم تیراندازی واقعی داشتیم و تنها موشک شلیک نکردیم ولی همه عملیات‌های ابلاغی سطح، زیرسطح و هوا را انجام دادیم.
ما برای اولین بار در نیمکره جنوبی با ستاره‌های نیمکره جنوبی هدایت کشتی را انجام دادیم و ناوبری کردیم که تجربه بسیار خوبی برای درجه‌داران و افسران ما بود.
نکته قابل ذکر و اتفاق خاصی در مسیر رفت و برگشت در مواجهه با نیروی دریایی سایر کشور از جمله آمریکا داشتید؟
خیر. بیشترین ارتباطاتی که با کشورهای دیگر داشتیم این بود که به ما نزدیک می‌شدند و تنها عملیات‌ها و کارهای جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات برای خودشان انجام می‌دادند؛ هواپیماهای گشت و شناسایی برخی کشورها نیز حضور داشتند و تعدادی یگان‌های شناور نظامی سمت ما گسیل می‌کردند که تنها رصد می‌کردند و تنشی ایجاد نمی‌شد.
یعنی تبادل پیام خاصی با کشور خاصی انجام نشد؟
یکی از پرسنل ما در سواحل قاره آمریکا، کشور شیلی، دچار یک بیماری از ناحیه چشم شد و به‌علت بیماری‌ای که برایش پیش آمد کلا بینایی‌اش را از دست داد. وضعیت این پرسنل ما در بیمارستان ناو به مرحله‌ای رسید که بینایی یکی از چشم‌هایش تا ۵۰درصد برگشت و به‌توصیه پزشکانی که در تهران بودند و به‌واسطه ارتباطات تصویری که با تهران داشتیم، توصیه کردند که او را در اولین بندر پیاده کنیم و برای ادامه درمان به ایران اعزام کنیم. ما با سفیر جمهوری اسلامی ایران در شیلی ارتباط گرفتیم و نیروی دریایی شیلی پای کار آمد تا انتقال نیروی دریایی ما را انجام دهد. شیلی از طرف آمریکا بسیار تحت فشار بود و خیلی تاکید داشتند که اصلا به سواحل ما نزدیک نشوید و با فاصله بایستید، ما خودمان ناو و بالگرد می‌فرستیم و بیمار را شما تحویل می‌گیریم.
این اتفاق هم افتاد و در فاصله حدودا ۵۰مایلی کنار ما قرار گرفتند. بالگردشان نفر ما را به ناو منتقل کرد و به ساحل منتقل شد. دو سه روز اتفاقاتی که بین نیروی دریایی ایران و نیروی دریایی شیلی در راستای جابجایی این بیمار انجام شد، برای ما بازتاب خوبی داشت، چراکه سفیر ایران در شیلی گفت که من در مقر هوادریای نیروی دریایی شیلی حضور داشتم و زمانی که بیمار به این مقر وارد شد، تعداد زیادی از نیروی پلیس و نیروی دریایی شیلی آمده بودند تا کارهای گذرنامه و خروج او را انجام دهند.
این را من تا به حال به جایی نگفته‌ام: آمریکا اینقدر به شیلی فشار آورده بود که به ما گفتند نفری که دارید میفرستید حتما صورتش را با باند بسته باشید و لحاظ حاضر کاملا مشخص باشد که بیمار است و ما داریم در راستای انتقال این بیمار با شما همکاری می‌کنیم، چون اگر ما کوچکترین همکاری‌ای با شما داشته باشیم به‌علت تحریم آمریکا تحت فشار زیادی هستیم.
ما شرایط را مهیا کردیم و بیمارمان را به همان شکلی که خواسته بودند اعزام کردیم. معاونت عملیات نیروی دریایی شیلی یک جمله به سفیر ایران داشت که «من نیروی دریایی ایران را تا به امروز نمی‌شناختم و طی این مدت به‌واسطه همین اتفاقاتی که افتاد متوجه شدم نیروی دریایی ایران یک نیروی حرفه‌ای است.»
ما سفیران فرهنگی و انقلابی جمهوری اسلامی ایران در جریان مدت حضور خودمان در کشورهایی بودیم که در آن کشورها پهلوگیری داشتیم. شیلی با وجود تبلیغات منفی‌ای که علیه ما صورت می‌گیرد دید خوبی نسبت به ما پیدا کرد.
در عبور از کدام نقاط حساس دریایی نگران خطرات احتمالی بیشتری می‌شدید؟
زمانی کشورها می‌خواهند از یک تنگه عبور کنند، حتما باید یک نفر آشنا به تنگه از کشوری که کنترل تنگه را در اختیار دارد، وارد کشتی شود تا با حضور او از تنگه عبور صورت گیرد. اگر در عبور از تنگه‌ها و کانال‌ها اشتباهی صورت گیرد، بسته می‌شود، مثل اتفاقی که در کانال سوئز افتاد. ما وقتی می‌خواستیم از تنگه ماژلان عبور کنیم، باید حدود ۷۰هزار دلار به شیلی پرداخت می‌کردیم ولی آنها به ما اعلام کردند که شما مهمان ما هستید و هیچ هزینه‌ای از ناوگروه نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نگرفت و برای اثبات حسن نیتش از پایلوت شخصی در کشتی‌های ما استفاده نکرد، ۲نفر از افسران نیروی دریایی خودش را به ناوهای مکران و دنا فرستاد و تبادل تجربیات بسیار خوبی هنگام عبور از تنگه با آنها صورت گرفت.
آیا حوادث طبیعی خاصی همچون طوفان‌های شدید بود که ناوگروه را با مخاطرات ملموسی مواجه کند؟
ما چون تحریم هستیم، نمی‌توانیم از نرم‌افزارهای پیش‌بینی وضعیت جوی خارجی استفاده کنیم. نیروی دریایی یک سال قبل از اینکه به دریا عزیمت کند روی این سفر کار کرد. ما قرار بود یک کار اقتدارآفرین انجام دهیم و نمی‌توانستیم با شکست و سانحه برگردیم، می‌بایست خیلی محکم مسیر را شروع می‌کردیم. بزرگترین و تهدید در این سفرها خود دریاست. افسران و فارغ‌التحصیلان عالی دانشگاه‌های هواشناسی یک تیم تشکیل دادند و این نرم‌افزار را طراحی کردند و در اختیار ما گذاشتند. یک تیم بسیار مجربی از همین عزیزان در مرکز فرماندهی و کنترل نیروی دریایی به‌صورت شبانه‌روزی مستقر بودند و ما دائم با آنها در ارتباط بودیم. ما ۷۱روز در اقیانوس آرام بودیم و بالاخره به طوفان می‌خوردیم. ما ۳طوفان سنگین را در اقیانوس آرام پشت سر گذاشتیم که سخت‌ترینش در حوالی سواحل شیلی و حرکت به سمت تنگه ماژلان بود. دو سوم مسیر دریانوردی ما در اقیانوس آرام مسیر تردد هیچ کشوری نبود. فرماندهی نیروی دریایی ارتش اینقدر به نیروی انسانی و تجهیزات خودش اطمینان داشت که آنها را به این مسیر فرستاد تا ثابت کند شناور ساخت ایران می‌تواند در هر دریایی دریانوردی کند و از طوفان‌ها عبور کند.
شناورهای ایرانی چقدر اطمینان شما را برای ماموریت‌های راهبردی ارتش جلب کردند؟
در ساخت یک شناور مهمترین چیز کاسه یا همان بدنه شناور است. بدنه شناور باید به‌گونه‌ای طراحی شود که جوشکاری ورقه‌های بدنه تاب و تحمل بالایی داشته باشد و ناو تعادل خودش را از دست ندهد. این میدان بزرگی برای آزمایش ناوهای ایرانی بود. ما گارانتی کالای ایرانی را در این رزمایش نشان دادیم. ما در اقیانوس اطلس و دماغه نیک هم به طوفان خوردیم و در مجموع ۵طوفان دریایی را پشت سر گذاشتیم.
شما گفته‌اید که می‌توانستیم یک بار دیگر این مسیر را بدون توقف پیمایش کنیم. سوخت‌گیری این سفر چگونه انجام می‌شد؟ همکاری سایر کشورها چطور بود؟
یکی از مهمترین مسائل برای یگان‌های رزمی در دریا پشتیبانی مهمات، سوخت و خواروبار است چون همه چیزشان محدود است و باید پشتیبانی شوند. ناو مکران ما ناو پشتیبانی بود. ناوگروه۸۶ یک ناوگان خوداتکا نامیده شد، چون به هیچ ساحل، کشور و کشتی‌ای وابستگی نداشت و تمام نیازمندی‌هایش را خودش تامین کرد.
من حتی مدعی هستم که ۳دور هم می‌توانستیم بدون نیازمندی به سوخت حرکت کنیم. دغدغه ما سوخت نبود و نیاز نداشتیم هیچ کشوری به ما سوخت بدهد، چون برایش برنامه‌ریزی کرده بودیم و روش‌های بومی تامین سوخت داشتیم. ما ۴ماه مانده به شروع ماموریت هر روز از ۸صبح تا ۲بعدازظهر جلسه داشتیم و درخصوص تامین نیازمندی‌ها با همکاران‌مان چالش می‌کردیم.
پهلوگیری شما در برخی کشورها به چه علت بود؟
ما به ۵کشور پهلو گرفتیم ولی در محاسبات بنا را بر این گذاشته بودیم که ممکن است هیچ‌کدام از این کشورها به‌علت تحریم‌های ایران اجازه ورود به ما ندهند. ما وقتی نزدیک سواحل قاره آمریکا شدیم، خیلی به جنب‌وجوش افتادند و ناوگروه را تحریم کردند و می‌خواست برای ما چالش ایجاد کند، چرا؟ چون در حساب و کتاب خودش به این نتیجه رسیده بود که اینها قطعا بالاخره یک نیازمندی‌ای پیدا خواهند کرد و نباید بگذاریم در هیچ بندری پهلوگیری کنند. ما صنایع غذایی را پای کار آوردیم و ۲۰۰روز بدون اینکه نیاز به چیزی داشته باشیم، جیره غذایی‌مان را دریافت کردیم.
من این را هم تاکنون نگفته‌ام که ما حتی این را هم پیش‌بینی کرده بودیم که اگر تا ۲هفته تمام سیستم‌های ناو از لحاظ برق و آشپزخانه را از دست بدهیم هیچ مشکلی برای شام، نهار و صبحانه پرسنل‌مان ایجاد نشود. ما به همه چیز فکر کرده بودیم. ما در منطقه یکم نیروی دریایی ارتش بازی‌های جنگ متعددی انجام دادیم. سناریوهای متعددی برای خطرات جوی، فنی، کشورهای مسیر و مزاحمت‌های احتمالی نوشته می‌شد و در بازی جنگ این مسائل را تمرین می‌کردیم.
چه‌میزان اطلاعات از این مسیر دریایی داشتید؟
اطلاعاتی درخصوص این مسیری که رفتیم در کشور ما نبود. تمام اطلاعاتی که داشتیم همگی از کتب خارجی بودیم. در ناوگان تجاری سعی کردیم افراد مطلع به مسیر پیدا کنیم که ۲نفر بودند و آنها هم اطلاعات زیادی نداشتند و چندان نتوانستند کمک کنند. من ۲۱سال است که دارم در یگان شناور خدمت می‌کنم؛ نظر بنده این است که ما در این ماموریت بالاترین سطح هماهنگی صف و ستاد را دیدیم. ستاد عزیزانی بودند که در نیروی دریایی حاضر بودند و ما را پشتیبانی می‌کردند و صف ما بودیم که در دریا حاضر بودیم. کل نیروی دریایی پای کار آمد.
نفراتی که در این ماموریت شرکت داشتند از تمام مناطق نیروی دریایی مثل انزلی، نوشهر، چابهار، خرمشهر، بوشهر و بندرعباس جمع شده بودند. مسئولیت بسیار بزرگی که فرماندهان مناطق برعهده داشتند، رسیدگی به خانواده‌های این پرسنل بود، چون روحیه پرسنل به کارکنان منتقل می‌شد و از این بابت چالشی نداشتیم و خانواده‌ها در این ماموریت با ما همراهی کردند. نیروی دریایی ارتش توانست یک بازدارندگی بسیار خوب برای ایران ایجاد کند که همان دیپلماسی ناوچه توپدار است که با حضور یک یگان نظامی در سواحل کشورهایی که بد ما را می‌خواهند و به‌اصطلاح دشمن ما هستند صورت می‌گیرد.
بیش از یک دهه از ماموریت ناوگروه‌های ارتش در آبهای آزاد می‌گذرد. این ماموریت‌ها بیشتر در قالب مواجهه با دزدان دریایی معروف شدند و اکنون به ماموریت‌های راهبردی رسیده‌اند. به زبان ساده‌تر این سفرها چه اهمیتی و آورده‌ای برای ایران خواهند داشت؟
نیروی دریایی راهبردی نیروی دریایی‌ای است که از منافع کشور در آبهای دوردست حفاظت کند. ما وقتی در طولانی‌ترین عرض اقیانوس آرام دریانوردی می‌کنیم، یعنی نیروی دریایی‌ای هستیم که می‌توانیم هرجا اراده کردیم و منافع ما آنجا باشد حضور پیدا کنیم، هرجا خطوط کشتیرانی ما باشد، امنیتش را تامین کنیم و کشتی‌هایمان را اسکورت کنیم.
ما اگر یک روز تصمیم بگیریم به‌سمت قاره آمریکا و کشورهایی که دور از کشور ما هستند برویم، این قابلیت و توانایی را در خود می‌بینیم. ما در کشورهای مختلفی که حضور پیدا کردیم، کار ما را خاص و بزرگ می‌دیدند. رشادت بچه‌های ما برای کشورهای خارجی جای تعجب داشت. ما وقتی به کیپ تاون آفریقای جنوبی رسیدیم، تقریبا ۷ماه از دریانوردی‌مان گذشته بود؛ برایشان عجیب بود. ناوشکن هزار و ۲۰۰تنی یک ناوشکن سبک است که اصلا قابلا دریانوردی بیشتر از ۲۰روز را ندارد. ما با این کشتی ۷ماه دریانوردی می‌کنیم که نشان می‌دهد نیروی انسانی متعدد و متخصصی داریم.
برنامه آینده ناوگروه اعزامی نیروی دریایی ارتش چه خواهد بود؟
نیروی دریایی با این دریانوردی دستاوردهای زیادی به دست آورد. یکی از دستاوردها این بود که نفرات همراه ما در این دریا میانگین سنی ۳۰سال داشتند و جوان بودند. این عزیزان در سطح نیروی دریایی پخش می‌شوند و قطعا نیروی دریایی آینده بهتری خواهد داشت چون جسارت بچه‌ها بالاتر رفته است. ستاد نیروی دریایی برای ناوگروه‌ها برنامه‌ریزی سفر می‌کنند، ولی علاقه شخصی من حضور نیروی دریایی در قطب جنوب است. وقتی یگانی در قطب جنوب دریانوردی می‌کند یعنی خیلی قدرتمند است چون آموزش‌های خاص خودش را می‌خواهد. این برای ما دور نیست. با صنایع دریایی فعلی که در کشور ما وجود دارد، رسیدن به این هدف دست‌نیافتنی نیست.
آیا تجهیزات و نفرات ما به سطح برنامه راهبردی نیروی دریایی ارتش رسیده است؟
ناوشکن دنا یگانی است که برای رزم سطحی، زیرسطحی و هوایی طراحی شده است. در راستای همین ماموریتی که برایش تعریف شده است، از سلاح، تجهیزات و سامانه‌های ردیابی، ردگیری، شناسایی و انهدام برخوردار است. یکی از سامانه‌های ما هنگام شروع ماموریت هنوز تمام نشده بود، ولی امیرفرماندهی نیروی دریایی ارتش گفتند اگر این سیستم عملیاتی نشده است نیاز نیست اصلا نیاز نیست یگان به آبها برود؛ ما نمی‌خواهیم یگان را فقط برای دریانوردی بفرستیم، یگان باید از همه نظر آماده رزم عازم شود. به عزیزانی که آن سامانه خاص در اختیارشان بود فشار آمد ولی کار را تمام کردند، سیستم عملیاتی شد و در دریا چک کردیم و سپس اعزام شدیم. ما تمام سامانه‌هایمان غیر از پرتاب موشک را تست کردیم. ۹۰درصد این سامانه‌ها در رزمایش تست شدند.
در جریان اعطای درجه دریادار دومی به شما پیام خاصی از سوی فرمانده معظم کل قوا داده شد؟
برای هر افسر نظامی یک آرزوست که به درجه دریاداری برسد، چراکه این درجه را فقط شخص فرمانده معظم کل قوا تصویب می کنند و به نفر اعطا می‌شود. قبل از این که این درجه داده شود، فیلترها و سیکل خدمتی سختی گذرانده می‌شود. فرمانده معظم کل قوا در پایان ماموریت ما پیام خسته‌نباشید و خداقوت خاصی به ناوگروه فرستادند و رضایت ایشان از ماموریت به ما ابلاغ شد.
امیر فرماندهی نیروی دریایی ارتش در جریان این ماموریت ملاقات‌هایی با فرمانده معظم کل قوا داشتند و از طرف ایشان به ما خداقوت می‌گفتند و تصریح داشتند که حضرت آقا از کار شما رضایت دارند و لبخند بر لبانشان آمده است و به این ماموریت بسیار خوشبین هستند. همین بالاترین تشویق و امتیازی بود که می‌توانست به ما روحیه بدهد تا کارمان را ادامه دهیم. در طول دریانوردی بارها به ما گفته شد که حضرت آقا دقیقا تمام فعالیت‌ها و حضور شما را رصد می‌کنند و در جریان جزییات هستند.
