«تابناک با تو» - دهانه‌های برخوردی زمان شکل می‌گیرد که یک شهاب‌سنگ یا دنباله‌دار به یک سیاره یا ماه برخورد کند. تمام اجرام آسمانی منظومه شمسی در طول تاریخ به‌شدت توسط شهاب‌سنگ‌ها بمباران شدند و این بمباران به‌وضوح در سطوح ماه، مریخ و عطارد قابل مشاهده است. در زمین نیز دهانه‌های برخوردی متعددی وجود دارند که برخی از آن‌ها بر اثر فرسایش محو شده‌اند. با این حال، همچنان دهانه‌های برخوردی قابل مشاهده‌ای وجود دارند که در ادامه به معرفی شگفت‌انگیزترین آن‌ها می‌پردازیم. همراه با ما باشید.
۱۱. دهانه روتر کم
دهانه روتر کم (Roter Kamm Crater) در صحرای نامیب واقع شده و در حدود ۲.۵ کیلومتر قطر دارد و عمق آن به بیش از ۱۳۰ متر می‌رسد. این دهانه توسط شهاب‌سنگی به اندازه یک وسیله نقلیه بزرگ در حدود ۳.۷ میلیون سال پیش شکل گرفته است. این دهانه به‌وضوح قابل مشاهده است، اما کف آن توسط رسوبات شنی به ضخامت حداقل ۱۰۰ متر پوشیده شده است. این دهانه در ترکیب با رنگ نارنجی مایل به قرمز صحرای نامیب همانند سطح مریخ به نظر می‌رسد.
۱۰. دهانه کالی
دهانه کالی (Kaali Crater) توسط شهاب‌سنگی که بین قرن چهارم و هشتم قبل از میلاد به زمین رسیده بود، ایجاد شده است. در ارتفاع حدود ۵ تا ۱۰ کیلومتری از سطح زمین، این شهاب‌سنگ تکه‌تکه شد و سپس به زمین برخورد کرد. بزرگترین دهانه آن نیز حدود ۱۱۰ متر عرض و ۲۲ متر عمق دارد. در شعاع ۱ کیلومتری از دهانه اصلی آن نیز ۸ دهانه کوچک‌تر قرار دارند که در طی این بمباران ایجاد شدند. به‌احتمال بسیار زیاد، کل جنگل جزیره سارما در استونی در نتیجه این برخورد سوختند.
۹. دهانه تنومر
دهانه تنومر (Tenoumer Crater) تقریباً یک دایره کامل است و ۱.۹ کیلومتر عرض دارد و ارتفاع آن به ۱۰۰ متر نیز می‌رسد. این دهانه در صحرای غربی بیابان صحرا (Sahara Desert) در موریتانی واقع شده است. مدت‌ها زمین‌شناسان درباره علت شکل‌گیری این دهانه بحث می‌کردند و برخی از آن‌ها دلیل آن را آتشفشان می‌دانستند. اما بررسی دقیق‌تر نشان داد که این دهانه در اثر برخورد شهاب‌سنگ در حدود ۱۰۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰ سال پیش ایجاد شده است.
۸. دریاچه دهانه لونار
دریاچه دهانه لونار (Lonar Crater Lake) در حدود ۵۰۰۰۰ سال پیش و با برخورد یک شهاب‌سنگ شکل گرفته است. این دریاچه آب شور قطر متوسط ۱.۲ کیلومتر و حدود ۱۳۷ متر عمق دارد. معابد متعددی در اطراف این دریاچه قرار گرفته‌اند که بیشتر آن‌ها ویران شده‌اند، البته به جز معبد دایتیاسودان در مرکز شهر لونار که به افتخار پیروزی ویشنو بر لوناسور غول‌پیکر ساخته شده است. گشت‌وگذار در اینجا می‌تواند بسیار سرگرم‌کننده و جذاب باشد.
۷. دهانه مونتوراکی
دهانه مونتوراکی (Monturaqui Crater) در جنوب سالار د آتاکاما در شیلی واقع شده است. ابعاد کنونی این دهانه تقریباً ۴۶۰ متر قطر در ۳۴ متر عمق است. این دهانه احتمالاً یک میلیون سال پیش شکل گرفته باشد و به دلیل شرایط خشک این منطقه، حاشیه‌های این دهانه همچنان به طور قابل‌توجهی قابل مشاهده هستند. از نظر اندازه و مورفولوژی، دهانه مونتوراکی شباهت‌های زیادی به دهانه بونویل در مریخ دارد.
۶. دهانه گوسس بلاف
دهانه گوسس بلاف (Gosses Bluff Crater) در نزدیکی مرکز استرالیا قرار گرفته و بر اثر برخورد یک شهاب‌سنگ یا دنباله‌دار در حدود ۱۴۲ میلیون سال پیش شکل گرفته است. این دهانه فرسایش یافته ۶ کیلومتر وسعت دارد، اما در زمان برخورد حدود ۲۲ کیلومتر قطر داشته است. این مکان برای مردم بومی به نام تنورالا شناخته می‌شود و مکانی مقدس است.
۵. دهانه تسواینگ
دهانه تسواینگ (Tswaing Crater) توسط شهاب‌سنگی به قطر ۳۰ تا ۵۰ متر ایجاد شده که حدود ۲۲۰۰۰۰ سال پیش به زمین برخورد کرده است. در مرکز دهانه یک دریاچه کوچک وجود دارد که توسط چشمه و آب باران پر شده است. ابزار سنگی مربوط به عصر حجر نشان می‌دهد که این دهانه به طور مرتب توسط مردم برای شکار و جمع‌آوری نمک مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
۴. دهانه پینگولویت
دهانه پینگولویت توسط برخورد شهاب‌سنگ در حدود ۱.۴ میلیون سال پیش شکل گرفته و نیرویی همانند ۸۵۰۰ بمب اتمی هیروشیما داشته است. این دهانه به قطر ۳.۴۴ کیلومتر حدود ۱۶۰ متر نسبت به مناطق اطرافش ارتفاع دارد و عمق آن نیز به ۴۰۰ متر می‌رسد. دریاچه‌ای در مرکز این دهانه وجود دارد که عمق ۲۷۰ متری دارد و برخی از پاک‌ترین و خالص‌ترین آب‌های جهان را درون خودش جای داده است. این دهانه هیچ ورودی یا خروجی ندارد و آب دریاچه از باران و برف تأمین می‌شود.
۳. دهانه آمگوید
دهانه آمگوید (Amguid Crater) یک دهانه نسبتاً جوان است که در نتیجه برخورد شهاب‌سنگی در حدود ۱۰۰۰۰۰ سال پیش شکل گرفته و در منطقه‌ای دور افتاده در جنوب غربی الجزایر قرار دارد. دهانه برخوردی شهاب‌سنگ کاملاً دایره‌ای است و قطر ۴۵۰ متری و عمق ۳۰ متری دارد. قسمت‌های لبه را بلوکهای ماسه‌سنگی به قطر چند متر پوشانده‌اند و این در حالی است مرکز دهانه مسطح است و توسط سیلت‌های بادی متراکم پر شده است.
۲. دهانه ولف کریک
دهانه ولف کریک (Wolfe Creek Crater) در استرالیا توسط شهاب‌سنگی شکل گرفته که حدود ۳۰۰۰۰۰ سال پیش به زمین برخورد کرده است. این شهاب‌سنگ جرمی حدود ۵۰۰۰۰ تن داشت و دهانه‌ای به قطر حدود ۸۷۵ متری را بر جای گذاشت. دهانه در روزهای ابتدایی حدود ۱۲۰ متر عمق داشته، اما پس از گذشت سال‌های بسیار زیاد و پر شدن آن توسط باد، امروزه عمق دهانه ۶۰ متر است و لبه آن نیز ۲۵ متر بالاتر از سطح زمین صاف اطرافش قرار دارد.
۱. دهانه بارینگر
دهانه بارینگر (Barringer Crater) بهترین و شناخته‌شده‌ترین دهانه برخوردی روی زمین است. این دهانه به نام دنیل بارینگر نام‌گذاری شده، کسی که برای اولین بار پیشنهاد داد که این دهانه توسط برخورد شهاب‌سنگ شکل گرفته است. این دهانه همچنان به‌صورت خصوصی تحت مالکیت خانواده وی است و به‌عنوان دهانه شهاب‌سنگی یا دهانه آریزونا نیز شهرت دارد. این دهانه ۱۲۰۰ متر قطر و ۱۷۰ متر عمق دارد و لبه‌های آن نیز ۴۵ متر بالاتر از زمین‌های اطراف است.
منبع: فوت و فن
