کاهش صادرات محصولات معدنی و به موازات آن کاهش درآمدهای ارزی در این حوزه، افت سهم این صنعت در تولید ناخالص ملی از جمله چالش‌های صنعت معدن است که رئیس خانه معدن ایران در گفتگو با خبرنگار گسترش‌نیوز به آن اشاره کرد و علت اصلی کسادی بازار معادن را سیاست‌ها و اشتباه‌های نادرست دولت هزاره سوم دانست.
نکته دیگر که بهرامن در گفته‌های خود به آن اشاره کرد خالی شدن بازار جهانی از محصولات ایرانی است که مقصر اصلی آن نیز نگاه هزینه‌آور به بازار و عدم توجه کافی به بازار جهانی است.
محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن ایران در گفتگو با خبرنگار گسترش‌نیوز ضمن ارزیابی شرایط بازار محصولات معدنی ایران در عرصه بین‌الملل گفت: واقعیت امر در مورد صادرات محصولات معدنی ایران این است جایگاه ضعف قرار دارد ایران اعتقادی به سرمایه‌گذاری در بازارهای هدف ندارد، اتفاقات فراوانی بر سرمایه‌گذاری و صادرات محصولات معدنی تاثیرگذار است، برای نمونه سنگ‌های ساختمانی ایران بازار مطلوبی در خارج از کشور داشت که ما با یک اشتباه این بازار را در کشورهای ترکیه و چین از دست دادیم.
او افزود: همزمان با غیبت ایران در بازار جهانی سنگ‌های ساختمانی، بلافاصله کشورهای رقیب جایگزین ایران شدند. بازار یک تکنیک، روش و برنامه‌ریزی راهبردی است که همیشه باید در دراز مدت برای آن برنامه‌ریزی کرد نه در کوتاه مدت. در این میان معدن یکی از قسمت‌هایی است که هم بدون برنامه‌ریزی نمی‌توان محصولات آن را استخراج کرد و هم در مورد بازار محصولات آن نمی‌توان بدون هدف بازار را بدست آورد.
بهرامن با اشاره به چالش‌های فعالین معدن تصریح کرد: از دست دادن بازارها به دلیل سیاست‌های اشتباه از جمله دغدغه‌های فعالین معادن است. لذا بازار منجر به رشد صنعت معدن می‌شود چراکه بازار به تنهایی منجر به روی آوردن صاحبان معدن‌ها به سمت تکنولوژی و فناوری روز می‌شود وو آخرین اطلاعات و دستاوردهای این حوزه ا در بخش تولیدات استفاده شوند.
این چهره فعال حوزه معدن در واکنش به اینکه با توجه به پتانسیل فراوان ایران در عرصه معدن چرا در حوزه بازار محصولات این صنعت ضعیف هستیم، اظهار کرد: پرسش اصلی این است که وقتی در یک مقایسه کوتاه نسبت معادن به جمعیت ۷ برابر است، چرا بازار محصولات معدنی تا این اندازه محدود است؟ چرا نتوانستیم رشد قابل توجهی داشته باشیم؟ چرا با وجود این پتانسیل‌ها در حوزه معدن، سهم این صنعت در تولید ناخالص ملی پایین است؟ پاسخ همه این سوالات به نوع نگاه ما به بازار برمی‌گردد، در حال حاضر با نگاه سرمایه‌داری به بازار نگاه نمی‌کنیم بلکه بازار را به عنوان هزینه کوتاه مدت در نظر می‌گیریم، لذا به دلیل اینکه با نگاه سرمایه‌داری به بازار نگاه نمی‌کنیم، با یک سیسات‌گذاری اشتباه بازار را از دست می‌دهیم.
بهرامن در توضیح اینکه معمولاً چه اشتباهاتی منجر به از دست رفتن بازارها در حوزه معادن می‌شود؟ متذکر شد: حدود ۱۳ سال قبل اشتباه بزرگی در بحث سنگ‌های ساختمانی داشتیم به این ترتیب که ممنوعیت و عوارضی را برای سنگ‌های ساختمانی تعریف کردیم و به جای اینکه در این حوزه مشوق در نظر بگیرند، عوارض لحاظ کردند. این عوارض بدون مطالعه و در نظر نگرفتن کارشناسی واقعی که تشکل‌های حوزه معدن داشتند، اجرایی کردند، بعد از اجرایی شدن این سیاست بلافاصله همه بازارها به ویژه بازار چین را از دست دادیم و به راحتی سنگ‌های ساختمانی ترکیه جانشین سنگ‌های ایرانی در بازار چین شدند.
او ادامه داد: دقیقاً از زمانی که در حوزه سنگ‌های ساختمانی بازار چین را از دست دادیم، از آن روز تا کنون نتوانتستیم در بخش صادرات سنگ‌های ساختمانی کمر راست کنیم، به عنوان مثال حدوداً میزان صادرات از ۳۵۰ میلیون دلار در سال به کمتر از ۲۰۰ میلیون دلار رسیده است. پرسش این است که چرا باید چنین اتفاقی صورت بگیرد؟ در حالی که سهم ایران در حوزه سنگ‌های ساختمانی باید ۲ میلیارد تُن باشد. بنابراین اینها اشتباهات استراتژیکی هستند که ما در بازار انجام می‌دهیم. واقعیت امر این است که سازمان توسعه و تجارت و ایمیدرو باید در کنار صادرکننده باشند و بازارها را لحظه به لحظه رصد کنند. که این جریان صادرات با در نظر گرفتن دورنمای طولانی مدت داشته باشند که سرمایه‌گذاری‌ها با یک اشتباه نابود نشود.
بهرامن ضمن تاکید بر جایگاه بازار در معدن ابراز کرد: کسب بازار مانند ساخت یک کارخانه است و حتی شرایط بازار از ساخت یک کارخانه سخت‌تر هم باشد. وقتی برنامه‌ها به موقع اجرا نشوند، سیستم از دست رفته و سرمایه‌گذاری از بین می‌روند. به عبارت دیگر به دلیل اینکه سرمایه‌گذاری جهت ساخت یک کارخانه در مقایسه با سرمایه‌گذاری در بازار، برای جامعه ملموس‌تر است، به راحتی بازار را از دست می‌دهند و حاضر نیستند سیاست‌های اشتباه خود را جبران کنند.
این چهره فعال حوزه معدن با تاکید بر اینکه سیاست‌های اشتباه دوران احمدی‌نژاد منجر به محدود شدن بازار معادن ایران شد، گفت: وقتی صنعتی وارد بازار رقابت شود، دائم قیمت تمام شده کنترل می‌شود و کیفیت افزایش پیدا می‌کند چرا که به دنبال ماندگاری در بازار است. بنابراین اگر صنعتی نتواند سلیقه بازار را به روز داشته باشد، به راحتی آن بازار را از دست می‌دهد. بنابراین سلیقه بازار اجازه ماندگاری را به فروشنده می‌دهد. به عنوان مثال وقتی گوشی طرح جدید وارد بازار می‌شود، مدل‌های قدیمی بلافاصله بازار خود را از دست می‌دهند.
بهرامن خاطرنشان کرد: بازار مواد معدنی هم مانند بازار موبایل است به این معنی که با توجه به سلیقه بازار باید در سیستم‌های خود تغییراتی ایجاد کنیم اما قیمت تمام شده هم فاکتوری محسوب می‌شود که مدنظر قرار دارد و تبدیل به یکی از دغدغه‌های جامعه شده است. اگر بخواهیم سوخت را به قیمت عادی برگردانیم ممکن است بسیاری از بازارها را از دست بدهیم. چرا سرمایه‌گذاری کلی در بازارهای جهانی نداشتیم؟
رئیس خانه معدن ایران درباره تاثیر هوشمندسازی بر بازار محصولات معدن یادآور شد: وقتی از کلمه هوشمندسازی استفاده می‌کنیم باید به این فکر کنیم که با چه ذهنیتی از این عبارت استفاده می‌کنیم. هوشمندسازی معادن به معنای هوشمندسازی وسیع و توسعه کل وضعیت از اکتشاف تا انتهای بازار است. ممکن است کلمه هوشمندسازی را به کار ببریم اما ابتدای زنجیره آن را مشاهده نکنیم که در این شرایط اصلا معنا ندارد چراکه همه این موارد باید در یک زنجیره مشاهده شوند. نکته مهم این است که هنوز نتوانستیم هوشمندسازی را در حوزه معدن اجرایی کنیم با عطف به اینکه ذخایر معدنی به هیچ وجه تجدیدپذیر نیتند و ما باید از کل زنجیره نهایت استفاده را ببریم.
