به گزارش خبرگزاری صدا وسیما رادیو اقتصاد در برنامه روزی نو موضوع حذف دلار از معاملات را با مدیرکل شرق آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت بررسی کرده است.
سوال: آیا امکان دلارزدایی از اقتصاد ایران یا کشور‌ها هست یا خیر؟
دلیری: تقریبا موضوعات به صورت تیتروار در همه گزارش‌ها و موضوعاتی که در رسانه‌ها مطرح می‌شود این روز‌ها، هست و شنونده‌ها حتما شنیده اند من نمی‌خواهم خیلی تکرار مکررات داشته باشم، موضوعی که به نظر من باید به آن تاکید و توجه شود، چون همه برایشان سوال است که این موضوعات چه زمانی اتفاق می‌افتد و قرار است اثر آن را چه زمانی ببینند، ببینید یک فضای جدیدی ایجاد شده و کسی نمی‌تواند منکر این موضوع شود، شاید سه چهار سال پیش این فضا نبوده آن هم همین موجی است که می‌بینید یعنی کشورهای مختلف این برداشت را دارند که دلار تبدیل شده به یک سلاح و ابزار سلطه یعنی کشور‌ها تقریبا همه این برداشت را دارند و از آن طرف چالش‌هایی هم وجود دارد خیلی از دارایی‌های این کشور‌ها به دلار است و این طور نیست که بخواهد یک باره اتفاقی بیفتد طبیعتا خود کشور ما الان یک بخش تبادلات تجاری داریم که همه با دلار است و چه واردات و چه صادراتمان با معیاری سنجیده و اعلام می‌شود که آن معیار الان دلار است و این یک دفعه که اتفاقی برایش نمی‌افتد، اما این فضا کاملا ایجاد شده یعنی حتی ما در منطقه حتی اگر بخواهیم چیزی که مربوط به حوزه خودمان بحث شرق آسیا را نگاه کنیم، در شرق آسیا که بالاخره چین در این موضوع یک پرچمداری دارد می‌کند به دلیل این که در ایام گذشته هم چالش هایش در این فضا با آمریکا بیشتر شده، روسیه خودش یک موضوع بوده که اتفاق افتاده هم بحث تحریم‌هایی که برای روسیه اعمال شد، کشور‌هایی مثل اندونزی هم حتی می‌بینیم که در این موضوع فعال شدند و دارند کار می‌کنند بالاخره ساز و کار نیاز دارد این اتفاق اگر بخواهد رقم بخورد و در سفری هم که رئیس جمهور داشت موضوعات مطرح شده بود و ساز و کار‌هایی هم برایش دیده شده و روش‌هایی که می‌شود با آن این موضوع را دنبال کرد. این جا موضوعات مختلفی مطرح است هم پول‌های ملی کشور است و هم مواردی مثل تهاتر هم کمک می‌کند که ما به خواسته مان برسیم، این‌ها تقریبا دارد دنبال می‌شود و به نظر هیچ زمانی این قدر پررنگ نبوده یعنی هیچ زمانی فضای مطالبه‌ای که در مورد حذف دلار وجود داشته این قدر پررنگ نبوده و کشور‌ها هم راه هایشان را پیدا می‌کنند هم ارز‌های جدید است، هم ارز‌های ملی است و جایگزین ارز است و سیستم‌های مالی منطقه‌ای است و این‌ها چیز‌هایی است که باید رقم بخورد حتی موضوعاتی مثل ارز‌های دیجیتال و این موارد هم مطرح است.
سوال: یک موضوعی که مطرح است این است که ما گزارش‌هایی که می‌بینیم مثلا می‌خواهم از آمار استاتیستا نام ببرم که دلار آمریکا را در ۲۰۲۳ میلادی به عنوان دهمین واحد پول ارزشمند پرمعامله‌ترین ارز دنیا توصیف کرد. در آماری که نگاه می‌کنیم ۴۵ و ۴ دهم درصد از کل معاملات جهان براساس دلار بوده بعد از آن یورو است و بعد می‌آید با یک و ۳۳ درصد یوان چین است. یا فرض کنید فرانک سوئیس به عنوان یکی از گران‌ترین پول‌ها است یک و ۵۷ است این حجم سنگین از تبادلات و شاخص مندی را سراغ داریم، بحث بر سر ارزشمند کردن ریال است، داد و ستد قدرتمند تجاری جذابیت کالا و خدمات از یک کشوری این هم می‌تواند خیلی موثر باشد کما این که این رویه را الان چین و هند و برزیل هم دارند دنبال می‌کنند و در اروپا هم این مطرح است که یورو بتواند ارزش خودش را داشته باشد. آیا می‌شود همه تجارت و داد و ستد را براساس ریال ایران انجام داد یا می‌توانیم همه چیز را مثلا براساس یوان چین ببندیم؟ باز کالا‌هایی را نیاز داریم از کشور‌هایی بگیریم مثلا از بازار امارات همه را می‌توانیم با درهم بگیریم که اگرچه درهم هم یک پول قدرتمند است.
دلیری: من می‌خواهم از زاویه دیگری به این موضوع نگاه کنم، چون گاهی اوقات ما خیلی بلند فکر می‌کنیم و آرزو‌های بلندمان را می‌گوییم، ولی توقع داریم در کوتاه مدت به آن برسیم، من مثالی بزنم ما با چین مبادلات و تراکنش‌های زیادی داریم، نه ما بلکه همه کشور‌ها تقریبا همین معادله را با چین دارند، ما در دنیا به عنوان تامین کننده انرژی هم شناخته می‌شویم و داریم روی همین ابزار قدرتمان هم مانور می‌دهیم و تجارت می‌کنیم یا موارد این چنینی. وقتی ما داریم به چین یا نفت می‌دهیم یا برخی مواد اولیه به چین می‌دهیم از طرف دیگر هم از چین داریم واردات انجام می‌دهیم حالا فارغ از این که کدام از این پول‌ها ارزشش به چه صورت است و چه معادلاتی روی ارزش پول و واحد پولی و ارزش ریال تاثیر دارد، سوال من این است که خیلی واضح است و این جا دیگر نیاز نیست و ما می‌توانیم با همان یوان کار کنیم یعنی ما یک فروشی در چین داریم و پولی آن جا به یوان حسابمان شارژ می‌شود و از آن طرف هم یوان خرید می‌کنیم می‌آوریم چرا بایداین جا ما هزینه‌های تبدیل پول به درهم و دلار بدهیم که ...
سوال: مسئله سر این است که اگر ما بخواهیم فرضا در سفارت عراق ویزا بگیریم آیا سفارت عراق از ما یوانی که کل حجم ذخایرش در جهان ۲ و ۶۹ است از ما می‌پذیرد؟ اگر بخواهیم از پاکستان میوه یا پنبه بیاوریم آن‌ها این را می‌پذیرند و اگر بخواهیم به گزارش صندوق بین المللی پول نگاه کنیم نمی‌خواهم از دلار دفاع کنم می‌خواهم واقعیت‌ها را ببینیم که مثلا دلار آمریکا ۵۸ ممیز ۳۸ درصد حجم ذخایر ارزی جهان را دارد و یورو دوم است با ۲۰ ممیز ۴۹ درصد.
دلیری: بحث من هم این بود که چرا ما اصرار داریم یوان را گسترش دهیم به همه جا‌ها، من می‌گویم ما الان در نقطه‌ای حجم زیادی از تجارتمان با اصلی‌ترین شریک تجاری مان می‌تواند با یوان انجام شود، در همین یک نقطه کفایت می‌کند و موضوع سفارت عراق اصلا موضوعی نیست در آن حجم این قدر باشد و اصلا دیده شود.
سوال: می‌فرمائید سبدی از ارز‌ها باشد.
دلیری: بله هم می‌تواند سبدی باشد و هم در موضوعاتی مثل عراق و این‌ها ما یک نگاه یک طرفه‌ای هم گاهی به موضوعی مثل صادرات و واردات داریم، حجم فکر می‌کنم حدود ده میلیارد دلار داریم به عراق صادرات انجام می‌دهیم، اما هیچ وارداتی از عراق نداریم امکان دارد شما بگویید عراق چه می‌تواند داشته باشد که ما واردات انجام دهیم، من مثالی که می‌توانم بزنم ترکیه فکر می‌کنم حجم صادرات و وارداتش به عراق را به هم نزدیک دارد آن جا مواد اولیه می‌آورد یا بحث‌های ضایعات را دارد، مواردی را که دارد از عراق می‌آورد اگر ما این حجم تجارتمان را با کشور‌ها نزدیک باشد مثبت هم باشد که چه بهتر، هر کشوری مزیت این است که این را مثبت نگه دارد، با هر کشوری اگر ما تراکنش‌های مالی مان طوری باشد که به اندازه‌ای که به آن صادرات می‌کنیم، به آن هم نیاز داشته باشیم واردات انجام دهیم این کشور‌ها در اولویت قرار دارند که ما با واحد پولی هم کار کنیم. بحث من این است که نیاز نیست ما این به همه کشور‌ها تسری دهیم، وقتی ما در مورد پاکستان صحبت می‌کنیم، در پاکستان گاهی تهاتر کالا به کالا می‌توانیم داشته باشیم در بحث‌های کشاورزی.
سوال: ممنون از شما بحث‌های پیچیده‌ای است که ممکن است در چند دقیقه نگنجد، ولی اشاره‌هایی که کردید هم اشاره‌های مهمی بود به هرحال در سطح بین المللی دارند به این اقداماتی که شروع شده.
دلیری: بله، همین طور است و بحث من این است که مزیت‌هایی که داریم را فعلا انجام دهیم چرا می‌خواهیم الان خودمان را معطل خیلی از موضوعات دیگر بکنیم.
