عبدالعلی قوام، استاد برجسته ای که وجهه همتش علمی تر ساختن رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل بود، دار فانی را وداع گفت.. او را باید در شمار چهره های ژرف نگر دانشگاهی دانست؛ دانشمندی که نامش با نام دیسیپلین علوم سیاسی و روابط بین الملل گره خورده بود و، به یک معنا، از نمادهای این عرصه به شمار می آمد. برخی ویژگی های دانشی استاد را از نظر می گذرانم؛
یکم. دکتر قوام تلاشی جانمایه دار را برای معرفی پهنه های چندگانه علوم سیاسی به دانشوران این حوزه در دست گرفته بود و، برای انجام این مهم، پای به عرصه ترجمه آثاری ارزشمند نهاده بود. بر این اساس وی را باید در شمار استادانی دانست که همچون پلی میان روابط بین الملل و علوم سیاسی خارج و داخل کشور می اندیشیدند و کمر همت به انتقال انگاره های در جریان میان این حوزه ها بسته بودند.
دوم. دکتر قوام از پرگویی و رتوریک پرهیز می کرد. وی نکته گو و نغزپرداز بود و از زیاده گویی های بی حاصل و پرطمطراق می پرهیخت. این ویژگی از توان دانشی وی خبر می داد. اهمیت این مساله تا آن جا است که پاکیزه نویسی و کم گویی را می توان وجه ممیزه نوشته های علمی او دانست.
سوم. دکتر قوام به آموزش و پژوهش داده‌پایه باور داشت و می کوشید در تلاش های علمی خود، براساس فکت ها به طرح ایده ها و اندیشه های تازه خطر کند.
چهارم. دکتر قوام دارای روحیه همکاری علمی موثری بود و به کار گروهی، از جمله در نگارش کتاب های دانشگاهی، اعتقادی راسخ داشت.
پنجم. دکتر قوام دغدغه مندی های ملی قابل توحهی داشت و به امر ملی و بومی می اندیشید؛ هرچند، به رغم این توجه، در کلاس جهانی فکر می کرد و بر پایه استانداردهای فراگیر و مشترک آکادمیک می اندیشید. وی در نوشتارهایش، به چالش ها و نیازهای بومی جامعه ایرانی نظر داشت و می کوشید دستاوردهای علوم سیاسی را برای واکاوی و حل دشواره های معطوف به ایران به کار گیرد.
ششم. دکتر قوام در اندیشیدن های خود به جهان واقع نظر داشت. چشم انداز و افق آثار او را می توان در زندگی بیرونی و واقعیت سیاسی سراغ گرفت. قوام از انتزاع اندیشی و واقعیت گریزی دور بود و تلاشی سترگ برای ایجاد پیوستار میان داده های علمی و واقعیت های جامعه می ورزید.
فقدان این استاد بزرگ را به جامعه دانشگاهی و علوم سیاسی کشور تسلیت می گویم. امید که دانشجویان و شاگران پرشمار وی دنباله بینش، منش و دانش قوام را در پیش گیرند و رویکرد علمی این استاد از دست رفته را ادامه دهند.
*استادیار پژوهشکاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
بیشتر بخوانید:
۲۱۶۲۱۶
