این بیماری یقه خیلی افراد را می‌گیرد

گروه سلامت خبرگزاری فارس: فیزیوتراپی در واقع یکی از علوم اصلی توانبخشی است.هدف اصلی از درمان فیزیوتراپی٬ بهبود عملکرد، افزایش دامنه حرکات، افزایش قدرت عضلات، انعطاف عضلات، تحمل عضلات، بهبود زندگی فرد، بهبود وضعیت راه رفتن و در نهایت بهبود عملکرد کلی فرد است.هر چیزی که مربوط به حرکت انسان‌ها می‌شود به فیزیوتراپی مرتبط است و می‌تواند در آن دخالت داشته باشد.

فیزیوتراپیست با استفاده از علم آناتومی، فیزیولوژی، علم شناخت بیماری‌ها و عوارض حرکتی ناشی از آن برای بیماران برنامه درمانی طراحی می‌کند که شامل موارد زیر است:

تمرین درمانی برای بهبود وضعیت حرکتی بیماران
درمان‌های دستی
استفاده از ابزارهای خاص، دستگاه‌های الکتروتراپی
و سایر تجهیزات مورد نیاز که به بهبود بیماران کمک می‌کند

فیزیوتراپیست کسی است که با اشراف بر علم‌های موجود آناتومی، فیزیولوژی، حرکت شناسی و شناخت بیماری‌ها و عوارض ناشی از آنها٬ می‌تواند به عنوان یک متخصص در حرکات بدن بتواند بهترین برنامه درمانی را برای افراد آسیب‌دیده در نظر بگیرد تا فرد به اهداف زیر همچون؛ قدرت عضلانی بیشتر٬تحمل عضلانی بیشتر٬انعطاف بدنی بیشتر٬عملکرد بهتر و سطح بهتری از فعالیت برسد.برای پاسخگویی به برخی پرسش‌های مربوط به این علم با احمد مؤذن‌زاده٬ رئیس انجمن علمی فیزیوتراپی ایران به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه مشروح آن از نظر گرامی تان می‌گذرد.

  یک فرد بیمار چطور می‌تواند برای درمان عضو بیمار خود به فیزیوتراپیست مراجعه کند؟

اگر مراجعه به فیزیوتراپی توسط بیماران صورت می‌گیرد٬ باید حتماً با ارجاع یک پزشک باشد؛ البته در بسیاری از موارد همکاران متخصص ما در رشته ارتوپدی، روماتولوژی، نورولوژی و جراحی مغز و اعصاب، طب فیزیکی و توانبخشی هستند که به ما بیمار را ارجاع می‌دهند٬ اما باید گفت پزشکان عمومی نیز در قالب پزشک خانواده صلاحیت علمی لازم برای ارجاع بیمار به مراکز فیزیوتراپی را دارند.

نکته مهم اینکه آن قسمتی که از جنبه‌های تشخیصی که مربوط به پزشک است تشخیص بیماری است٬ اما زمانی که بیمار به فیزیوتراپی ارجاع داده می‌شود برای درمان مشکلات حرکتی و فیزیکی بیمار است و ارزیابی فیزیکی و حرکتی توسط فیزیوتراپیست انجام می‌شود. این یک کار کاملاً تخصصی بوده و با ارزیابی پزشک کاملاً متفاوت است.

بدین خاطر اعتقاد داریم ارجاع بیمار توسط پزشکان عمومی نیز به عنوان اینکه فیزیوتراپی در خط مقدم سلامت بتواند به پیشگیری از بروز بیماری‌های شدیدتر جلوگیری کرده و برگشت هرچه سریع‌تر را به محیط زندگی و کار را داشته باشد٬ می‌تواند مؤثر باشد.

آرگونومی علم درست نشستن و ایستادن

بعضاً در قالب غربالگری ممکن است افراد به ما مراجعه کنند یا فیزیوتراپیست به مدارس و مهدکودک‌ها و جاهای دیگر برود و وضعیت افراد مختلف را از نظر اینکه آموزش‌های لازم به این افراد برای حفاظت از ستون فقرات داده شده یا خیر انجام دهند و نحوه فعالیت روزمره باید به افراد آموزش داده شود؛ در نتیجه علمی به نام آرگونومی که قابلیت تطبیق شرایط فیزیولوژیک بدن با محیط اطراف را دارد و تنظیم می‌کند که چطور مناسب‌سازی با محیط اطراف صورت گیرد مطرح می‌شود؛ مثلاً اینکه فرد از چه صندلی استفاده کند٬ روی چه تشکی بخواهد؟ چطور بنشیند و فعالیت کند؟ در مجموع علم آرگونومی درباره این مسائل صحبت می‌کند.

طبعاً فیزیوتراپیست‌ها با تسلطی که به این جنبه‌ها دارند می‌توانند آموزش‌های مناسبی به بیماران در جهت پیشگیری بروز بیماری و تشخیص مشکلات افراد مانند صاف بودن قوس کف پا یا اینکه قوس کمر زیاد باشد و ... داشته باشند؛ در نتیجه با رعایت برخی نکات و ورزش‌ها می‌توان از بروز بیماری‌های حادتر در فرد جلوگیری کنیم.

 در خصوص گرما درمانی در انجام فرایند فیزیوتراپی و درمان بیماران مراجعه کننده توضیح دهید؟

در خصوص اثرات گرما در انجام فیزیوتراپی باید گفت دو نمونه گرما درمانی در فیزیوتراپی وجود دارد. گرمای سطحی و عمقی. در گرمای سطحی مانند اشعه مادون قرمز، حمام پارافین و هات‌پک است و حرارت عمقی مانند استفاده ازشورت ویوو دیاترمی ٬ مایکروویو دیاترمی و اولتراسوند است.

هر کدام از اینها اثرات درمانی خود را دارد و حتماً باید گرمای سطح نیز توسط فیزیوتراپیست صورت گیرد. یکسری موارد احتیاطی نیز باید رعایت شود؛البته باید توجه کنیم  برای برخی بیماران نباید از گرما استفاده شود. مانند بیماری که امکان اینکه گزارش گرم شدن بافت خود را نداشته باشد تا به ما بدهد؛ مانند اطفال نباید از گرما استفاده شود.

همچنین افرادی که دیابتیک هستند و اختلالات حسی دارند نیز نباید برای آنها از گرما استفاده شود. اما در ارتباط با این روش‌ها در استفاده از درمان کمردرد و سایر موارد یکی از روش‌ها٬ روش گرمادرمانی است که به نوعی از روش‌های آماده‌سازی فیزیوتراپی  بوده است؛ ضمناً استفاده از گرما به نوعی مثل گرم کردن و آماده کردن بیمار قبل از انجام ورزش است؛ یعنی فرد را آماده می‌کنیم تا برنامه تمرین درمانی و ورزشی خودمان را انجام دهیم. 

کمردرد یقه 85 درصد مردم را می‌گیرد

  یکی از مهمترین عارضه‌ها در جوامع مختلف کمر درد است؛ درباره مهم‌ترین علت کمردردها توضیح دهید؟

براساس آمار٬ حتماً 85 درصد افراد بزرگسال در طول زندگی حداقل یکبار با کمردرد حاد روبه‌رو می‌شوند. اغلب کمردردها یعنی نزدیک به 90 درصد آنها٬ علتش مکانیکی است؛ یعنی فرد بر اثر فشار زیاد بر ستون فقرات، عادت نامناسب و ضعف عضلات دچار کمردرد می‌شود.

بسیاری از افرادی که در سنوات بعد با دیسک کمر، ساییدگی کمر و مشکلات دیگر به ما مراجعه می‌کنند در ابتدای امر تنها یک مشکل مکانیکی و ضعف عضله یا زیادی و کمی قوس کمر روبه‌رو بوده‌اند که یک مشکل مکانیکی بوده است. حال٬ چون این مسئله درمان نشده و تشدید شده است منجر به بروز مشکلات حادتری مانند دیسک کمر و تنگی نخاع و غیره شده است.

اینکه کسی کمردرد دارد و دردی را در پا احساس کند امکان دارد این درد ناشی از التهاب عصب سیاتیک باشد اما آن التهاب عصب سیاتیک را باید به چشم یک عارضه نگاه کنیم؛ مانند یک تب می‌ماند و بیماری که ا لتهاب عصب سیاتیک دارد٬ اینطور نیست که فقط دچار دیسک کمر باشد.

ممکن است دچار دررفتگی مهره بوده یا اینکه ممکن است دچار کشیدگی عصب شده باشد. دلایل مختلفی موجب التهاب عصب سیاتیک می‌شود که این مسئله باید توسط پزشک ارزیابی شود و ما به عنوان فیزیوتراپیست به دنبال ارجاع پزشک٬ ارزیابی خودمان را انجام می‌دهیم و براساس تشخیصی که نسبت به مشکل بیمار در نظر گرفته می‌شود درمان مناسبی را انجام می‌دهیم.

درباره کاربرد لیزر در درمان بیماران مراجعه کننده به یک فیزیوتراپیست توضیح دهید؛این روش درمانی چقدر موثر است؟

استفاد از لیزرها در قالب لیزرهای پرتوان و کم توان در فیزیوتراپی صورت می‌گیرد.تفاوت لیزر کم توان و پرتوان به بالا بودن توان خروجی این لیزرها است؛ به طوری که این توان حتماً بالای یکبار باید باشد و از طول موج‌های بالاتری در لیزر پرتوان استفاده می‌شود.

ضمن اینکه عمق نفوذ لیزر پرتوان بیشتر بوده و می‌تواند اثر درمانی بیشتری را به دنبال داشته باشد. در خصوص بیمارانی که دچار کمردرد مکانیکی هستند استفاده از این لیزرها می‌تواند با افزایش خون‌رسانی و کاهش التهاب به رفع علائم بیماری کمک کند و در ارتباط با بیمارانی که مشکلات دیسکی کمی دارند٬ خصوصاً تورم دیسک کمر یا دیسک خفیف٬ استفاده از لیزر به نوعی می‌تواند التهاب دیسک را برطرف کند و در روند درمانی بیماران نقش ایفا کند.

لیزردرمانی یک از رایج‌ترین درمان‌های کمردرد

یکی از روش‌های رایج فیزیوتراپی در درمان مشکلات کمردرد٬ لیزر است. به غیر از بحث تمرین درمانی که ما به عنوان یک رکن ثابت در درمان کمردرد داریم و حتماً به آن توجه داریم؛به شکلی که قوس کمر بیمار را ارزیابی می‌کنیم؛ اگر زیاد باشد با ورزش آن را کم می‌کنیم و اگر کم باشد نیز آن را زیاد می‌کنیم.

ضمن اینکه عضلات کف لگن را نیز تقویت می‌کنیم؛ به غیر از این بحث درمانی که داریم استفاده از سوزن خشک است که یکی از روش‌های طب سوزنی است یا به نوعی کاربرد طب سوزنی در فیزیوتراپی است؛ به طوری که نقاط دردناک و ماشه‌ای را آزادسازی کرده و گرفتگی عضلات را برطرف می‌کند. 

همچنین خون‌رسانی به بافت را بهتر کرده و در مواردی که خصوصاً منشأ کمردرد، منشأ عضلانی یا کامل‌تر بگوییم التهاب بافت نرم است٬ اگر اینطور باشد قطعاً درمان سوزن خشک می‌تواند یک درمان بسیار خوب و مناسب برای این گروه از بیماران باشد.

روش‌های اورژانسی مواجه با کشیدگی عضلات

 یکی از موضوعات مهم کشیدگی عضلات در افراد به ویژه ورزشکاران است٬درمان این بیماران چگونه است؟

مشکلاتی که در ورزشکاران به وجود می‌آید و کشیدگی‌هایی که اتفاق می‌افتد یا برای افراد معمولی در ناحیه مچ دست یا پای‌شان کشیدگی در بافت نرم اتفاق می‌افتد؛ در این موارد باید به چند نکته توجه کرده و از انجام دادن آنها خودداری کنیم.

اولین کاری که باید انجام دهیم این است که به عضوی که دچار کشیدگی شده استراحت بدهیم، دوم؛ در محل عضوی که دچار کشیدگی شده از یخ استفاده کنیم تا بتوانیم جلوی خون‌ریزی را بگیریم؛ چراکه یکی از مشکلات التهاب بافت نرم٬ خون‌ریزی است.

سوم اینکه؛ ناحیه کشیدگی را بانداژ کنیم تا از خون‌ریزی و آسیب بیشتر جلوگیری شود.چهارم؛ عضو را بالا بیاوریم و خون‌رسانی را با بالا آوردن عضو کاهش دهیم تا ورم بافت را کم کنیم. در مجموع این چهار روش، روش‌های بسیار مهمی هستند.

با این توضیحات معلوم است که آویزان کردن بافت افزایش خون‌رسانی و التهاب بیشتر ایجاد می‌کند و مشخص است که با استفاده از گرما امکان اینکه ضایعه بافت نرم و خون‌ریزی که اتفاق می‌افتد بدتر شود٬ وجود دارد. 

همچنین اگر به دنبال بروز یک کشیدگی به جای اینکه عضو آسیب دیده استراحت کند تا ترمیم در بافت صورت گیرد شروع به فعالیت بیشتر کنیم به فرد آسیب بیشتری وارد می‌شود. به همین خاطر در تیم‌های ورزشی باید حتماً یک فیزیوتراپیست در کنار تیم باشد تا از بروز آسیب پیشگیری کرده و اگر آسیبی ایجاد شد نیز دوره درمانی و ریکاوری فرد را مشخص کند.

راه پیگیری شکایات از فیزیوتراپیست‌ها

 یکی از موضوعات مهم هنگام مراجعه مردم به مراکز فیزیوتراپی بروز تخلف در دریافت تعرفه غیر قانونی است؛ در خصوص رسیدگی به تخلفات چطور باید عمل کنند؟

در خصوص تخلفات تعرفه‌ای مردم می‌توانند از طریق سازمان نظام پزشکی یا از طریق حوزه معاونت درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور موضوع را پیگیری کنند.

  در خصوص تعرفه‌های پزشکی و به ویژه فیزیوتراپی توضیح دهید

تعرفه‌های پزشکی در هیأت دولت ابلاغ شده و در بخش‌های دولتی، خصوصی، عمومی و غیر دولتی و خیریه‌ها اجرا شده؛ به طوری که در بخش خصوصی میزان رشد تعرفه‌ها 25 درصد بوده است. در فیزیوتراپی نیز در ارتباط با خدمات دولتی با 30 درصد رشد روبه‌رو بوده‌ایم.

این مسئله فاصله بسیار زیادی با نرخ واقعی تورم که بیش از 50 درصد است، دارد. میزان افزایش 25 تا 30 درصد تعرفه‌ها به عنوان پاسخگوی تورم 60 درصد و بالاتر فعلی نیست و در این خصوص ضریب تا‌ب‌آوری در خصوص تعرفه‌های سال جاری حداقل 60 درصد ارزیابی شده است؛ یعنی اگر تعرفه‌ها 60 درصد افزایش می‌یافت ما در جایگاهی بودیم که در سال گذشته در آن قرار داشتیم.

با این حال افزایش 25 تا 30 درصدی تعرفه‌های مراکز فیزیوتراپی این مراکز را با مشکل جدی روبه‌رو کرده است. بحث پوشش بیمه‌ای و بیمه تکمیلی نیز با مشکل روبه‌رو است. بارها اعلام کرده‌ایم که فقط هیأت دولت و شورای عالی بیمه مجاز به تعرفه‌گذاری هستند. 

در حالی که سازمان‌های بیمه‌گر تکمیلی نیز هر سال آتش به اختیار می‌آیند و به عنوانی تحت خرید راهبردی٬ تعرفه‌های ما را کاهش می‌دهند که این کار غیر قانونی بوده و تضعیف کار همکاران ماست.

از سوی دیگر٬ بحث پرداخت سازمان‌های بیمه‌گر است. به ویژه مشکلی که اکنون داریم با بیمه تأمین اجتماعی است که متأسفانه ماه‌ها است که به مؤسسات فیزیوتراپی مشکل بدهی دارد و میلیاردها تومان بدهی این سازمان است که به بهانه‌هایی که این سازمان از دولت مطالباتی دارد٬ پرداخت نمی‌شود. البته این موضوع به بخش خصوصی ربطی ندارد و ما توقع داریم مطالبات بخش خصوصی ظرف 2-3 ماه پرداخت شود.

با این وضعیت و تورم روزافزونی که در سطح جامعه داریم این موضوع که مؤسسات فیزیوتراپی دچار مشکل شوند و نتوانند به فعالیت خود ادامه دهند وجود داشته و به نوعی باعث تعطیلی مراکز می‌شود و واقعاً این خطر جدی است. روند روبه رشدی را نیز از جهت مهاجرت نیروهای متخصص داریم و در خصوص فیزیوتراپیست‌ها این روند هم کاملاً محسوس است.

وجود 8 هزار فیزیوتراپیست در کشور

هم تعطیلی مراکز فیزیوتراپی  را می‌بینیم و اینکه همکاران ما مراحل مهاجرت را گذارنده و به خارج می‌روند. ما در کل کشور حدود 8 هزار فیزیوتراپیست داریم؛ در حالی که نیاز کشور از نظر استاندارد جهانی٬ 40 هزار فیزیوتراپیست است.

اگرچه ما هم‌اکنون در آستانه اجرای فراگیر مقطع دکتری حرفه‌ای فیزیوتراپی هستیم که با پذیرش دانشجو از مقاطع لیسانس و فوق‌لیسانس در نیمه دوم امسال اتفاق می‌افتد که امیدوارم این کار برای نظام سلامت و بیمار به همراه داشته باشد.

پایان پیام/