بعد از وقوع انفجار در سد کاخوفکا ی اوکراین ، به نظر می‌رسد جنگ در این کشور به سطح جدیدی از تهاجمات رسیده است. با وجود اینکه هنوز هیچ‌کدام از طرفین جنگ در اوکراین، مسؤولیت حمله به این سد مهم در جنوب اوکراین را برعهده نگرفته‌اند اما به نظر می‌رسد هر دو طرف به‌شدت از این حمله و از بین رفتن زیرساخت‌های منطقه جنوب اوکراین ضرر می‌بینند.
سد کاخوفکا در جنوب اوکراین در سرزمین‌هایی واقع شده است که هم‌اینک در کنترل ارتش روسیه قرار دارند. سرازیر شدن آب پشت سد به منطقه خرسون موجب آواره شدن مردم در مناطق پایین دست رودخانه دانیپرو شده است. بنا به گفته دولت اوکراین به حدود 42 هزار نفر از مردم در روستاهای پایین سد هشدار داده شده است که خانه‌های خود را ترک کنند و تا روز گذشته، ایجاد شکاف در سد و سرازیر شدن آب، منجر به مفقود شدن حداقل 7 نفر در منطقه شده است. آنطور که منابع روس اعلام کرده‌اند، انتظار می‌رود سیل ناشی از ایجاد شکاف در سد، طی چند روز آینده اوج گرفته و منجر به ویرانی عظیمی در منطقه شود.
نگرانی‌ها درباره مردم حاضر در منطقه تنها به روستاهای پایین دست سد خلاصه نمی‌شود زیرا در بالادست این سد نیز در فاصله ۲ ساعته به‌سمت شمال، نیروگاه هسته‌ای زاپروژیا قرار دارد که از آب انباشته شده در منطقه برای خنک کردن رآکتورهای خود استفاده می‌کرد و انتظار می‌رود با پایین رفتن سطح آب، مشکلات بسیار بزرگ‌تری برای این نیروگاه به وجود بیاید.
میزان خسارات وارده و نتایج احتمالی این حمله به سد کاخوفکا و البته وجهه غیرانسانی این کار که زیرساخت‌های غیرنظامی را هدف قرار داده است، باعث شده ۲ طرف درگیر در جنگ، یکدیگر را به انجام این حمله متهم کنند. در شرایط حاضر نیز تشخیص اینکه کدام طرف جنگ در حال دروغگویی است بسیار سخت است زیرا هر ۲ طرف از این اتفاق ضرر می‌بینند. با این حال بررسی نشانه‌ها و اقدامات قبلی می‌تواند تا حدودی انگیزه دولت متخاصم در این باره را روشن کند.
یکی از نکات مهم در بررسی حمله به سد کاخوفکا این است که این سد در منطقه‌ای قرار دارد که اینک در دست نیروهای روس است و تنها در شرایطی روسیه انگیزه‌ای برای هدف قرار دادن سد و از بین بردن روستاهای نزدیک به آن خواهد داشت که بداند بزودی این منطقه را به اوکراین واگذار خواهد کرد که البته شواهدی از این مساله اصلا وجود ندارد. در عین حال چالش‌های ۲ طرف و درگیری‌های‌شان بر سر نیروگاه اتمی زاپروژیا و متهم کردن یکدیگر به اینکه هرکدام از طرفین قصد دارند این نیروگاه را مورد هدف قرار داده و کل منطقه را به آتش بکشند، یکی دیگر از نشانه‌هایی است که می‌گوید دولت اوکراین نفع تبلیغاتی در انفجار سد دارد. در زمان تسخیر نیروگاه اتمی نیز بارها هر دو طرف یکدیگر را متهم می‌کردند قصد دارند نیروگاه را مورد هدف قرار دهند اما نگرانی‌های بین‌المللی بعد از مدتی با کنترل کامل روسیه بر اوضاع و وارد شدن نیروهای آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به منطقه تا حد زیادی بر طرف شد. اگر روسیه قصد داشت زیرساخت‌ها یا نیروگاه‌های اوکراین را هدف قرار دهد، این کار را نه در منطقه‌ای که خود حضور و تسلط دارد، بلکه در منطقه‌ای انجام می‌داد که هنوز در دست دولت اوکراین است تا نشان دهد دولت زلنسکی در شرایط ضعف قرار دارد.
یکی دیگر از مسائلی که تردیدها راجع به دست داشتن روسیه در این انفجار را بیشتر می‌کند، همزمانی این اقدام با افزایش تهاجمات نظامی اوکراین به مناطق تحت کنترل روسیه است. اوکراین چند روزی است که اعلام کرده است تهاجماتش علیه نیروهای روس را با قدرت بیشتری ادامه می‌دهد و از آن با عنوان عملیات پاتک یاد می‌کند. البته همان طور که از قبل نیز پیش‌بینی می‌شد، حملات تلافی‌جویانه اوکراین به اهداف روسیه بیشتر از اینکه نظامی باشد، تبلیغاتی است. زمانی که پهپاد اوکراینی به کاخ کرملین حمله کرده بود نیز رسانه‌ها بیان می‌کردند این اقدام همزمان با اینکه کی‌یف در حال طراحی برنامه‌ای برای انجام حرکات تلافی‌جویانه علیه مسکو است، بسیار مشکوک است و نشان می‌دهد اوکراین نه در صحنه نظامی، بلکه تلاش دارد در صحنه تبلیغات جنگی، دست به پاتک بزند. با وجود اینکه دولت اوکراین انجام این کار را تکذیب کرده و آن را اقدامی تبلیغاتی از جانب روسیه می‌دانست اما در نهایت منابع اطلاعاتی ایالات متحده نیز مسؤولیت این کار را متوجه اوکراین دانستند. حالا هم درست زمانی که حملات تهاجمی اوکراین به اهداف روسیه شروع شده و بلافاصله با دفاع نیروهای روس و در بخش‌های مهم اوکراین با شکست مواجه شده، نشانه رفتن سد به عنوان یک زیرساخت غیرنظامی نشان‌می‌دهد این کار، از طرف هر کدام از طرفین درگیر در جنگ نیز انجام شده باشد، صرفا به عنوان اقدامی تبلیغاتی برای ترساندن طرف مقابل انجام شده است. اقداماتی از این دست به نظر می‌رسد همچنان در روزهای آتی نیز ادامه داشته باشد. بعد از ماجرای سد، حالا فعالان محیط‌زیست از اقدام جنگی دیگری در سرزمین‌های تحت تصرف روسیه در اوکراین نگرانند و آن خرابکاری در خط لوله انتقال آمونیاک در منطقه خارکیف است؛ خط لوله‌ای که روز گذشته منفجر شد و می‌تواند به‌سرعت باعث ایجاد بحران‌های زیست‌محیطی در منطقه شود. در این اتفاق نیز روس‌ها، «خرابکاران اوکراینی» را مقصر می‌دانند و اوکراین همچنان در این باره سکوت کرده است.
خبر جدید دیگری که همزمانی عجیبی با حوادث اخیر در اوکراین دارد، اعتراف یک روزنامه آمریکایی درباره اطلاع داشتن دولت بایدن از برنامه اوکراین برای منفجر کردن خط لوله نورد استریم بوده است؛ اتفاقی که البته پیش از این با اسناد افشا‌شده توسط یک روزنامه‌نگار آمریکایی اعلام شده بود که توسط نیروهای آمریکایی انجام شده است و حالا روزنامه واشنگتن پست برای کاستن از میزان ابعاد ورود و حضور ایالات متحده به جنگ اوکراین، اعلام می‌کند این کار «با اطلاع مقامات آمریکایی» بوده و توسط ایالات متحده انجام نشده است. در حالی که این گزارش کی‌یف را در این اقدام خرابکارانه دخیل می‌داند اما این تئوری را که توسط «سیمور هرش» روزنامه‌نگار سرشناس آمریکایی ارائه شده بود، مبنی بر اینکه ایالات متحده این خط لوله‌ها را نابود کرده، رد نمی‌کند. سیمور هرش ماه فوریه ادعا کرد دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا به سیا دستور داد با کمک نیروی دریایی نروژ این خط لوله‌ها را منفجر کند.
تمام این اخبار و تبعات ناشی از وارد شدن جنگ به سطح تازه درگیری‌ها نشان می‌دهد اوکراین و روسیه برای وارد شدن به جنگی آخرالزمانی با هدف از بین بردن تمام زیرساخت‌های حیاتی نظامی و غیرنظامی این کشور آماده می‌شوند. شاید هر ۲ طرف بر این عقیده‌اند که اگر قرار باشد زمینی را از دست بدهند، بهتر است این زمین، زمین سوخته باشد اما در نهایت این کار به ویرانی حداکثری اوکراین و عقب بردن این کشور در طول تاریخ ختم خواهد شد.
فرزانه دانایی
