رنگین کمانی زیبا در لباس کرمانی‌ها / رعایت اصالت در پوشش بانوان دیار کریمان

به گزارش خبرگزاری برنا؛ فرهنگ استان کرمان متشکل از ترکیب فرهنگ‌های بلوچی، زرتشتی و کرمانی است و هر گروه پوشاک مخصوص به خود را دارد. در جامعه شهری استان کرمان زنان از چادر یا روپوش در مکان‌های عمومی استفاده می‌کنند و مردان کت و شلوار یا پیراهن و شلوار می‌پوشند. زنان در خانه یا در مجالس مهمانی لباس ویژه‌ای جدا از بقیه نقاط ندارند فقط پوشش زنان عشایر در بعضی نقاط متفاوت است که متأسفانه امروزه در حال از بین رفتن است.

زنان ایل آسیاب‌بر لباس گشاد تا سر زانو بر تن می‌کنند و از روسری به نام «شلیک» که با سکه تزئین شده است، استفاده می‌کنند. زنان ایل افشار و طایفه قاسم اولادی، لباس‌های بلند دارند، دور سر دستمال می‌بندند و روی آن چارقد می‌گذارند. زنان در ایل بچاقچی دامن چین‌دار، چارقد، دستمال و عمامه دارند. زنان عشایر بلوچ لباس گشاد و بلندی تا روی پنجه پا می‌پوشند که دارای سرآستین و یقه‌های تنگ است.

پوشاک محلی زنانه

سرپوش‌ها:

چارقد: پارچه ایست چهارگوش که آن را به صورت سه گوش تا کرده و بوسیله سنجاق قفلی زیر گلو محکم می شود. افراد غنی به سنجاق قفلی گویهای طلایی یا سنجاق طلا آویزان می کردند.

چادر عبایی: تا زمان کشف حجاب زنان چادر عبایی که به صورت چادر عربی به سر می کردند که از کنار ابروها درز داشته و دستها از آستینهای آن بیرون می آمدند. به وسیلهٔ پارچه سفید تورمانندی که به صورت افقی به اندازهٔ cm۴-۳ دوخته می شده و روی صورت قرار می گرفته که به آن جوم “jum” می گفتند.

پیچه: پیچه نقاب مانند بوده و از یال و دم اسب تهیه می شده است. پیچه را بوسیلهٔ روبانی که در بالای آن وصل می شده روی پیشانی قرار می دادند و بند آن را پشت سر گره می زدند ، آنگاه چادر مشکی را روی آن می انداختند.

چادر دلاغ: همان چاقچور یا چاقشور است. جورابی است از نوک انگشت پا تا کمر که پاچه آن تنگ و بالای آن گشاد و شلوار مانند است که زنها به پا می کردند. چادردلاغ به صورت چادر عربی اما بدون آستین بوده و شلوار مشکی زیر آن می پوشیدند.

تن پوش‌های زنانه کرمانی

شلیته: دامن کوتاه و پرچینی بوده که روی شلوار به تن می کردند و کمر آن مانند شلوار دارای لیفه بوده که با نخی به کمر محکم می شده است.

پیراهن فانوسی: این پیراهن دارای یقهٔ گرد، آستین بلند که در قسمت کمر آن چین ریز زیادی می خورده است.

پیرن: پیراهن چین دار یقه گرد و دارای آستین لوله ای یا پفی بوده است.

پیراهن شش ترک: قسمت کمر این پیراهن تنگ دوخته می شد و پائین تنه دو برابر گشاد بوده است. آستین ها بلند و سرشانه چین میخورده است.

یل: نوعی تن پوش (کت) که زنان و دختران در فصل سرما تن می کردند. قد آن تا روی باسن بوده است.

پیراهن چین پیله ای: از جنس کتان دارای یقه گرد و آستینهای بلند بوده است. دارای مچ پیچ بوده پایین تنه را مانند دامن چین پیله ای می دادند.

پا پوش‌ها

ساغری، قندره، کفش‌های گیوه‌ای و گالش

پوشاک بلوچی بانوان (بخش‌هایی از شرق و جنوب استان کرمان)

شهین: پیراهن زنان بلوچ گشاد و تا زیر زانو می باشد که در قسمت مچ آستینها و دورتادور یقه و جلو پیراهن حدود ۱۰ سانتیمتر تا پائین دارای سوزن دوزی و آینه کاری که خاص بلوچان است، می باشد. یقهٔ آنها به صورت گرد یا چهارگوش که حدود ۲۵ سانتیمتر جلو آن چاک بوده و با دکمه یا بند بسته می شود. شلوارها نیز گشاد با دمپای شلوار نسبتاً گشاد که دمپای شلوار نیز مانند دور آستینها سوزن دوزی می شود.

لچک: کلاهی است که در گذشته از ۱۰ سالگی تا کهنسالی به سر می کردند. امروزه خاص کهنسالان می باشد که از دو قسمت بالایی که روی سر و گوشها و قسمت پائینی آن نیز پشت سر را می پوشانده است. برای دوخت لچک اغلب از پارچه های الوان شیشه ای که حاشیه ها و جلو آن را با نوارهای زری و نخ خوس (xus) تزئین می کردند. جلو پیشانی نیز با سکه های طلا که به آنها شرفی (serefi) می گفتند ، تزئین می شد.

چاروک یا چارقد: پارچه ای است مستطیل شکل به طول ۲ متر و عرض ۵۰ سانتیمتر که با گلهایی از گلابتون گلدوزی می شده و کهنسالان روی لچک بقیهٔ افراد به عنوان روسری استفاده می کردند.

چادن: همان چادر رایج در سراسر ایران می باشد که از پارچه های نخی وال در رنگهای نشکی و گلدار تهیه می شود.

شولا: شلوار در مواردی مانند شلوارهای بندری که در قسمت دمپای آنها حدود ۳۰ سانتیمتر گلدوزی یا یراق دوزی با نوارهای زری و گلابتون می شود. ۲۰ سانتیمتر دمپای آن زیپ می خورد و به پا چسبیده می باشد. امروزه هم از شلوارهای با دمپای تنگ و چسبیده و هم با دمپای نسبتاً گشاد که نواردوزی – گلدوزی یا یراق دوزی شده اند ، استفاده می شود.

زنان بلوچ از کفشی تحت عنوان چپت که از لاستیک تهیه می شود و مانند گالش است ، استفاده می کنند. از سواس ، کفشهای چرمی نیز استفاده می‌کنند.

پوشاک بانوان زرتشتی کرمان

لتک: دستمالی که زنان زرتشتی زیر چارقد و لچک به سر می کردند. این سرپوش سه گوش و زیر چارقد یا لچک به سر می کردند که به آن لتک هم می گویند.

لچک: کلاهی که زیر چارقدها و مکنوهای خود به سر می کردند. این کلاهها سه گوش بوده و با دو تکه پشت سری و بالای سری دوخته می شده و پشت سری نیمدایره بوده که دنبالهٔ پهن داشته و این دنباله به پشت سر بخش بالای آن تا بالای پیشانی می آمد ، با دو نخ قیطان زیر چانه محکم می شده است.

مکنو: سراندازی نسبتاً بزرگ به طول ۵/۳ متر و به عرض ۱ متر که زنان زرتشتی و دختران بالای ۱۵ سال سر می کردند. به این سرپوش مقنعه یا مخنا  هم می گفتند.

ساخه کوبی: برای استوار ماندن مخنا (مکنو) دور سر می پیچیدند.

پیراهن سیخ و تیر: این پیراهن دارای ترک بوده و به دلیل ترکهای آن به سیخ و تیر معروف است. این پیراهنها از زیر سینه تا پائین زانوها می رسیده است. یقهٔ آن گرد و معمولاً چانی در عقب آن می گذاشتند. گشاد و دارای آستینهای راسته بوده که سرآستینها را حاشیه دوزی می کردند. از دو قسمت بالاتنه و پائین تنه تشکیل می شده است. قسمت بالاتنه کوتاه و دامن آن بلندو فراخ بوده است.

بهوری: بهوری یا بهاری پوششی بلند مانند پالتو بوده که مخصوص جشنها و اعیاد بوده است. از جنس مخمل و در رنگهای آبی ، سبز با یراق دوزی بوده است. بهاری که به آن پرجی (parji) هم می گویند ، دارای یقه گرد و جلو باز بوده و دو لبه جلویی آن بوسیلهٔ بندینک قیطان یا دکمه های نقره ای بسته می شده است. قد لباس تا بالای زانوها می رسیده که دو طرف آن تا کمر چاک داشته است. دختربچه های زیر ۱۵-۱۴ سال مشابه این تن پوش را به نام کلیجه (kolijah) یا ریوری (rivari) بر تن می کردند.

شلوار سیخ و تیر: شوال (شلوار) لیفه ای فراخ بوده که قسمت ساق پاها از تکه های باریک و الوان و نقش و نگاردار ترکیب می شده و قسمت دمپای شلوار با بندهایی قیطان به دور مچ پا بسته می شد.

شیلونه: نوعی دیگر از شلوارهای سیخ و تیر که از پارچه های گلدار ریز و درشت بر روی آن می دوختند. رنگ این شیلونه ها معمولاً زرد و آبی و از ابریشم طبیعی که به صورت عمودی برش می دادند و یک تکه پارچه زرد و یک تکه پارچه آبی را کنار هم قرار داده و می دوختند.

جوراب: زنان زرتشتی از جورابهای بافتنی که به آنها پُپَل (popal) , پوپلی-پونیه (poplienie) یا جورونیوینه می گفتند که از نخهای هفت رنگ تشکیل می شده است. ساق این جورابها بلند بوده و در گذشته مانند کیسه ای بدون کف بوده‌اند.

اُرسی: کفشهای چرمی قهوه ای جلو بسته و پشت باز مانند نعلین که کف آنها نیز چرمی بوده است

پیش پالونی: کفش چرمی زنانه با رنگ سبز مانند اُرسی بدون پاشنه که در مراسم عروسی می پوشیدند.

پیش ترمه‌ای: مانند اُرسی و پیش پالونی است، با این تفاوت که روی آن با تزئین بوده و مخصوص مجالس و جشنها بوده و زنان ثروتمند به پا می کردند.

چموشی: چموشی یا ساغری با نوک باریک و برگشته که از پوست اسب تهیه می شده و اغلب مردم از آن استفاده می کردند و رنگ آن سبز بوده است.

گرگابی: نوعی پای پوش ساقه بلند چرمی (نوعی چکمه) که از قسمت جلویی تا سر پنجه نوارهایی از چرم دوخته می شده و کمی جلوتر نواری دیگر از سمت راست به چپ از زیر نوار چرمی قبل عبور می کرده است. دارای پاشنه ای کوچک از تخته با روکش چرم و به رنگ قهوه ای بوده است که بیشتر اعیان از آن استفاده می کردند.

انتهای پیام