به گزارش خبرگزاری صداوسیما، رحمان آراسته در نخستین همایش چشم انداز بازارهای مالی در سال 1402 که در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد، تصریح کرد: ابزارهای مشتقه آنقدر قدرتمند هستند که با رونق گرفتن و فراگیر شدن این ابزارها در اقتصاد ایران، تمام دغدغه های برنامه ریزی برای تولید، نوسانات قیمت و مشکلات مربوط به قیمت گذاری کالاها در صنایع فولادی و فلزی، پتروشیمی ها و سیمانی ها و همچنین صنعت ساختمان برطرف می شود.
وی افزود: بازار مشتقه چند ده سال است که در دنیا تاسیس شده و بورس کالای شیگاگو اولین بورسی بود که ابتدا ابزار فوروارد را راه اندازی کرد و سپس به فیوچرز رسید و به تدریج ابزارهای دیگر را توسعه داد؛ آنها نیز با مشکلاتی نظیر قیمت گذاری و نوسانات قیمت ها درگیر بودند، ولی خیلی ساده مشکلات آنها با ابزارهای مشتقه برطرف شد، زیرا با استفاده از این بازار، قدرت پیش بینی فعالان بازار زیاد شد و این ابزار، مدیریت ریسک را در بین فعالان بازارها تقویت کرد.
کمک بازار مشتقه به صنعت خودروسازی
وی با ذکر مثالی ادامه داد: به عنوان مثال بازار مشتقه می تواند به صنعت خودروسازی کمک موثری کند به طوری که نیازی نیست حتما بازار آتی خودرو راه اندازی شود، بلکه به دلیل رابطه مستقیم قیمت فولاد با قطعه ساز، می توانیم قرارداد آتی و اختیار معامله فولاد را راه اندازی کنیم تا قطعه ساز که به دلیل نوسانات زیاد قیمت و تورم مجبور است محصولات خود را گران کند، به سادگی از ابزاری به نام آتی یا فیوچرز به منظور پوشش ریسک و پیش بینی پذیر شدن قیمت ها استفاده کند.
وی ادامه داد: بنابراین قطعه ساز یا تولید کننده ای که دغدغه پیش بینی قیمت را دارد کافی است وارد پوزیشن خرید فولاد برای چند ماه آینده شده و ریسک نوسانات قیمت در آینده را پوشش دهد.
آراسته اضافه کرد: همچنین تولید کننده ای که محصول کشاورزی تولید می کند و چند ماه دیگر وقت برداشت محصول است و نگران نوسانات قیمت است، می تواند با وارد شدن به معاملات آپشن، اختیار فروش را خریداری کرده و خود را بیمه کند و اگر در زمان سر رسید قیمت بورس مناسب باشد از اختیارش استفاده کرده و آن را بفروشد.
وی در پاسخ به این سوال که افراد حقیقی چطور می توانند از این بازار استفاده کنند؟ توضیح داد: در چند وقت اخیر بحث بازار مشتقه در بازار سرمایه داغ شده است به طوری که در سهام آپشن و در کالا فیوچرز طلا، زعفران، نقره و شمش رونق گرفته و حتی اختیار معامله نیز روی فیوچرزها راه اندازی شده است.
توقف قیمت گذاری با استفاده از بازارهای مالی و مشتقه
به گفته مدیر بازار مشتقه و صندوق های کالایی بورس کالای ایران، مشکل عمده ما در کشور قیمت گذاری است، قیمت گذاری پاشنه آشیل توسعه اقتصاد کشور بوده و تا زمانیکه قیمت گذاری وجود داشته باشد، انگیزه ای برای رشد سرمایه گذاری در تولید شکل نمی گیرد؛ لذا باید قیمت گذاری دستوری در محصولات مختلف به خصوص کالاهای کشاورزی متوقف شود و تنها راه بهینه این اتفاق، استفاده از بازارهای مالی و مشتقه است.
وی تاکید کرد: باید بازار مشتقات قوی در حوزه بازار کالا داشته باشیم تا صادرکننده و وارد کننده دغدغه نوسانات دلار را نداشته باشند، زیرا نوسانات در همه جای دنیا وجود دارد ولی ابزار مناسب با آن نیز موجود است و فعال اقتصادی به دلیل آشنایی با ابزارهای مالی نگران لطمه دیدن از نوسانات نیست.
امکان 24 ساعته شدن معاملات بورس کالا وجود دارد
وی تصریح کرد: البته طی 10 سال اخیر اتفاقات خوبی در بازار سرمایه و در حوزه بازار مالی و مشتقه صورت گرفته و زیرساخت ها بسیار تقویت شده است به طوری که در بورس کالا، زیرساخت ها طوری طراحی شده است که امکان 24 ساعته شدن معاملات وجود دارد و هر 10 دقیقه تسویه لحظه ای قراردادهای آتی صورت می گیرد تا مشتری امکان برررسی وضعیت حساب اش را داشته باشد؛ این اتفاق خوبی است که باید از این فرصت استفاده کنیم زیرا تنها بازار رسمی کشور که پنجشنبه باز است بازار مشتقات کالا است که معامله گران از ساعت 10تا 15 می توانند معامله کنند.
وی به صندوق های کالایی بورس کالا اشاره کرد و گفت: استقبال مردم از صندوق های کالایی طلا و اعتماد آنها به این صندوق ها به گونه ای است که در آخرین پذیره نویسی که در صندوق طلا صورت گرفت در کمتر از 10 ثانیه کل پذیره نویسی انجام شد لذا مردم به این بازارها اطمینان دارند و باید از این فرصت استفاده کنیم.
برنامه ویژه در حوزه محصولات کشاورزی
وی یاد آور شد: متاسفانه چند سال قبل اتفاقاتی رخ داد که موجب توقف قرارداد آتی سکه شد اما ما بازار مشتقه را متوقف نکرده و مشتقه را روی طلا، شمش، زعفران و نقره راه اندازی کردیم و در آینده نیز در محصولاتی مانند سیمان و صندوق های کشاورزی وارد می شویم و برنامه ویژه ای برای استفاده از این ابزار در محصولات کشاورزی داریم به طوری که صندوق های کالایی جدید و صندوق پسته راه اندازی می شود و باید از این ظرفیت استفاده کنیم.
آراسته عنوان کرد: خوشبختانه دید سیاست گذاران و دولت نسبت به بازار مشتقه بورس کالا بسیار مثبت است به طوری که در دو ماه اخیر معاملات گواهی سپرده و قرارداد آتی شمش طلا با حضور معاون اول رئیس جمهور و وزیر اقتصاد و تاکید آن ها بر توسعه ابزارهای مالی راه اندازی شد.
او افزود: معاملات گواهی سپرده و آتی شمش طلا، اتفاق مبارکی است که به مرور دغدغه خرید طلا به صورت فیزیکی را کاملا از بین می برد زیرا زنجیره ای از ابزارهای مالی در بورس کالا وجود دارد و افراد می توانند در بازار گواهی سپرده، معادل یک دهم گرم شمش و در بازار آتی یک گرم شمش طلا را خریداری کنند.
به گفته ی آراسته، با ابزارهای مشتقه تمام دغدغه فعالان بازار و مشکلات حوزه قیمتی فولاد، پتروشیمی ها و سیمانی ها و همچنین مشکلات صنعت ساختمان برطرف می شود چون تولید کننده با استفاده از این ابزار می‌تواند ریسک ناشی از نوسانات قیمتی را پوشش دهد و خریدار و مصرف کننده نیز با این ابزارها دغدغه افزایش قیمت نخواهند داشت؛ این رویه شفاف و هدفمند می تواند کمک شایانی به پیش بینی پذیری اقتصاد کشور کند.
وی در پایان عنوان کرد: حجم معاملات مشتقه در جهان از تولید ناخالص داخلی کشورهای پیشرفته نیز بالاتر است زیرا آن ها از همه ظرفیت ها و فرصت های جذاب بازار مشتقه استفاده می کنند و امیدوارم روند توسعه بازار مشتقه در کشور ادامه یابد که البته برای استفاده بهینه از این بازار حمایت سیاست گذاران نیاز است.
