حکمت هفتاد و چهار؛ نزدیک شدن مرگ

حجت‌الاسلام شکیبایی در گفت‌وگو با ایسنا به تشریح حکمت ۷۴ نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین (ع) پرداخته که شرح آن زیر آمده است:

خُطی جمع «خُطْوة» به معنای فاصله میان دو قدم به هنگام راه رفتن است که در فارسی از آن به عنوان «گام» نام می برند. این نکته مهمی است که انسان دائما در حال نفس کشیدن است؛ در خواب و بیداری و قیام و قعود و در همه حال و اگر مدت کوتاهی راهِ نفس را بر او ببندند مرگ او فرا می‌رسد.

از سوی دیگر، دستگاه تنفس انسان و قلب و مغز و سایر اعضا استعداد محدودی دارند؛ مثلا دستگاه تنفس می تواند حداکثر چندین میلیارد بار هوا را به درون کشیده اکسیژن آن را جذب کند و گاز کربن را همراه باقیمانده آن بیرون بفرستد. همچنین قلب توان دارد میلیاردها مرتبه باز و بسته شود به یقین هنگامی که این عدد به نهایت رسید تاب و توان این دستگاه ها تمام می‌شود، خود به خود از کار می‌ایستند؛ مانند اتومبیلی که آخرین قطره سوخت آن تمام شود و در این هنگام از کار باز می‌ایستد.

بنابراین همان گونه که در اتومبیل هر قطره ای از سوخت مصرف می‌شود گامی به سوی پایان است، هر نفسی که انسان می‌کشد و هر ضربانی که قلب او می‌زند او را یک گام به پایان زندگی نزدیک می‌سازد. همان گونه که گام‌های پی در پی انسان را به مقصد نزدیک می‌کند. به همین دلیل بعضی معتقدند که ورزش کردن زیاد از عمر انسان می‌کاهد، زیرا به هنگام ورزش نفس‌ها سریع تر و ضربان قلب بیشتر می‌شود.

در کتاب کافی نقل شده است که امام صادق (ع) فرمود: «مَا مِنْ یَوْم یَأْتِی عَلَی ابْنِ آدَمَ إِلاَّ قَالَ لَهُ ذَلِکَ الْیَوْمُ یَا ابْنَ آدَمَ أَنَا یَوْمٌ جَدِیدٌ وَأَنَا عَلَیْکَ شَهِیدٌ فَقُلْ فِیَّ خَیْراً وَاعْمَلْ فِیَّ خَیْراً أَشْهَدْ لَکَ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَإِنَّکَ لَنْ تَرَانِی بَعْدَهَا أَبَداً؛ هر روزی که بر انسان می‌گذرد به او می‌گوید: ای انسان من روز جدیدی هستم و بر اعمال تو گواهم. در من از نیکی ها سخن بگو و کار نیک انجام ده تا روز قیامت برای تو گواهی دهم، زیرا من که بگذرم دیگر هرگز مرا نخواهی دید».

این همان چیزی هست که قرآن مجید در سوره «والعصر» به آن اشاره کرده و می فرماید: «وَالْعَصْرِ إِنَّ الاِْنْسَانَ لَفِی خُسْر؛ سوگند به عصر که انسان (همواره) در حال خسران است». فخر رازی در تفسیر این آیه سخنی دارد که جالب به نظر می‌رسد وی می‌گوید: یکی از بزرگان پیشین می‌گفت معنای این سوره را من از مرد یخ فروشی آموختم فریاد می زد: «اِرْحَمُوا مَنْ یَذُوبُ رَأسُ مالِهِ، اِرْحَمُوا مَنْ یَذُوبُ رَأسُ مالِهِ; به کسی که سرمایه اش مرتبا ذوب می شود رحم کنید». پیش خود گفتم: این است معنای (إِنَّ الاِْنْسَانَ لَفِی خُسْر).

انتهای پیام