برخی از این جریان ها حتی آنان با سوء استفاده از روایات امام باقر(ع) و نسبت دادن احادیث جعلی به امام می کوشیدند از حیثیت دینی و شیعی برخوردار شوند و با کشاندن شیعیان به جمع خود به اغراض سیاسی شان جامه عمل بپوشانند. به خصوص زمانی که امام باقر(ع) در مدینه تشریف داشتند. حضرت آنها را طرد می کردند و دستور می دادند که اصحاب و دوست داران ایشان نیز آنها را طرد نمایند.
مثلا «یفرة بن سعید» و « بیان بن سمعان» از جمله چهره های معروف مذهبی افراطی و تندرو بودند که توسط اصحاب امام باقر(ع) که مورد نکوهش امام و یارانش قرار می گرفتند.
این جریان ها سعی می کردند با وانمود کردن اطاعت ظاهری از ولایت امام(ع)، خود را از عمل به اخلاق اسلامی معاف دانسته ولی امام باقر(ع) مکرر آنها را به لزوم عمل صالح و رعایت اخلاق تاکید می فرمودند و سعی در خنثی نمودن اندیشه انحرافی آنها می کردند.
در کنار نکوهش و خنثی کردن اقدامات افراطی این جریان ها، امام باقر تلاش می کرد تا با رفتاری بر اساس مدارا، به عموم مردم نشان دهند که شیوه برخورد با هر نوع افراطگری و توهین در اخلاق اسلامی، چگونه باید باشد.
شیوه مدارا و اخلاق اجتماعی امام پنجم
مدارا با مردم و خصوصا مدارا با مخالفان، نه تنها سیره رسول خدا(ص)، بلکه سنت خداوند است که از سوی امامان معصوم ترویج شده است. گزیده خبرآنلاین از منابع مرجع و مستند درباره رفتار و گفتار امام باقر(ع) درباره توهین کنندگان را در زیر می خوانید:
برخورد امام باقر(ع) با افرادی که به او گفتند: مرگ بر تو
در کتاب الکافی، نوشته مرحوم کلینی، جلد دوم صفحه 648 از چاپ چهارم - تهران آمده است:
امام باقر(ع) فرمود: «مردی یهودی خدمت پیامبر اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) رسید و گفت: «السام علیکم» یعنی مرگ بر شما
پیامبر با مدارا و نرمی برخورد کرد.
سپس دیگری (از یهود) آمد و مانند همان را گفت و پیامبر نیز مانند رفیقش به او پـاسخ داد؛ سپس سومی وارد شد و همان را گفت و حضرت نیز با مُدارا پاسخ داد.
عایشه خشمگین شد و گفت: سام و خشم و لعنت بر شما باد ای گروه یهود و ای برادران میمون‌ها و خوک‌ها !
پس رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به عایشه فرمود: ای عایشه! اگر فحشت به صورتی مُجسم و مُتمثل می‌شد، به درستی که صورت زشتی داشت. بدان که در هر چیزی که نرمش و مُدارا را در پیش بگیری، آن را آراسته می کنی و بر هیچ چیز مُدارا نکنی آن را زشت خواهی کرد.»
سخن امام باقر(ع) با یارانش درباره توهین و دشنام و افشای راز افراد
محمّدبن یعقوب کلینی در جلد دوم کتاب کافی ، صفحه ۱۱۶ آورده است:
امام باقر(ع) فرمود: در تورات – آنجا که خداوند با موسی(ع) سخن می گوید – آمده: ای موسی، راز نهفته مرا در دلت پنهان کن و در مقابل، مدارایم را با دشمنانم و دشمنان خودت آشکار ساز
و با افشای اسرارم، آنان را به دشنام گویی علیه من وادار مساز که در آن صورت، با دشمنانم و دشمنان خودت در دشنام گویی به من شریک شده ای.
برخورد امام باقر(ع) با فردی که به ایشان گفت تو گاو هستی
در کتاب مناقب آل ابی طالب(ع) تالیف ابن شهرآشوب مازندرانی چاپ اول در قم، جلد چهارم در صفحه 206 آمده است:
سلیمان بن قرم روایت می کند که شخصی نصرانی به امام باقر(ع) رسید و به ایشان توهین کرد و گفت: «انت بقرٌ: تو گاو هستی» (العیاذ بالله).
امام (ع) با آرامش ومدارا به او فرمود: من باقر هستم نه بقر.
سپس آن شخص به مادر امام نسبت‌های زشتی داد. امام باقر با کمال ادب او را آرام کرد و به بیانی نرم به او پاسخ داد که آنچه می گوید زشت و نادرست است.
برخورد امام باقر(ع) با فردی که از روابط نامشروعش سخن گفت
در کتاب فروع کافی، تالیف شیخ کلینی، جلد 5 در صفحه 541 آمده است:
از ابوحمزه ثمالی نقل شده که خدمت امام سجاد (ع) بودیم. شخصی آمد و گفت: من مبتلا به رابطه نامشروع با خانم‌ها هستم.
یک روز زنا می‌کنم و روز بعدش را روزه می‌گیرم و به این ترتیب کفاره زنا را به جا می‌آوردم؟
امام سجاد (ع) فرمود: هیچ چیزی نزد خداوند محبوب‌تر از این نیست که بندگان از او اطاعت کنند و معصیت مرتکب نشوند. زنا نکن و روزه هم نگیر.
ابوحمزه می‌گوید: امام باقر(ع) که در آنجا نشسته بود آن مرد را به طرف خود کشید و دستش را گرفت و با اخلاقی نرم و آرام به او فرمود: « عمل دوزخیان را مرتکب می‌شوی و امید وارد شدن به بهشت را داری؟»
سخنی از نهج البلاغه درباره کسانی که به دیگری فحش دادند
در کتاب نهج البلاغة تالیف سید رضی، چاپ اول در قم در صفجه 323 آمده است:
در بحبوحه‌ی جنگ صفین، دو نفر از اصحاب امیرالمؤمنین(ع) به اهل شام فحش دادند.
امام(ع) از عملِ ایشان باخبر شد و آن دو نفر را احضار کردند و فرمود:
« من خوش ندارم که شما دشنام دهنده باشید، اما اگر کردارشان را یادآور میشدید و گمراهیها و کارهای ناشایسته آنان را بر میشمردید به رفتار درست نزدیک‌تر بود. شما باید به جای دشنام به آنها میگفتید: بار پروردگارا خون ما و آنها را حفظ کن، بین ما و آنها را اصلاح نما و آنان را از گمراهی به راه راست، هدایت فرما تا آنان که جاهلند حق را بشناسند، و کسانی که ستیزگی و دشمنی با حق میکنند، دست بردارند و باز گردند.»
/6262
