پیشگیری از بارداری با استفاده از قرص‌های ضدبارداری می‌تواند بر خلق‌وخو، خواب و موارد دیگر تأثیر جدی بگذارد.
۹ مه ۱۹۶۰، قرص ضدبارداری برای اولین بار وارد بازار شد. قرص ضدبارداری، ابتدا برای درد‌های عادت ماهانه تجویز می‌شد، اما خاصیت ضدبارداری این قرص باعث شد تا زنان زیادی برای رهایی از بارداری ناخواسته به مصرف آن روی آوردند. پس از مدتی، گزارش‌هایی مبنی بر عوارض جانبی این دارو به دست آمد. تحقیقات بعدی نشان داد که این عوارض با دوز ترکیبات قرص مرتبط است؛ بنابراین، قرص‌های جدیدی طراحی شدند که دوز کمتری از هورمون‌ها را داشتند. قرص‌های ضدبارداری علیرغم تغییرات بسیار از ۶۳ سال پیش تاکنون، اما همچنان می‌توانند برای مصرف‌کننده عوارضی جدی و خطرناک ایجاد کنند.
بیش از ۲۶۴ میلیون نفر در جهان مبتلا به افسردگی هستند و حداقل ۲۵ درصد از کل زنان و ۱۵ درصد از کل مردان افسردگی را تجربه می‌کنند. اخیراً این احتمال که قرص‌های ناباروری ممکن است اثرات منفی بر سلامت روان داشته باشد و حتی منجر به افسردگی شود، موردمطالعه قرارگرفته است. مطالعه بر روی بیش از یک‌چهارم میلیون زن در انگلستان، از بدو تولد تا یائسگی، یکی از بزرگ‌ترین مطالعات تا به امروز است. این مطالعه نشان داد زنانی که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کردند، نسبت به زنانی که از این قرص‌ها استفاده نمی‌کردند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی بودند.
تحقیقات نشان می‌دهد که تغییرات در سیگنال دهی دوپامین و سروتونین نیز ممکن است در تغییرات مربوط به خلق‌وخو که بر روی قرص ضدبارداری دیده می‌شود، نقش داشته باشد. دوپامین و سروتونین انتقال‌دهنده‌های عصبی هستند. این مواد شیمیایی با پیوند‌های اجتماعی قوی، خوردن چیز‌های لذت‌بخش، پیاده‌روی و داشتن رابطه جنسی و ارگاسم، در خون ترشح شده و باعث بهبود خلق‌وخو می‌شوند.
این سیستم‌های انتقال‌دهنده عصبی در پاسخ به تغییرات چرخه‌ای هورمون‌های جنسی زنان دچار تغییر می‌شوند. به‌طور خاص، تحقیقات نشان می‌دهد که ترشح استروژن باعث می‌شود رابطه جنسی جذاب‌تر، طعم غذا‌ها خوشمزه‌تر و به‌طورکلی احساس بهتری در ما ایجاد شود و در مقابل ترشح پروژسترون این اثرات را کاهش می‌دهد. با توجه به اینکه قرص‌های ضدبارداری، سطح استروژن را در طول چرخه پایین نگه می‌دارد و گیرنده‌های پروژسترون را تحریک می‌کند، این مسئله باعث تأثیر بر کاهش پردازش پاداش در مغز شده و به‌مرور منجر به افسردگی می‌شود. یکی از علائم بارز افسردگی این است که افراد دیگر از چیز‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌بردند، لذت نمی‌برند؛ بنابراین این احتمال وجود دارد که این قرص با کاهش لذت، خطر افسردگی را در افراد افزایش دهد.
مانند همه داروها، قرص‌های ضدبارداری نیز عوارض جانبی دارند که باید از آن‌ها آگاه بود. فارغ از تأثیری که قرص‌های ضدبارداری بر روی خلق‌وخو دارند، تحقیقات نشان داده که این قرص‌ها عوارض جانبی جزئی و همچنین عوارض جانبی نادر، اما جدی دیگری نیز دارند.
برخی از یافته‌های تحقیقاتی نشان می‌دهد که استفاده از قرص‌های ضدبارداری می‌تواند به‌طور بالقوه حساسیت به عوامل استرس‌زا و اختلالات خلقی را افزایش دهد. این مطالعه نشان داد شرکت‌کنندگانی که از دارو‌های پیشگیری از بارداری استفاده می‌کردند، سطح استرس بالایی را تجربه می‌کردند.
برخی از انواع قرص‌های ضدبارداری می‌توانند بر سیستم قلبی-عروقی تأثیر بگذارد. به‌عنوان‌مثال، یک مطالعه نشان داد که انواع خاصی از قرص‌های ضدبارداری با تغییرات فشارخون مرتبط است. برخی از قرص‌های ضدبارداری حاوی استروژن ممکن است خطر ایجاد لخته خون در رگ‌ها را افزایش دهند. لخته‌های خون می‌توانند منجر به ترومبوز ورید عمقی شوند که بر جریان خون در اندام‌ها تأثیر می‌گذارد یا اگر به ریه‌ها برود باعث آمبولی ریه می‌شود.
فشارخون بالا و لخته شدن خون درنهایت می‌تواند منجر به حملات قلبی یا سکته شود. این عوارض اگرچه نادرند، اما می‌توانند جدی و خطرناک باشند. همچنین، افراد بالای ۳۵ سال که سیگار می‌کشند، به دلیل افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی و سکته، نباید از قرص‌های ضدبارداری استفاده کنند.
قرص‌های ضدبارداری می‌توانند باعث ایجاد مشکلاتی در سیستم گوارشی شوند و افراد ممکن است در صورت استفاده از این قرص‌ها، مواردی همچون نفخ، یبوست، اسهال، حالت تهوع و استفراغ را تجربه کنند.
استفاده از دارو‌های ضدبارداری با میگرن و سردرد مرتبط است. ازآنجایی‌که کنترل بارداری هورمونی بر سطح طبیعی استروژن فرد تأثیر می‌گذارد، ممکن است سردرد ایجاد شود. اگر فردی سابقه میگرن همراه با اورا (نوعی اختلال عصبی) داشته باشد، نباید از قرص‌های ضدبارداری حاوی استروژن استفاده کند، زیرا انجام این کار آن‌ها را در معرض خطر بیشتر سکته مغزی قرار می‌دهد.
استروژن در حفظ ریتم شبانه‌روزی یا ساعت درونی بدن نقش دارد. مشکلات مربوط به این ریتم می‌تواند بر چرخه خواب‌وبیداری، ترشح هورمون، عادات غذایی، هضم غذا، دمای بدن و سایر چرخه‌های ۲۴ ساعته تأثیر بگذارد. تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی این زمان‌بندی از بین می‌رود، ما در معرض خطر بیشتری برای بیماری‌های روان‌پزشکی مانند افسردگی و اضطراب هستیم.
کنترل بارداری هورمونی می‌تواند بر وزن فرد نیز تأثیر بگذارد. کاهش وزن ممکن است یک عارضه جانبی برای برخی از مصرف‌کنندگان این قرص‌ها باشد؛ بااین‌حال، به نظر می‌رسد که مصرف‌کنندگان قرص‌های ضدبارداری بیش از کاهش وزن، دچار افزایش وزن می‌شوند؛ چنانچه یک مطالعه، به‌طورکلی گزارش‌هایی از افزایش وزن را از سوی مصرف‌کنندگان این قرص‌ها نشان داد. برخی از این افراد به افزایش گرسنگی و اشتها در هنگام استفاده از قرص‌های ضدبارداری اشاره کردند.
دکتر مایکل ال لیپتون، استاد رادیولوژی در مرکز تحقیقات رزونانس مغناطیسی در دانشگاه پزشکی آلبرت انیشتین نیویورک، در مطالعه‌ای ۵۰ زن را تحت MRI مغز قرار داد و از روشی معتبر برای اندازه‌گیری حجم هیپوتالاموس استفاده نمود. دکتر لیپتون، بر اساس این مطالعه به تفاوت چشمگیری در اندازه ساختار‌های مغز بین زنانی که دارو‌های ضدبارداری مصرف کردند وزنانی که از این قرص‌ها مصرف نمی‌کردند، دست‌یافت.
دیگر یافته‌های این تحقیق، این بود که حجم کمتر هیپوتالاموس با عصبانیت بیشتر نیز همراه بود و همبستگی قوی با علائم افسردگی را نشان داد.
برخی تحقیقات وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف قرص‌های ضدبارداری ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان را افزایش دهد. طبق گفته انجمن سرطان آمریکا، مصرف قرص‌های ضدبارداری ممکن است خطر ابتلا به سرطان سینه یا سرطان دهانه رحم را در طول زمان افزایش دهد. هر چه مدت‌زمان استفاده از این قرص‌ها بیشتر باشد، خطر ابتلا به سرطان بیشتر می‌شود.
منبع: ایرنا
