خبرگزاری فارس؛ شیراز، آمنه سپهر: از بالا دست مزرعه با صدای بلند و بی تفاوت به حال نَزار کشاورز: کیلو سه هزار تومان خریدارم.
با دستان پینه بسته اش عرق از جبین میگیرد و با دست دیگرش با لبهای خشکیده اش یکی به دو می کند، انگار فرصت فکر کردن ندارد، کمی این پا و آن پا میکند و سر آخر چوب حراج به دسترنجش میزند.
دستمزد کارگران، هزینه های سموم ،تراکتور و هزار مکافات توی سرش داد میکشد، میسوزد و دم نمیزند.
تابش انوار طلایی خورشید، داغ تر از رنج نهانش نیست، اما از درون میسوزد و از برون نیز گرمای داغ تابستان بر پیکرش شلاق می کشد.
آفتاب سوختگی صورتش حکایت همسایگی اش با آفتاب جنوب دارد، همانجا که تَش بادهایش کَبابت میکند، همانجایی که داغ محصولات روی دست مانده اش، روی دلش سنگینی میکند تا دیگر به سیه چردگی صورتش فکر نکند.
غم نان و سفره خالی، حکایت چند ساله اش از کشت خربزه های شیرینی است که چند سالیست کامش را زهر حلاحل است.
چرخ کشاورزی؛ بر مدار رکود و رنج
او صیفی کار است و راهی جز این ندارد، با اینکه چند سالیست در منطقه او، چرخ کشاورزی بر مدار رکود و رنج میچرخد اما با شروع فصل، دوباره دل به دریا میزند و نمیداند که عایدی این ریسک، چیزی جز کساد بازار بی سر و سامان صیفی جات نیست.
با اینکه میداند مرزها بسته است،با اینکه میداند صادرات تعطیل است،با اینکه میداند عوارض ۷۰ درصدی تیغ به شاهرگ تولیدش گذاشته است، با اینکه میداند این کشت فقط منابع آب را هدر میدهد، اما مجبور است و راهی جز این ندارد.
بخت بی عیار!
تمام برنامه های اقتصادی اش به هم ریخته است، با پوکی عمیق به سیگار از لابه لای برگهای خشک شده جالیز میگذرد و گهگاهی لگد به خاکهای مزرعه ای میزند که مثل بخت خودش بی عیار شده است.
ُخوب میداند که سیگار ذره ای از رنجش را نمیکاهد اما باز هم بی وقفه نخ دوم را به کام میگیرد تا با هر پُک زدنش لحظه ای غم سفره خالی از نان اش را به فراموشی بسپرد، تا یادش برود که شرم نشسته بر نی نی چشمانش را چگونه در مقابل چشمان منتظر اهل و اعیال خانه اش را تاب بیاورد.
در بازار کساد فروش، هرچه بود به چوب حراج دلال رفت و هرچه ماند رها کرد تا آنقدر در جالیز بماند که یا گندیده شود و یا سهم دامها شود.
رنج داغ تابستان!
امسال کشاورزان جنوب شرق استان فارس، زمین های اجدادی اشان را دوباره به زیر کشت خربزه بردند تا بتوانند از کام تشنه مردم کشورمان، رنج داغ تابستان را بکاهند، اما حیف و صد حیف که قامت آرزوهایشان کوتاه بود و خربزه هایشان به مقصد نرسید.
برداشت خربزه که از اواسط اردیبهشت ماه در مناطق جنوبی فارس شروع شده، چیزی تا انتهای برداشت آن نمانده است، اما حالا که باید صیفی کاران مزد زحمت سه ماه اشان را بگیرند،دستانشان تهی مانده از دسترنجی است که بر اثر افت شدید قیمت ها به یغما رفته است.
برداشت این محصول در مناطق مختلف فارس، از مُهر ، بخش اَرَد گراش تا خُنج ، از فراشنبد تا قیرکارزین، از زرین دشت تا داراب ، از نیمه دوم اردیبهشت آغاز شده اما هرچه به انتهای فصل برداشت می رسد چیزی جز حسرت و افسوس عایدی صیفی کاران نمیشود.
کشاورزان صیفی کار فارس، امسال هم به امید رونق تولید و صادرات، دوباره خربزه، شمام ، هندوانه و طالبی کاشتند، اما دوباره مرزها بسته شد و آنها ماندند و محصولاتی که لگد مال جولان دلالان شد.
رضا رسولی؛ کشاورز روستای"بریسکان" شهرستان داراب در جنوب شرق استان فارس است که امسال ۸ هکتار زمین استیجاری را به کشت خربزه اختصاص در آورده است.
او که از ترس ماندن خربزه ها به روی دستش، دسترنج سه ماه اش را حراج کرده، میگوید: نه من، بلکه شغل همه مردم روستاهای بخش فسارود شهرستان داراب کشاورزی و باغداری است و در واقع شغل آباء و اجدادی امان است و شغل دیگری نداریم.
این خربزه کار دارابی با بیان اینکه برای هر هکتار خربزه ۱۲۰ میلیون تومان هزینه کرده، می افزاید: اکنون که زمان برداشت محصولاتمون رسیده با افت شدید قیمت مواجه شده ایم.
او اظهار میکند: قیمت هر کیلو خربزه در میادین سه الی ۵ هزار تومن به فروش میرسد، این در حالیست که هزینه های خرید کارتن، سبد، حمل بار به میادین و حق الزحمه میادین هم به حساب من کشاورز تمام میشود که با این شرایط مجبوریم یا محصولمان را به دلالان با قیمت خیلی پایین بفروشیم و یا قیدش را بزنیم تا در مزارع بگندد.
رسولی گفت: از شما رسانه ها خواهشمندیم صدای کشاورزان این منطقه را به گوش مسئولان برسانید تا مطالبات این قشر را در دستور کار قرار دهند.
۶ هزار و ۵۵۰ هکتار از اراضی فارس زیر کشت خربزه
به گفته مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس؛ سطح زیر کشت خربزه استان در سال زراعی جاری ۶ هزار و ۵۵۰ هکتار است که پیش بینی میشود ۲۱۱ هزار و ۱۴۸ تن خربزه برداشت شود.
مهدی صادقی افزود: ۳۷۴ هکتار از سطح زیر کشت خربزه استان تولید پاییزه ،چهار هزار و ۲۲۶ هکتار تولید بهاره و مابقی سطح زیر کشت خربزه استان (یکهزار و ۹۵۰هکتار)تولید تابستانه است.
وی با یادآوری اینکه سطح زیر کشت خربزه استان در سال زراعی گذشته ۸ هزار و ۱۲هکتار با تولید ۲۳۸ هزار و ۴۲۰ تن بوده است، اعلام کرد: سطح زیر کشت خربزه در سال زراعی جاری به نسبت سال گذشته ۲/۱۸ درصد کاهش و برداشت این محصول در سال زراعی جاری نسبت به سال زراعی گذشته ۴/۱۱درصد کاهش داشته است .
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس، شهرستان های مهم این استان در تولید خربزه به ترتیب سطح کاشت را فراشبند، قیرو کارزین، خنج، مُهر و داراب عنوان کرد و گفت: خربزه تولید پاییزه در ماه های مرداد و شهریور کشت و در ماه های مهر آبان و آذر برداشت می شوند.
صادقی بیان داشت: خربزه تولید بهاره استان فارس نیز در ماه های دی، لغایت اسفند ماه کشت و در ماه های فروردین لغایت پایان خرداد ماه برداشت و خربزه تولید تابستانه نیز در ماه های فروردین لغایت خرداد ماه کشت و در ماه های تیر لغایت پایان شهریور ماه برداشت می شوند.
او گفت: از سطح زیر کشت خربزه در سال زراعی جاری ۱۱۲ هکتار بصورت جوی و پشته ای و مابقی سطح (۶ هزار و ۴۳۸ هکتار) با استفاده از سیستم تحت فشار آبیاری می شود.
تغییر الگوی کشت؛ مستلزم تامین زیر ساخت‌ها
با توجه به ضرر و زیان های ناشی از افت قیمت محصولات صیفی و هدر رفت منابع آب های زیر زمینی به نظر میرسد بهترین راه حل برای نجات از فقر آب های زیر زمینی و جلوگیری از زمین گیر شدن کشاورزان، تغییر الگوی کشت است، الگویی که اگر زیر ساختهای آن فراهم شود بی شک کمک شایانی به کشاورزان و نقش بسزایی در جلوگیری از خالی شدن سفره های آب زیر زمینی دارد.
تداوم کشت محصولات آب بَر در سایه عدم نظارت متولیان!
در این میان یک فعال حوزه محیط زیست نیز با توجه زیانهای کاشت محصولات آب بَر و آثار مخرب آن بر منابع آبی استان در گفتگو با خبرنگار فارس، تصریح کرد: کاشت محصولات زراعی با نیاز آبی بالا مثل محصولات ،برنج ،ذرت ،گوجه ،یونجه، هندوانه ،خربزه و غیره بدون هیچ نظارتی از سوی متولیان کشاورزی، و متولیان آب کشت میشود.
سیروس زارع متذکر شد: عدم درک کارشناسان از مفهوم آب مجازی در حوزه مدیریت کشاورزی، سفره زارعین را در تقابل با منابع پایه قرار میدهد که این خود یک فاجعه است.
دبیر تشکل مردم نهاد احیاء کنندگان تالاب بین المللی کمجان با تاکید بر اینکه بهای آب مصرفی جهت کاشت محصولات صادراتی هیچگاه در نرخ گذاری لحاظ نمیشود،عنوان کرد: همین امر باعث شده تا با کاشت محصولات صادراتی آب بَر، بحران آب تشدید شود.
حداقل نیاز آبی یک کیلو خربزه؛ ۱۵ هزار تومان!
او ابراز کرد: اگر نیاز آبی کم مصرف ترین محصول از ارقام پُر آب بَر را حداقل سی لیتر در نظر بگیریم و بهای آب را نازلترین قیمت پانصد تومان محاسبه کنیم یک کیلو محصول بیش از ۱۵ هزار تومان آب مصرف کرده که اگر سایر هزینه هارا به آن بی افزاییم، برای مثال بابت هر کیلو محصول از ارقام فوق الذکر بیش از ۲۵ هزار تومان باید عرضه شود، درحالی که آب مورد نیاز تولید محصول با رعایت استاندارهای کیفی با ارزش واقعی بیش از لیتری سه هزار تومان به انظمام هزینه استحصال باید لحاظ شود.
کاشت محصولات صادراتی؛ مصداق بارز فاجعه مدیریت آب
عضو دبیرخانه تشکلهای تالابی کشور بیان کرد: ما عملاً با کاشت محصولات صادراتی با نیاز آبی بالا، منابع آبی کشور را رایگان به کشورهای مقصد صادر میکنیم و این مصداق بارز فاجعه مدیریت آب است که نسل‌های بعد باید تاوان این کم خردی ما را بدهند.
زارع، با گریزی به نحوه تولیدات کشورهای موفق در زمینه محصولات کشاورزی اظهار کرد: ایجاد گلخانه های پیشرفته و باز چرخانی آب در اولویت برنامه های کشورهای توسعه یافته در زمینه تولید و صادرات محصولاتی است که جدای از صرفه اقتصادی بسیار بالا به پایداری سرزمین خود نیز رسیده اند.
او در ادامه با ذکر این نکته که کاشت محصولات آب بر در مزارع رو باز، مصرف آب را تا بیش از صدلیتر برای هر کیلو بالا می‌برد، ابراز تاسف کرد و گفت: ما با این اقدامات نابخردانه تیشه به ریشه منابع پایه مملکت میزنیم.
دبیر تشکل مردم نهاد احیاء کنندگان تالاب بین المللی کمجان، با بیان اینکه ما سفره مردم را به صادرات محصولاتی گره میزنیم که در صورت تسهیل صادرات، منابع پایه و آب را قربانی کرده ایم .
زارع افزود: عدم مدیریت در این راستا، رهاورد دو سر سوخت را برای کشور به ارمغان خواهد آورد.
پایان پیام/خ
