بارداری دوقلو همان طور که از اسمش مشخص است، به معنای وجود دو جنین در رحم است. دیدن دوقلو‌ها با لباس‌های مشابه و شباهت کامل به یکدیگر، در هرسنی که باشند، برای همه جذاب است. امروزه بسیاری از زوجین به دلایل مختلفی تمایل به داشتن فرزند دوقلو دارند و دنبال راهی برای دوقلو باردار شدن هستند؛ چرا که ترجیح میدهند که سختی دوران بارداری و زایمان را یک بار تحمل کنند و یا فرزندان‌شان با هم بزرگ شوند. احتمال اینکه طی لقاح دو جنین تشکیل شود، خیلی کم است و به طور متوسط در هر ۱ مورد از هر ۲۵۰ بارداری اتفاق می‌افتد اما خوشبختانه روش‌های کمک باروری مثل آی وی اف که این روزها بیشتر از گذشته استفاده می‌شوند، این شانس را بیشتر کرده است.
بارداری دوقلو اغلب یک تجربه هیجان انگیز و لذت بخش است اما لازم است این نکته را در نظر داشته باشید که به لطف داشتن بیش از یک کودک در شکمتان و صرف‌نظر از اینکه چقدر سالم هستید، بارداری شما اکنون یک بارداری پرخطر محسوب می‌شود که می‌تواند با خطرات بیشتری برای شما و جنینتان همراه باشد. پس باید بیشتر از بقیه مادرها پیگیر مراقبت‌های دوران بارداری خود باشید. این ملاقات‌ها با پزشک و ویزیت‌های اضافی راه مهمی برای کمک به حفظ سلامت شما و کودکانتان در طول بارداری است.
امروزه شانس داشتن بارداری دوقلویی با کمک روش‌های کمک باروری مانند استفاده از داروهای محرک تخمک‌گذاری و یا ای وی اف بیشتر شده است.
آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی به فرایندی گفته می‌شود که در آن تخمک و اسپرم در محیط آزمایشگاه با هم لقاح داده می‌شوند و در نهایت جنینی که تشکیل می‌شود به رحم منتقل می‌شود. اگر طی آی وی اف دو جنین به رحم منتقل می‌شود و این شانس را به مادر می‌دهد تا یک بارداری دوقلویی را تجربه کند. هر چند این احتمال وجود دارد که فقط یکی از جنین‌ها لانه‌گزینی کند و یا بارداری اتفاق نیفتد، اما شانس بالا موفقیت آی وی اف در مرکز مام این فرصت را به زوجین می‌دهد که بیشترین شانس را برای داشتن فرزند دوقلو داشته باشند. تجربه پزشکان و تیم جنین شناسی در کنار تجهیزات به روز و پیشرفته عامل اصلی این موفقیت است.
به این نکته مهم توجه کنید، مراکزی که شانس موفقیت آی وی اف پایینتری دارند، معمولا بیش از دو جنین به رحم انتقال میدهند تا احتمال موفقیت لانه گزینی و بارداری دوقلویی بیشتر شود. در چنین شرایطی این امکان وجود دارد که همه جنین‌های انتقال داده شده به رحم لانه گزینی کنند و بارداری سه یا چندقلویی اتفاق بیفتد. بارداری سه قلو و یا بیشتر با عوارض و خطرات زیادی برای مادر و جنین همراه است و مشکلات متعددی به همراه دارد. در نتیجه مهم است مرکزی را برای بارداری دوقلویی انتخاب کنید که شانس موفقیت ای وی اف بالایی دارد که دقیقا دو جنین انتقال دهند و هر دو جنین در رحم لانه گزینی کنند.
داروهای محرک تخمک‌گذاری هم این شانس را ایجاد می‌کنند که در هر سیکل بیش از یک تخمک آزاد شود و احتمال دوقلو شدن بارداری وجود داشته باشد. شرایطی هم وجود دارد که به طور طبیعی شانس شما را برای داشتن دوقلو افزایش می‌دهد؛ مثل:
در افراد بالای ۳۵ سال احتمال بیشتری وجود دارد که در طی تخمک‌گذاری بیش از یک تخمک آزاد شود. در نتیجه شانس بارداری دوقلویی هم بیشتر خواهد بود؛
اگر در خانواده مادری خود سابقه دوقلویی دارید، این احتمال برای شما هم وجود دارد که دوقلو باردار شوید؛
افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر از ۳۰ دارند بیشتر احتمال دارد دوقلو باردار شوند؛
اگر در بارداری قبلی دوقلو داشتهاید، احتمال اینکه دوباره دوقلو باردار شوید بیشتر است.
مطمئنترین روش برای تایید دوقلو بودن بارداری سونوگرافی است. در سونوگرافی از امواج صوتی برای تولید تصاویری از رحم شما کمک گرفته می‌شود. سونوگرافی امکان تشخیص دو جنین را در همان مراحل ابتدایی بارداری فراهم می‌کند. سطح بالای hCG در ادرار و خون هم می‌تواند از علائم اولیه در بارداری دوقلو باشد. hCG هورمونی است که مسئولیت لانه‌گزینی و رشد زیگوت را بر عهده دارد و در بارداری دوقلو به صورت قابل‌توجهی بالاتر است.
همانطور که قبلا اشاره کردیم، بارداری دوقلویی می‌تواند با خطرات و عوارضی هم برای مادر و هم برای جنین همراه باشد. البته این مسئله به این معنی نیست که همه مادرانی که دوقلو باردار هستند، این عوارض را تجربه می‌کنند اما احتمال بروز این مشکلات در مادرانی که در انتظار دوقلو هستند، بیشتر خواهد بود. از عوارض شایع بارداری دوقلویی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
یکی از بزرگترین مشکلاتی که در بارداری دوقلو دیده می‌شود، زایمان زودرس است. زایمان زودرس یعنی زایمان قبل از کامل شدن هفته ۳۷ بارداری. در بیشتر مواقع زایمان زودرس در نتیجه‌ی پاره شدن زودرس پرده‌های جنین اتفاق می‌افتد.
وزن کم هنگام تولد (کمتر از ۲۵۰۰ گرم) همیشه با زایمان زودرس مرتبط است و یکی از مشکلاتی است که در کودکان متولد شده حاصل از بارداری دوقلویی دیده می‌شود.
تصور این است که محدودیت رشد داخل رحمی به دلیل عدم توانایی جفت برای مدیریت رشد جنین‌ها است. در این حالت به ناچار جنین‌ها برای تغذیه با هم رقابت می‌کنند. این مورد در سونوگرافی با تخمین اندازه‌ی جنین‌ها قابل تشخیص است.
احتمال پره اکلامپسی یا مسمومیت در بارداری دوقلویی دو برابر بیشتر از بارداری تک قلویی است.
احتمال ابتلا به دیابت بارداری در بارداری‌های چندقلویی در نتیجه‌ی تعداد جفت، سایز جفت، مقاومت به انسولین و افزایش سطح هورمون‌های جفتی بیشتر است.
احتمال جدا شدن زودرس جفت در بارداری های چند قلویی سه برابر بیشتر است.
مرگ داخل رحمی جنین نادر است. در این مواقع پزشک راجع به جنین‌های دیگر تصمیم‌گیری می‌کند. اگر بارداری «دی‌کوریونیک» (جنین‌ها در پرده‌های کوریونی جدا از هم) باشد به مداخله نیازی نیست. دوقلوهای ناهمسان همیشه دو کوریون دارند، در حالی که دوقلوهای همسان ممکن است یک یا دو کوریون داشته باشند. اگر بارداری با یک پرده‌ی کوریون همراه باشد، ممکن است توصیه به زایمان شود تا جنین‌های دیگر آسیب نبینند. در این وضعیت، انتخاب بین داشتن نوزاد نارس و یا صبر کردن و بروز سایر مشکلات احتمالی درون رحم دشوار است.
بارداری چندقلویی به معنای قطعی انجام سزارین نیست، اما روش زایمان معمول در بارداری دوقلویی سزارین است.
یکی از مواردی که به عنوان عامل اصلی تهوع و استفراغ در بارداری فرض می‌شود، بالا بودن میزان گنادوتروپین جفتی انسانی یا همان hcg است. سطح این هورمون در بارداری دوقلو بیشتر است؛ بنابراین در زنان باردار دوقلو در سه ماهه اول میزان تهوع و استفراغ بیشتر خواهد بود. اما خبر خوب اینکه این تهوع و استفراغ طی هفته ۱۲ تا ۱۴ بارداری کاهش می‌یابد؛ حتی اگر دوقلو باردار باشید. البته این همه ماجرا نیست. شکایت‌های مربوط به کمردرد، مشکلات خواب و دل‌درد در مادران باردار با دوقلو نسبت به سایر مادران بیشتر است. همچنین پس از زایمان نیز میزان کم خونی مادر و خونریزی نیز بالاتر است.
وضعیتی که ما در بارداری دوقلو بیشتر از آن میترسیم، از دست دادن و کمبود برخی مواد معدنی و ویتامین های مهم است. زمانی که ذخایر پر نشوند و انرژی از منابع غذایی مناسب گرفته نشود، کمبود آن دیده می شود. به همین دلیل، دریافت انرژی مورد نیاز روزانه از منابع مناسب بسیار مهم است.
اصول اولیه تغذیه مادران باردار دوقلو مانند مادران باردار است، اما میزان مصرف آن متفاوت است. اگر قبل از بارداری وزن تان طبیعی بوده است و بارداریتان سالم است در طول بارداری می توانید از هفده تا بیست و هفت کیلوگرم اضافه وزن داشته باشید. اگر قبل بارداری اضافه وزن داشته اید بین پانزده تا بیست و پنج کیلوگرم و اگر چاق بوده اید بین دوازده تا بیست و یک کیلوگرم می توانید اضافه وزن در کل بارداری داشته باشید.
