به گزارش خبرگزاری صداوسیما به نقل از روابط‌عمومی دانشگاه تهران، هدف پژوهش اخیر محققان دانشگاه تهران، بررسی مسائل زنجیره تأمین واکسن با درنظرگرفتن ابعاد پایداری و پاسخ‌دهی به مسائل دوران کرونا باتکیه‌بر مطالعه موردی شهر کاشان است.
تولید و توزیع واکسن در سال‌های اخیر به دلیل شیوع کرونا، موضوع بسیاری از پژوهش‌های دانشگاهی بوده است. در تحقیقی که به‌تازگی در دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه تهران و به راهنمایی دکتر مسعود ربانی استاد دانشکده مهندسی صنایع انجام شده است، یک چارچوب ریاضی چندهدفه و چندمعیاره به‌منظور بررسی مسائل گوناگون موجود در زنجیره تأمین واکسن ارائه شده که هر سه جنبه پایداری شامل مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی از دیدگاه ذی‌نفعان مورد بررسی قرار گرفته است.
دکتر ربانی در توضیح اهمیت این تحقیق گفت: «از آن جا که زنجیره تأمین واکسن دارای ماهیتی پیچیده است، باید به مسائل آن باتوجه‌به نگرانی‌ها و فرضیات دنیای واقعی پاسخ داد تا موفقیت و رضایت‌مندی تمام اعضای ذی‌نفع در زنجیره، از تولیدکنندگان تا متقاضیان، حاصل شود.»
این پژوهشگر و عضو هیئت‌علمی دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه تهران، درباره مسائل این تحقیق و مراحل انجام آن گفت: «هر زنجیره تأمین با ریسک‌هایی ذاتی همراه است و این تحقیق هم به ارزیابی ریسک‌های موجود در قالب ابعاد پایداری می‌پردازد. ازاین‌رو اهداف مدل‌سازی ریاضی مطابق با ریسک‌های بالقوه ارزیابی شده، تنظیم گردیده و به آن پاسخ داده شده است. به‌این‌ترتیب که ابتدا ریسک‌های پایداری بالقوه با استفاده از مرور ادبیات و نظر خبرگان شناسایی شده، سپس با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره وزن‌دهی شده، و در نهایت ریسک‌های پایداری با بیشترین وزن و تأثیر، شناسایی و رتبه‌بندی شده‌اند.»
استاد دانشگاه تهران افزود: «مطابق نتایج به‌دست‌آمده از ارزیابی ریسک، کاهش هزینه‌های موجود، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی مانند کربن‌دی‌اکسید و کاهش اثر تحریم‌ها بر تحویل و ارسال به‌موقع واکسن به دست متقاضیان به ترتیب برای اهداف اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی در نظر گرفته شدند. در کنار تنظیم اهداف، تنظیم شبکه مدنظر و بررسی مسائل دنیای واقعی از جمله قدم‌های بعدی تحقیق بوده‌اند. ازاین‌رو شبکه‌ای شامل تولیدکنندگان خارجی و داخلی، گروه توزیع‌کنندگان، مراکز بهداشتی و درمانی و در نهایت حوزه مدیریت پسماند شامل مراکز بازیافت و انهدام، توسعه داده شده است. همچنین در این تحقیق به مسائل مهمی همچون سفارش دهی واکسن و مدیریت موجودی، مکان‌یابی تسهیلات ویژه مانند مراکز توزیع واکسن و خدمت‌دهنده‌های درمانی و پزشکی و مدیریت پسماند، توجه شده است.»
این محقق در خصوص حل مدل ارائه شده گفت: «باتوجه‌به ماهیت چندهدفه بودن چارچوب معرفی‌شده، نیاز بود تا روش‌های مناسبی به کار گرفته شود که آن را باتوجه‌به میزان اهمیت هر یک از اهداف به جواب رساند. به همین منظور، از دو روش مختلف جهت حل استفاده شده و نتایج به‌دست‌آمده با یکدیگر مقایسه شده است.»
استاد دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه تهران در خصوص یافته‌های این پژوهش گفت: «به‌منظور اعتبارسنجی مدل ریاضی توسعه داده شده، چندین تحلیل حساسیت بر روی عامل‌های تأثیرگذار انجام شده است که نتایج به‌دست‌آمده می‌تواند مورداستفاده پژوهشگران و تصمیم‌گیرندگان قرار گیرد. بر اساس یکی از نتایج تحلیل حساسیت، افزایش دوره بازنگری در مدیریت موجودی منجر به افزایش مقدار سفارش و متعاقباً تحمیل هزینه‌های بیشتر به زنجیره در یک‌زمان خاص و گرفتن فرصت از مدیران برای سرمایه‌گذاری پولی در سایر امور خواهد شد.»
یافته‌های این مقاله به‌تازگی در نشریه «شهرها و جامعه پایدار» از سوی انتشارات الزویر منتشر شده است
