به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری با حضور در برنامه صف اول درخصوص عملکرد این ستاد از کشف مواد مخدر تا ساماندهی معتادان متجاهر، به پرسش ها پاسخ داد.
آقای مومنی واقعاً کشور‌ها به جای اینکه به ایران در مبارزه با مواد مخدر کمک کنند، کارشکنی هم می‌کنند؟
مومنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری: برخی از کشور‌ها قطعاً کارشکنی می‌کنند یکی از آن کارشکنی‌ها اعمال تحریم‌های ظالمانه است بار‌ها گفتیم و مقامات سازمان ملل هم اذعان دارند به این موضوع، قاچاقچیان به تجهیزات نسل جدید مجهز هستند و طبیعی است که نمی‌شود با روش‌های سنتی مقابله و مبارزه کرد یا حتی در حوزه‌های درمان و در حوزه‌های توانمندسازی نیاز به امکانات و تجهیزات روز دنیا را داریم که متاسفانه باید بگوییم که در این زمینه نه تنها کمکی نمی‌کنند بلکه با تحریم‌های یک جانبه و ظالمانه ایجاد مشکل هم می‌کنند و کارشکنی هم می‌کنند یعنی ما داریم برای همه دنیا ولو همان کشور‌هایی که ما را تحریم می‌کنند مبارزه می‌کنیم و شهید می‌دهیم بر اساس آموزه‌های دینی و اصول مسلم جمهوری اسلامی ایران مقابله می‌کنیم، ولی کارشکنی هم می‌شود. اما به هر حال برخی از کشور‌ها در دنیا تلاش‌هایی هم می‌کنند برای این که کمکی شود در این زمینه، اما بزرگترین کارشکنی افزایش تولید در افغانستان است که در مدتی که اشغال بود و به ویژه آمریکایی‌ها که از منطقه دور هم بودند و خیلی این افزایش مواد مخدر به آنها برنمی‌گشت همه تلاششان را کردند که افزایش تولید نزدیک به ۵۰ برابر شد و خطرناک‌تر از آن که مواد مخدر صنعتی را هم در آنجا گسترش دادند. پاسخ شما در واقع بله است.
سوال: تحریم‌ها کجا شما را در مبارزه با مواد مخدر اذیت میکند؟
مومنی: عرض کردم یک نمونه تجهیزات است و خرید تجهیزات جدید و نسل جدید دوربین‌ها و رادار‌های نسل جدید و حتی خریدن و آوردن سگ‌های مواد یاب یعنی الان در گمرکات ما که اینجا هم بخشی را نشان دادید در نمایشگاه اکثر گمرکات در برنامه است که مجهز شوند به سگ‌های موادیاب و چون خود دستگاه شاید به طور کامل نتواند همه انواع مواد را تشخیص دهد و حتی مبادی خروجی که قرار است برود برای کشور‌های اروپایی و ما احتمال می‌دهیم که بخواهیم بررسی کنیم در گمرکات و معابر رسمی حتی برای آوردن این سگ‌ها هم با مشکل جابجایی پول و تحریم مواجه هستیم.
سوال: کشور‌ها کمک هم می‌کنند به قاچاقچیان؟ حداقل برای شما اثبات شده باشد.
مومنی: ببینید ما گزارشات رسمی که داریم در افغانستان حمایت گسترده‌ای کردند افغانستان حدود ۲۰ سال در اشغال آمریکایی‌ها و برخی کشور‌های عضو ناتو بود بر اساس گزارش رسمی سازمان ملل تولید مواد مخدر نزدیک به ۵۰ برابر شده است و گزارشات مستندی هم بوده که برخی از هواپیما‌های ناتو هم مواد مخدر حمل می‌کردند، ولی آنکه قطعی و رسمی است هر کسی هم می‌تواند برود در سامانه سازمان ملل و می‌تواند در زمان اشغال سال ۲۰۰۰ میلادی سطح زیر کشت میزان تولید مواد مخدر در افغانستان را ببینید، سال پایانی هم که از آنجا فرار کردند با آن وضع مقایسه کنید و تولید مواد مخدر صنعتی را هم می‌توانید روی سامانه سازمان ملل مقایسه کنید آنجا کاملا وجود دارد و این نشان می‌دهد مقامات دولتی که کشور افغانستان در اشغال آنها بود چطور اقتصاد افغانستان را به مواد مخدر وابسته کردند و اقتصاد خردشان را نابود کردند و مردم برای معاش و زنده ماندن کاری کردند گریزی نداشته باشند جز اینکه کشت مواد مخدر داشته باشند.
سوال: گزارش‌هایی در هفته‌های اخیر رسید مبنی بر این که سطح زیر کشت مواد مخدر در افغانستان کاهش یافته و دولت طالبان در حال نابود کردن مزارع خشخاس در افغانستان است، شما این را تائید می‌کنید؟
مومنی: من در نشست قبلی در همین برنامه اعلام کردم که ما کاری به اعلام و مواضع آنها نداریم، ما بایددر عمل این را مشاهده کنیم که تولید مواد مخدر در افغانستان کم شده، گزارشی که سازمان ملل در سال ۲۰۲۲ رسما اعلام کرد، گفت که ۳۲ درصد سطح زیر کشت در افغانستان اضافه شده، در دنیا حدود ۲۳ درصد سطح زیر کشت افزایش پیدا کرده این آمار رسمی سال گذشته سازمان ملل است، آخرین آماری که همین چند روز قبل بیرون آمده ابراز امیدواری کرد که احتمال دارد در سال ۲۰۲۳ یعنی پایان ۲۰۲۳ سطح زیرکشت و تولید مواد مخدر در افغانستان کاهش پیدا کند، ولی ما این را تا در عمل نبینیم نمی‌توانیم باور کنیم واز طرف دیگر مواد مخدر صنعتی افزایش پیدا کرده، من یک مقایسه‌ای در این زمینه داشته باشم شاید بحث خیلی فنی باشد، یک گرم تریاک یعنی یک دوز مصرف برای معتاد یک گرم تریاک است، ولی شیشه می‌شود سه صدم درصد یعنی سه صدم درصد گرم یعنی یک گرم یک دوز مصرف یک فرد معتاد است در تریاک، اما در شیشه برای ۳۳ نفر حدودا قابل استفاده است یعنی ۳۳ دوز می‌شود استفاده کرد یعنی آلودگی آن ۳۳ برابر تریاک است. اگر هم به فرض این اتفاق بیفتد که ما در ۴ سال گذشته می‌بینیم به ویژه در اواخر دوران اشغال از حدودا ۵-۶ سال پیش یک روند فزاینده تولید مواد مخدر صنعتی متان فتامین یا شیشه را در افغانستان شاهد هستیم که ۳۳ برابر فراگیری دارد نسبت به مواد مخدر سنتی و من به اعتقادم ما افق خوبی را نمی‌بینیم در منطقه، چون باز همین آماری که جدیدا سازمان ملل اعلام کرد که بیش از ۲۰ درصد شیوع مصرف مواد مخدر در دهه گذشته در دنیا افزایش پیدا کرده، من فکر می‌کنم اگر اراده‌ای وجود داشته باشد حتما می‌شود با یک اجماع جهانی، با مسئولیت مشترک همه کشور‌ها اگر بخواهند وارد این موضوع شوند می‌توانند مقابله کنند، من برای این که نرویم و برگردیم این آمار را هم اعلام کنم، براساس پژوهش‌های مختلفی که انجام شد چه توسط سازمان‌های دانشگاهی، مردم نهاد و سازمان ملل، سود خالص مواد مخدر را در دنیا سالانه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار اعلام کردند، برخی حدودا ۴۰۰ تا ۵۰۰ هم داشتیم، ولی ما این میانگین را می‌گیریم ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار سود خالص حاصل از تجارت سیاه مواد مخدر. این ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار سود خالص است، ولی گردش مالی آن چند برابر این است شما مثلا در یک فروشگاه گردش مالی به مراتب بیشتر از آن سودی است که حاصل می‌شود ممکن است گردش مالی مثلا ۵ برابر باشد، ولی سودش یک عددی باشد این ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار سود خالص است، سود تجارت مواد مخدر در دنیا است این کمترین میزانی که این میانگین را اعلام کردند خوب این همه سیستم‌ها و دستگاه‌های نظارت بر پولشویی، مقابله با پولشویی، سامانه‌های مختلفی در دنیا است چطور این ۴۰۰-۵۰۰ میلیارددلار چند برابر این گردش مالی هست، جا به جا می‌شود و نمی‌توانند این سیستم‌هایی که وجود دارند این را پیدا کنند، ولی می‌بینید یک مثلا محموله کوچکی می‌خواهید وارد کنید برای مقابله با مواد مخدر، برای مبارزه با قاچاقچیان آن را نمی‌توانید وارد کنید یعنی سیستم هایشان کنترل میکند، ولی ۴۰۰-۵۰۰ میلیارد دلار سود خالص را اینها نمی‌توانند کنترل کنند یعنی باور کنیم که امکانش برای دنیا در این شرایطی که فناوری ها، سامانه‌ها این قدر پیشرفت کرده ممکن نیست، نه اگر اراده‌ای باشد حتما می‌توانند به اعتقاد ما این کار را انجام دهند کما این که خود جمهوری اسلامی ایران در حوزه داخل توانست با قوانین روزآمدتر، ضربه به بنیان‌های مالی قاچاقچیان، مبارزه با پولشویی، حجم تبادل اینها را کنترل کند.
سوال: ما فرض را بر این بگذاریم هیچ اراده‌ای در دنیا برای مبارزه با مواد مخدر به وجود نیامده، خوب بالاخره ما باید فکری کنیم و کاری کنیم. آن کار چیست؟ شما اشاره‌ای کردید به حجم سود خالص که در تجارت مواد مخدر در دنیا دارد که رقم مثلا ۴۰۰-۵۰۰ میلیارد دلاری است یکجور دیگر هم می‌شود بحث کرد و آن این است که الان یک کیلو تریاک در افغانستان قیمتش چقدر است و در تهران قیمتش چقدر است.
مومنی: این سوالی که فرمودید اگر اراده‌ای وجود نداشته باشد در دنیا البته ما نمی‌خواهیم بگوییم همه کشور‌ها
سوال: می‌خواهم این اختلاف قیمت را بگویم که وقتی چنین اختلاف قیمتی هست انگیزه‌های بسیار بسیار جدی‌تر از ما برای مبارزه با مواد مخدر در کسانی وجود دارد که دارند از این کار سود می‌برند.
مومنی: اینجا قیمت تعیین نکنیم، ولی این را بگویم که قیمت مواد مخدر در مرکز افغانستان البته در ایران هم در مرز یا عمق کشور متفاوت است، ولی در مرز‌های خروجی ما ده برابر می‌شود یعنی حدودا ده برابر بین افغانستان تا مرز‌های خروجی، این یک سود بسیار بالایی است و عرض کردم آن ۴۰۰-۵۰۰ میلیارد دلار حاصل از تجارت مواد مخدر سود خالصش است حالا گردش مالی اش که قطعا بیشتر از این است به هرحال برخی از کشور‌ها هم تلاش می‌کنند، اما اگر یک اجماع جهانی وجود داشته باشد همه کشور‌ها مثل ایران اگر بخواهند برخورد کنند، چون این را همه اذعان دارند یعنی حرفی که می‌زنم شما در سالروز جهانی مبارزه با مواد مخدر دو نماینده از سازمان ملل صحبت کردند در مراسمی که داشتیم هردو هم اذعان کردند و رسما اعلام کردند که ایران با فاصله رتبه اول کشفیات مواد مخدر در دنیا را دارد جانفشانی میکند در خط مقدم مبارزه است اگر این اجماع وجود داشته باشد.
سوال: همیشه این اذعان‌ها را داشتند از زمانی که من یادم است این را قبول داشتند منتها در عمل هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
مومنی: بله ما هم به آنها می‌گوییم، می‌گوییم از تشکر شما ممنونیم، ولی ما نیاز به این تشکر نداریم ما براساس وظیفه مان، براساس اصول حاکم بر جمهوری اسلامی ایران، براساس نگاه بشردوستانه این کار را انجام می‌دهیم فرقی برای ما ندارد چه کسی بخواهد از این مواد مخدر آسیب ببیند مربوط به کدام کشور باشد و ما کار خودمان را انجام می‌دهیم. ولی آن سوال این راهبرد ما را هم مشخص میکند که اتفاقا ظرف سه چهار سال گذشته اولویت اول ما نه این که ما مقابله را کنار بگذاریم، نه حتما مقابله باید باشد، هست محکم، جدی و قوی، اما رویکرد پیشگیرانه باید در اولویت ما قرار بگیرد ما نمی‌توانیم صرفا برای مقابله به این که بگوییم موادی نباشد، نیاید تا کسی مصرف نکند به نتیجه برسیم. ضمن این که آن هم حتما لازم است باید آن کار با جدیت بیشتر صورت بگیرد، اما باید برویم به سمت مصون سازی، به سمت آگاهی بخشی باید برویم به سمت اقدامات پیشگیرانه که اتفاقا یکی از رویکرد‌های اصلی این نمایشگاه هم همین موضوع بود که اولویت پیشگیرانه و اولویت توانمندسازی بیشتر خودش را نشان می‌داد یعنی ما باید خودمان را از درون قوی کنیم که اگر هم مواد مخدری هست کسی به آن سمت نرود و مصرف نکند این دو یعنی مقابله و پیشگیری تواما می‌تواند به ما کمک کند که عرض کردم این نمایشگاه اگر یک سوال شود که هدف عمده آن چه بود؟ اولا که این اقدامات کار همه دستگاه‌ها بود و بیش از ۲۰ دستگاه آمدند آن جا و فعالیت هایشان را به نمایش گذاشتند ضمن اینکه هر کدام از اینها ارتقا داشتند نسبت به سال قبل، اما مهمترین دستاورد این بود که این احساس عمومی به وجود آمد که با یک مولفه تنها، با یک دستگاه تنها، ما نمی‌توانیم با این چرخه عظیم مقابله کنیم همه کشور‌ها، همه نهاد‌ها، همه سازمان‌ها، همه مردم، همه گروه‌های مرجع باید پای کار بیایند و آن نمایشگاه امسال ترکیبی از دستگاه‌های دولتی، سازمان‌های مردم نهاد، شرکت‌های دانش بنیان بودند که همه آمدند محصولشان را آنجا عرضه کردند، اقداماتشان را عرضه کردند. واقعیت امر این است که هیچ دستگاهی به تنهایی نمی‌تواند این کار را انجام دهد یعنی این سوال شما حدوداً ۳، ۴ سال قبل این را با جدیت برای ما مشخص کرد که ما نمی‌توانیم صرفاً با رایزنی‌ها که آن هم سر جایش است، با دیپلماسی بین المللی بخواهیم جلوی ورود مواد مخدر را بگیریم که آن هم عرض کردم هست، اما اولویت پیشگیری و توانمندسازی در دستور کار ما قرار گرفت به عنوان یک راهبرد جدید و مهمتر از همه آنها خانواده‌ها هستند. چه کسی بهتر از یک مادر می‌تواند پلیس پیشگیری و مبارزه با مواد مخدر شود برای جوان یا نوجوانش که بیشتر با او سر و کار دارد؟ چه کسی بهتر از مدرسه می‌تواند، چه کسی بهتر از مساجد و نهاد‌های فرهنگی می‌تواند کار پیشگیری و آگاه‌سازی را انجام دهد؟ در واقع کار یک دستگاه تنها نیست و همه کشور و همه بخش‌های دولتی و همه مردم و خانواده‌ها باید پای کار بیایند و این یک بلای بسیار بسیار خانمان سوز است که بسیار سخت بازگشت است، درمانش غیر ممکن است. ریشه مواد مخدر صنعتی که یک گرم می‌تواند ۳۳ برابر نسبت به مواد مخدر سنتی فراگیری داشته باشد این به ما نشان می‌دهد که همه به عبارتی همه از خودمان باید این سوال را کنیم سهم ما در پیشگیری و توانمندسازی در این زمینه چیست؟ سهم من در پیشگیری از اعتیاد چیست؟ همه دستگاه‌ها باید این سوال را از خودشان بکنند ما باید این سوال را بکنیم هر دستگاهی که چه کاری می‌توانیم انجام دهیم فقط نباید زمانی که مورد پرسش قرار می‌گیریم یعنی میکروفون جلوی ما قرار می‌گیرد هر کس در هر جایی هستیم باید وظیفه مان را انجام دهیم نه صرفاً در سالروزها، نه صرفاً در اینکه از آن سوال می‌کنند مواد به خاطر چیست و بگوییم مهم است قطعاً مهم است، ولی آن زمانی است که چه مورد پرسش واقع شویم و چه در معرض سوال قرار بگیریم و چه نگیریم هر امکانی دست ما است آن را برای این موضوع بسیج کنیم. من فکر می‌کنم یک ریل گذاری صورت گرفت در این نمایشگاه امسال و این راهبرد مشخص شد. در آغاز راه هستیم، ولی این هم نگاهی و هم نظری ایجاد شد هم دستگاه‌هایی که به میدان آمدند و هم آن‌هایی که بازدید داشتند این نگاه چه موضوع مواد مخدر یک موضوع جهانی است یک موضوع فراگیر است و راه حل آن هم در دست همگان است یعنی همه نهاد‌های فرهنگی، همه دستگاه‌های دولتی، همه خیرین، همه مردم و همه گروه‌های مرجع باید پای کار بیایند و این سوال را از خود بکنیم سهم ما در پیشگیری از اعتیاد چیست وگرنه باید هزینه‌های زیادی بپردازیم.
سوال: من از شما می‌پرسم سهم صدا و سیما چیست؟
مومنی: صدا و سیما یکی از وظایف چندگانه اش آموزش و آگاه‌سازی است که در این زمینه اقدامات پیشگیرانه را انجام دهد در هر بستری که برایش فراهم است اگر فیلم فاخری ساخته می‌شود ما ببینیم نقش اول و نقش مثبت آن مصرف سیگار دارد این قطعاً هم بدآموزی دارد بلکه بالعکس می‌تواند باشد بله یک وقتی نقش منفی است بعد می‌خواهیم نشان دهیم سیگار مقدمه اعتیاد است می‌رود به آن سمت و در بخش‌های مختلف هم همینطور آن فرد را الگوی خودش قرار می‌دهد، آن شخصیت را در زندگی خودش و این باید به صورت فراگیر در همه برنامه‌ها و در همه فیلم و سریال و دیالوگ‌ها بیان شود یا حتماً نباید منتظر یک تفاهمنامه و یک قرارداد برای این مسئله دستگاه‌های متولی و صدا و سیما باشند که اگر می‌خواهند تیزری پخش کنند حتماً باید در قالب یک تفاهمنامه باشد، نه این وظیفه ملی همه دستگاه‌ها است مثل کرونا که چطور همه کشور پای کار آمد و الحمدلله کشور ما با افتخار و سربلند از این موضوع بیرون آمد مثل آن شود حساسیت یعنی این منتظر نباشیم دستگاه متولی بیاید و سوال کند و پیگیری کند، نه هر امکانی دست هر کدام از ما است باید بسیج کنیم، چون این مرز نمی‌شناسد، نژاد نمی‌شناسد، صنف نمی‌شناسد مواد مخدر شما از چه برخورداری در اجتماع هستید از کدام قشر و صنف هستید، ما در این مراکز که می‌رویم انواع و اقسام شغل‌ها در آنجا هستند تحصیل کرده، غیر تحصیل کرده و شاغل، نخبه متاسفانه هستند بنابراین وقتی این چنین است هر کدام از ما برای خودمان، فرزندانمان و برای جامعه باید این تلاش را داشته باشیم یک نماینده وقتی می‌خواهد قانونی تصویب کند، بودجه سالانه برنامه هفتم نباید حتماً پیگیری شود یعنی خودش اگر این موضوع حساسیت در همه بخش‌ها باشد خودش این موضوع را در اولویت قرار می‌دهد. منظورم این است که حساسیت مفهومش این است صرفاً زمانی که مورد پرسش قرار می‌گیریم نگوییم این مهم است، هر امکاناتی که دست ما است بسیج کنیم، یک معلم، یک پدر، یک مادر، در واقع یک ورزشکار، یک هنرمند هرکس می‌تواند در این زمینه نقشی را داشته باشد.
سوال: یک قسمت از این کار جمعی است فرد فرد ما و دستگاه دستگاه ما چه اتفاقی باید بیفتد که واقعاً بشود آن را به عنوان یک جهش و یک قدم بزرگ در مبارزه با مواد مخدر بدانیم؟ شما برنامه‌ای برای آن چیدید و مطالعه‌ای کردید که اگر این اتفاق بیفتد به فرض ۳۰ درصد کم شود؟
مومنی: بله ببینید عرض کردم این کار چندسالی در اولویت قرار گرفت، اما آن جهش را که من همیشه در مقابل بینندگان بگویم نه، ما این جهش را نداشتیم ما ارام آرام داریم جلومی رویم این جهش باید صورت بگیرد این احساس مسئولیت فردی و جمعی باید فراگیر و گسترده شود، ببینید دو پژوهش بسیار معتبر براساس پیمایش‌های میدانی صورت گرفت من یکبار دیگر هم گفتم می‌ارزد که چندبار تکرار کنیم از جوان‌ها و نوجوان‌ها سوال کردند چرا شما به سمت مواد مخدر رفتید؟ بیش از ۳۰ درصدآن‌ها گفتند که ما فکر نمی‌کردیم با یکی دو بار مصرف معتاد شویم، ولی شدیم و باز بیش از ۳۰ درصد دیگر گفتند ما می‌دانستیم بد است و پدر و مادر‌ها و دیگران به ما گفته بودند، ولی قدرت نه گفتن برای کسانی که به ما پیشنهاد کردند نداشتیم به ما می‌گفتند ترسویی و از جمع به ما پیشنهاددادند توان نه گفتن را نداشتیم این دو به ما نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصدیا نمی‌دانستند با یکی دوبار مصرف وارد این وادی می‌شوند و حدود ۳۰ درصد دیگر هم از این ۶۰ درصد مابقی هم می‌گفتند ما توان نه گفتن نداشتیم این نیاز به آموزش دارد، نیاز به مهارت دارد که همه ما در بخش آگاه سازی خوب نهاد‌های فرهنگ ساز، رسانه‌های جمعی می‌توانند موثر باشند در آن موضوع صیانت درونی هم باز مدرسه، خانواده، بقیه دستگاه‌ها می‌توانند نقش داشته باشند. ما این ریل گذاری شد الحمدلله ناراضی نیستیم و این نمایشگاه هم اتفاق خیلی خوبی بود که همه دستگاه‌ها آمدند و چه جالب بود که از کار دستگاه‌های دیگر هم مطلع شدند و این نشان داد که ما باید وارد این مسیر شویم، ولی جهش باشد، آن جهش نیاز به یک تحول دیگری دارد که این پرسش را هرکدام از ما باید از خودمان داشته باشیم و به آن سمت برویم.
سوال: اصولا برای نقش فرهنگ یا آموزش و پیشگیری که فرمودید سهم زیادی قائل هستید؟ یعنی این در جایی تجربه شده که بگوییم کار کردند و خیلی از آن جواب گرفتند؟
مومنی: بدون تردید همین طور است ما هم در داخل کشور و هم بسیاری از کشور‌های مختلف که پیشگیری را در اولویت قرار دادند نتیجه خوبی گرفتند برای ما که پیشگیری یعنی اولویت قراردادن پیشگیری اصلا یک انتخاب نیست ما گریزی نداریم، بیش از ۸۰ درصد تریاک جهان را افغانستان به تنهایی تامین میکند نه منطقه ما را افغانستان تامین میکند، رتبه اول تولید شیشه را در دنیا دارد رتبه دوم تولید کانابیس را در دنیا دارد ما حتی اگر سرتاسر مرز هم دیوار بکشیم باز گریزی از پیشگیری برای ما یک ضرورت اجتناب ناپذیر است یعنی یک انتخاب از میان انتخاب‌های موجود نیست بله کشور‌هایی که این کار را انجام دادند و خود ما در یک همکاری بسیار خوب و نزدیک با آموزش و پرورش طی این دو سه ساله که انجام دادیم جا‌هایی که کانون یاریگران زندگی یا همان طرح یاریگران زندگی اجرا شد به گفته اولیای مدارس و مسئولین آموزش و پرورش، شیوع مصرف کمتر شده و آسیب‌ها کمتر شده خوب ما موضوع پیشگیری را از آموزش و پرورش شروع کردیم سال اول حدود ۸ هزار مدرسه، الان قریب به ۵۰ هزار مدرسه تحت پوشش قرار گرفتند، ۴۸ هزار کانون یاریگران زندگی در مدارس کل کشور راه اندازی شد، حالا باید برویم به سمت کیفی سازی، تحول و این به حدودا بیش از ۱۰۰-۱۰۵ تا ۱۱۰ هزار مدرسه فاصله زیادی داریم، ولی من سوال می‌کردم و بررسی کردم از مسئولین آموزش و پرورش که لازم است این جا از همکاری بسیار خوب و روان آموزش و پرورش صمیمانه و معلمین عزیز و مدیران صمیمانه سپاسگزار باشم و از هرکدام که سوال کردیم در مدارسی که این کانون یاریگران زندگی راه اندازی شد، ما کاهش آهنگ رشد یا توقف آهنگ رشد مصرف مواد مخدر را خوشبختانه داشتیم، ولی باز فاصله داریم این یک نمونه موفقی بود که من سوال فرمودید خدمتتان عرض کنم اولویت ما آموزش و پرورش، بعد دانشگاه ها، محلات و روستا‌ها در اولویت برنامه‌های پیشگیری قرار دارند.
آقای مومنی شما با دولت مذاکره طالبان درباره موضوع مواد مخدر مذاکره‌ای داشتید؟
مومنی: بله مذاکره مستقیم خود ستاد نداشت، ولی از طریق وزارت خارجه، سفارت‌ها و نماینده ویژه رئیس محترم جمهور در افغانستان مذاکراتی با آنها صورت گرفت.
سوال: چه پیامی دریافت کردید فارغ از تعارفات؟
مومنی: ما خیلی اینجا باید واقع بینانه صحبت کنیم با تعارفات و اینکه ما قرار است این کار را کنیم و اینقدر کم خواهیم کرد و ممنوع می‌کنیم تا در عمل چیزی نبینیم نمی‌توانیم باور کنیم و نمی‌شود شما یک طرف مثلاً بگویید مواد مخدر سنتی را کم می‌کنیم، ولی واقعاً در همین ۲ ساله هم تولید و قاچاق مواد مخدر صنعتی چند برابر شده اینکه اصلاً جور در نمی‌آید باید در عمل ببینیم بله فعلاً در حرف و گفتار اعلام کردند باید در عمل ببینیم که کاهش پیدا کرده قیمتش افزایش پیدا کرده نه اینکه مثلاً سنتی کم شود دوباره صنعتی اضافه شود که آن بدتر می‌شود.
سوال: شاید برخورد و مبارزه با مواد مخدر در مرحله کشت خیلی راحت‌تر است، چون زمین کشاورزی است و می‌شود آن را دید، ولی با لابراتوار‌ها و آزمایشگاه‌ها سخت‌تر می‌شود این شاید در خود کشور ما هم صادق بوده درست است؟ در هر حال از این بابت می‌گویم که با خود این شاخص شاید نشود فهمید که اراده مبارزه با مواد مخدر واقعاً در طالبان است یا خیر.
مومنی: کاملاً روشن است هم کشت قابل امحا است و هم لابراتوار‌ها من در سخنرانی سازمان ملل هم اعلام کردم در آن دو سال قبل خیلی صریح سوال کردم ایران حدود ۱۲۰۰ تن کشفیات مواد مخدرش بوده ۲ سال قبل گفتم چطور ایران مبدا تولید است و نه مقصد تولید است و نه تنها کشور مسیر است ۱۲۰۰ تن مواد مخدر را از قاچاقچیانی که چند لایه مواد را حمل می‌کنند خیلی تلاش می‌کنند در حدی که بتوانند فرار کنند یا دیده نشوند زمانی هم که دیده شدند با درگیری و نبرد مسلحانه بتوانند مواد مخدرشان را نجات دهند ایران هزار و ۲۰۰ تن کشف میکند چطور می‌شود خود کشور مبدا کمتر از ۲۰۰ تن؟ همه عالم و آدم می‌بینند و ۷-۸ ماه هم روی زمین است مخصوصاً زمانی که در اشغال بود معلوم است که اراده‌ای نیست مگر می‌شود کشوری که یکی از کشور‌های مسیر باشد ۱۲۰۰ تن کشف کند و آن کشور مبدا که همه می‌بینند تمام ماهواره‌ها و تمام پهپاد‌ها می‌توانند رصد کنند حدوداً ۲۰۰ تن کشف میکند. در خصوص لابراتوار‌ها و مواد مخدر صنعتی که خیلی راحت‌تر است به نظرم، چون ببینید، چون این نیاز به فناوری پیشرفته‌ای دارد که در اختیار افغانستان نیست و دوم نیاز به دانش لازم دارد که حداقل آن مدیر آن مجموعه یا آن کارگاه تولید باید تحصیلات فوق لیسانس یا دکترا شیمی داشته باشد و مهمتر از آن شاید باورش خیلی سخت باشد مواد مخدر صنعتی نیاز به پیش ساز دارد پیش ساز‌ها از کشور‌های صنعتی و اروپا می‌آیند وارد افغانستان می‌شوند تبدیل به مواد مخدر صنعتی می‌شود و دوباره برمیگردد. خیلی راحت است جلوی این کار را گرفتن، پیش ساز‌ها به خودی خود ممنوع نیستند کاربرد‌های مختلفی دارند در صنایع مختلف شیمیایی کاربرد دارند، ولی پایه اصلی تولید متانفتامین یا شیشه یا مواد مخدر صنعتی است از کشور‌های اروپایی می‌آید بارگیری می‌شود به مقصد افغانستان، خوب افغانستان چه کارخانه‌های بزرگی دارد، چقدر نیاز به این همه مواد پیش ساز شیمیایی دارد؟ آنجا تبدیل به مواد مخدر صنعتی می‌شود دوباره برمیگردد الان مواد مخدر صرفاً از افغانستان به اروپا نمی‌رود بلکه یک جریان دو سویه است این را اتفاقاً یکی از مفاد قرارداد پنج ساله ما با سازمان ملل هم همین است که اینها کنترل شود خیلی روشن‌تر از آن است که ما بخواهیم فکر کنیم برای همین است که می‌گویم ما باید پیشگیری را در اولویت قرار دهیم باز هم تکرار می‌کنم اینکه مقابله با هم باید ارتقا پیدا کند و حتماً هم دنبال آن هستیم.
سوال: در خود تهران هم آیا شایعاتی را من در سال‌های گذشته شنیده بودم که لابراتوار‌ها در تهران دارند کارشان را می‌کنند و کسی جرات نمی‌کند با اینها برخورد کند یا شاید شناخت شان سخت است یا اینکه محلی مثل خاک سفید سابق شکل گرفته در تهران، چقدر از اینها درست است؟
مومنی: ببینید الان نزدیک به صفر است این را خدمت شما و مردم عزیز بگویم جمهوری اسلامی ایران با تمام توان در زمینه تولید مواد مخدر صنعتی و سنتی در کشور ایستاده است همه نیرو‌های مقابله‌ای و نیرو‌های جان بر کف انتظامی تلاش‌های خیلی گسترده می‌کنند و کرده تقریباً می‌توانم بگویم نزدیک به صفر است تولید مواد مخدر صنعتی در داخل، هر آنچه که کشف می‌شود اعم از مصرف کننده و توزیع کننده و قاچاقچی می‌گیریم شیشه افغانی است. جمهوری اسلامی ایران با تمام توان برخورد کرده است.
سوال: وقتی آن مقدار انگیزه وجود دارد برای تولید یا قاچاق مواد مخدر باید انگیزه‌های مقابله با آن یا بهتر است بگویم باید ترس از این تولید یا قاچاق هم خیلی افزایش پیدا کند بحث مجازات دست اندرکاران تجارت یا تولید مواد مخدر بحث قدیمی است طرفدارانی دارد کاهش مجازات و طرفدارانی دارد افزایش و تشدید مجازات، شما چقدر به این ورود داشتید و بحث علمی و یا کارشناسی شده پژوهشی که مشخص کند اگر ما باید قوانین را تشدید کنیم مجلس دست به کار شود اگر نه راه حل دیگر برایش چه دارید؟
مومنی: این موضوع یکی از بحث‌های پایه در این چند سال اخیر بوده مجازات کاهش یا افزایشش مطرح نیست مجازات باید بازدارنده باشد یعنی اگر فرد مجرمی را در هر جرمی گرفتید مجازات باید به گونه‌ای باشد که دوباره به ذهنش خطور نکند و بازدارنده باشد و اگر مجازات برایش بازدارنده نباشد باید منتقل شود به محلی به نام زندان که نتواند جرمش را انجام دهد، اما در خصوص مواد مخدر این موضوع فرق دارد حتی اگر به زندان هم منتقل شود اگر بنیان‌های مالی اش ضربه نخورد از داخل زندان اداره میکند و حتی اگر اعدام هم بشود، اما بنیان‌های مالی اش ضربه نخورد دیگران و جانشینانش آن مسیر را ادامه می‌دهند و نمیگویم نباید اعدام شود، نه مجازات باید بازدارنده باشد برای برخی‌ها که اقدام مسلحانه می‌کنند در حجم بالا حتما باید مجازات اعدام هم در نظر گرفته شود، اما در موضوع مواد مخدر همان نکته‌ای که عرض کردم ۴۰۰-۵۰۰ میلیارد دلار سود خالص تجارت مواد مخدر در دنیا است این جا هم همین طور است باید بنیان‌های مالی اش ضربه بخورد تا آن باند کامل پاشیده شود وگرنه اگر چند اعضای باند هم بگیرید و سرشبکه را هم بگیرید بنیان‌های مالی اش ضربه نخورد باز به کارش ادامه می‌دهیم ما معتقد هستیم قوانین باید به نفع مصادره و ضربه به بنیان‌های مالی تغییر یابد مثلا یکی از بند‌های قانون این است که می‌گوید اموال ناشی از این جرم مصادره شود. خوب اموال ناشی از این جرم یعنی آن کسی که این را گرفته حالا نیروی انتظامی با هزار گرفتاری، شهید دادن، زخمی دادن و درگیری این مواد و این باند را گرفته حالا تازه کارش شروع می‌شود باید ثابت کند که این اموال قاچاقچیان مثلا این صد میلیارد تومان، این بیست ملک و این پنجاه خودرو ناشی از تجارت مواد مخدرش بوده، ثابت کردن این خیلی سخت است باید برعکس شود برخی از کشور‌های دنیا هم این کار را می‌کنند یعنی فرض بر این است که همه اموالش ناشی از مواد مخدر است قاچاقچیان بزرگ، آن اگر ثابت کرد سندی آورد که مثلا ارث بوده مال قبلش بوده، برای کسی دیگر است و قبل از مواد است آن باید برود ثابت کند اصل بر این است که کسی که مثلا چندصد تن مواد مخدر جا به جا میکند، اصل بر این است که همه اموالش ناشی از این است. ما می‌گوییم باید بازدارنده باشد یعنی قوانین به نفع بازدارندگی اصلاح شود و تغییر کند.
سوال: پیشنهادی کردید؟
مومنی: بله بعد از دو سه سال فراز و نشیب و بحث‌های مختلف لایحه تقدیم مجلس شد، چون لایحه لایحه قضایی بود حدود یک سال در قوه قضائیه بحث و کارشناسی فراوانی شد که لازم هم است آن بخشی که به این موضوعات برمیگردد کار کارشناسی شود حدود یک سالی هم در دولت، ولی نهایتا چند هفته قبل تقدیم مجلس شد امیدواریم که به این مجلس این قانون برسد که مجازات‌ها بازدارنده باشد برای قاچاقچیان، برای دستگاه‌های مبارزه‌ای و دستگاه‌های مقابله کننده تسهیل کننده باشد.
بعد دیگر مربوط به قانون مبارزه با مواد مخدر مربوط به معتادان متجاهر و بُعد دیگر هم قسمتی بود که شما فرمودید درباره بنیان‌های مالی قاچاقچیان عمده مواد مخدر که باید روش فعلی تغییر یابد به سمتی که نیروی انتظامی دنبال اثبات کردن نیفتد، فرض را بر این بگذاریم که هرچه دارند قاچاقچیان مگر این که خلافش ثابت شود. این لایحه فکر می‌کنید به این مجلس خواهد رسید یا مشمول قواعد آخر دوره خواهد شد؟
مومنی: امیدواریم که به این دوره مجلس برسد، چون این قانون جامعش بیش از صد ماده داشت حدودا ۵-۶ تا از مهم هایش احصا شد که به این دوره مجلس برسد این مظاهر علنی مصرف همکارتان در گزارش گفتند سه تا شش ماه، قانون گفته یک تا سه ماه، در شرایط خاص م یتواند سه ماه دیگر افزایش یابد یعنی به شش ماه برسد، ولی اول همان یک تا سه ماه است که بیشتر شاید یک تا سه ماه برای درمان یک معتاد متجاهر شوخی باشد و ما امیدوار هستیم که به این مجلس برسد و آن‌هایی که درمان شدند ما گریزی نداریم نمی‌توانیم اول باید برویم ریشه ها، بله باید ریشه‌ها را باید برویم و پیشگیری هم کنیم، ولی این‌هایی که دچار این شدند باید درمان شوند، این دور تسلسل است شما یک تا سه ماه ببرید بعد با هزار گرفتاری سه ماه را بکنید شش ماه، نمی‌توانند اینها با این که شرایط فعلی اصلا امکان ندارد با یک تا سه ماه درمان شود دوباره بلافاصله برمی گردد این نیاز به درمان، سم زدایی بعد درمان‌های روانی باید تلاش کنند شغل یاد بگیرند و بتوانند روی پای خودشان بایستند و تولیدی داشته باشند میانگین آن حداقل دو سال است البته گزارشی هم که نشان دادید تمام مراکزی که جدید راه اندازی شد حتما آن جا می‌آیند هم شغل یاد می‌گیرند و هم کار می‌کنند که خیرین عزیز شاید فرصت نشود بیان کنیم که زحمت زیادی کشیدند و استقبال گسترده‌ای در این زمینه داشتند هیچ گریزی نداریم جز این که قانون باید اصلاح شود و بازدارنده باشد و کمک کند و چند برابر اینها شاید دو سه بار کم بود ما تا ده بار هم داریم این باید کامل درمان شود.
سوال: در سال‌های اخیر محله هرندی تهران، محله دروازه غار و بعضی محلات دیگر پاکسازی شده تصویر عمومی شان، تصویری که قبلا بود عوض شده و شما کم شدن معتادان متجاهر را داشتید، ولی باز می‌بینید اینها یا کوچ می‌کنند به محلات دیگر یا این که آرام آرام دوباره برمی گردند و این می‌تواند ناشی از مواردی باشد که می‌فرمائید با توجه به این که الان توپ در زمین مجلس شورای اسلامی است و آقای قالیباف رئیس محترم مجلس خودشان هم زمانی که در نیروی انتظامی بودند درگیر با موضوع مواد مخدر بودند اگر شما جلسه‌ای با ایشان داشتید و قولی از ایشان گرفتید بفرمائید که ما روی همین حساب در مجلس پیگیرش شویم.
مومنی: پیگیری‌هایی که صورت گرفته هم رئیس محترم مجلس و هم کمیسیون‌های مختلف که همکاران ما رفتند تا الان قول و بنا بر این است که در همین مجلس رسیدگی شود عرض کردم تعداد موادش به ۵-۶ ماده رسید و کاهش پیدا کرد و اولویت دار‌ها است حالا آن قانون جامع بماند برای زمان دیگر.
سوال: این ۵-۶ ماده اولویت دار شامل معتادان متجاهر می‌شود و شامل آن بنیان‌های مالی می‌شود؟
مومنی: بله اتفاقا از این ۵-۶ تا دو تایش هم مربوط به همین است در منطقه شوش و هرندی و مناطق مختلف که فرمودید اینها همه دوباره برنگشتند یعنی حدود ۸۰-۹۰ درصد رفاتند اصلا قابل مقایسه نیست با چندسال پیش، ما در تهران ۴ هزار ظرفیت داشتیم الان حدود ۲۰ هزار ظرفیت داریم، ولی تجاهر به اعتیاد همه می‌بینند در یک بلوار چه یک نفر باشد چه ده نفر باشد خودرو‌هایی که عبور می‌کنند می‌بینند ما باید این را به صد برسانیم یعنی باید این صفر یا صد است یعنی تا صد درصد را جمع و جور نکنی باز خودش را نشان می‌دهد ظرفیت‌های مختلفی ایجادشد، سپاه، بسیج، شهرداری، نیروی انتظامی پای کار آمدند این موضوع هم بعد از رفع قانون، کامل حل خواهد شد.
