نشست رونمایی از سفرنامه «خارج از پروتکل» به قلم ساجده ابراهیمی که توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسید، در سالن مرحوم طاهره صفارزاده حوزه هنری تهران برگزار شد.
این نشست با حضور محمدمهدی شریعتمدار رایزن فرهنگی سابق ایران در لبنان، سیدمجتبی ابطحی دبیرکل کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، سیدرضا حسینی مشاور وزارت گردشگری افغانستان در حکومت قبل از طالبان و رئیس ستاد اربعین افغانستان و ساجده ابراهیمی نویسنده این کتاب همراه بود.
در این برنامه ساجده ابراهیمی نویسنده «خارج از پروتکل» با بیان این که نگارش این کتاب ناگهانی رقم خورد، گفت: من هیچ برنامه قبلی برای سفر به لبنان نداشتم و تقریباً دو روز قبل از سفر بود که گروه «طبیب مسیر» با من تماس گرفتند و درخواست کردند که برای مستندنگاری جهت مکتوب شدن اتفاقات، همراهشان باشم.
وی افزود: در نگارش کتاب سعی کردم به گونه‌ای جلو بروم که بیش از آشنایی با آن سرزمین، به تصویر ذهنی خودم که آن‌جا را می‌بینم بپردازم. بیشتر هم تلاشم این بود که یک روزنوشتی باشد که سفرنامه است. تفاوت روزنوشت و سفرنامه هم در این است که در سفرنامه نویسنده تلاش دارد اطلاعات کاملی را درمورد لوکیشن و سرزمین بدهد، اما در روزنوشت به وجوه انتزاعی نیز می‌توان پرداخت.
او می گوید: در سفرنامه به عنوان یکی از قالب‌های مستندنگاری و روایت‌نویسی، این‌گونه است که هرچیزی را که در بیرون وجود دارد، می‌بینید و همان را می‌نویسید. ولی من سعی کردم در جای جای لبنان با تصاویری که از افرادی، چون شهیدچمران و امام موسی صدر داشتم هم نگاه کنم و از آن بنویسم و اگر تقابلی داشتند آن را بگویم.
ابراهیمی گفت: مسلما نمی‌شود در یک سفر هشت روزه درمورد همه مسائل این کشور صحبت کرد. اما من دیدم که بسیاری از نکاتی که درمورد لبنان در ایران گفته می‌شود و ما گمان می‌کنیم کلیشه است، در واقعیت حتی با شدت بیشتری وجود دارد. مثلا درمورد علاقه آن‌ها به مردم ایران و یا این که جمهوری اسلامی نماد امیدواری برای لبنانی‌ها است.
این نویسنده درمورد انتخاب عنوان کتاب نیز بیان کرد: در دیداری که با سفیر وقت ایران در لبنان داشتیم ایشان به ما گفتند که حضور پزشکان برای طبابت در کشور دیگر و به طور کل حضور چنین گروه مردم‌نهادی در کشور دیگر نیاز به مجوز‌هایی دارد که ما نداشتیم و عنوان داشتند که سفر شما خارج از پروتکل است. به طورکلی از نظر آن‌ها حضور گروه مردم‌نهادی که پیام صلح و دوستی را از طرف مردم نشان دهد، خارج از پروتکل بوده است.
در ادامه نشست محمدمهدی شریعتمدار رایزن فرهنگی سابق ایران در لبنان با بیان این که کتاب را دو سال گذشته و پیش از چاپ خوانده است گفت: بعد از مطالعه کتاب من ملاحظاتی داشتم که به نویسنده ارائه دادم و خانم ابراهیمی با روی باز پذیرفتند. در حوزه ادبی سفرنامه یک سبک نگارشی است ، در سفرنامه نویسنده بیشتر درمورد سرزمین و مردمش می‌نویسد. علاوه بر سفرنامه ما قالب‌هایی، چون خاطره‌نگاری، تاریخ شفاهی و گزارش‌های اردوی جهادی را نیز داریم که تبدیل به کتاب شده‌اند.
شریعت مداری افزود: نویسنده در «خارج از پروتکل» تلاش کرده است که هرآنچه از تاریخ و جغرافیا و هنر داشته برای نگارش استفاده کند و همین موجب شده است که به اثر عمق ببخشد. او در انتخاب افراد، تصاویر، فیلم‌ها، ترانه‌ها، موسیقی، نوحه و حتی تفسیر عکس‌ها دقت به خرج داده است. ابراهیمی صرفا مشاهدات خود را بیان نکرده بلکه بیش از یک تصویر ذهنی جلو رفته است و اثر او عمقی دارد که کمتر در کتاب‌های به سبک روایت‌نگاری دیده می‌شود.
شریعت مداری گفت: اما انتقادی که به آن دارم این است که در شکل و فرم آن به صورت روزنوشت است، اما محتوا روزنوشت نیست و از این رو با یکدیگر همخوانی ندارد. نکته بعدی که مدنظرم است این است که‌ای کاش همه بخش‌های سفر قابل پوشش بود.
سیدمجتبی ابطحی دبیرکل کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه فلسطین با اشاره بر این که مدت‌ها در لبنان ساکن بوده است عنوان کرد: زمانی نبوده که من به لبنان بروم و نکته‌ای نیاموزم. هربار برای من مطلب و تنوع و تازگی دارد. از جغرافیا گرفته تا مردمش. هیچگاه احساس تکراری بودن نکردم و همین است که عجیب است. مطمئن باشید شهید چمران هم احساس تکراری بودن نکرد و اگر انقلاب و جنگ ایران نبود هرگز لبنان را ترک نمی‌کرد.
وی با بیان این که ما در آستانه نظام قدرت جهانی جدیدی هستیم گفت: ما به عنوان کشور ایران در این نظام قدرت جهانی سهم می‌خواهیم چرا که در مقابل تاریخ و اعتقاداتمان مسئولیت داریم. برای همین هم باید گفتمانمان به سمتی برود که فراتر از مرز‌های ایران باشد. باید ادبیاتمان به نوعی باشد که مردم جهان آن را فهم کنند. همه باید بدانند که ما دو منطق بیشتر نداریم. یکی منطق استکباری و دیگری منطق انقلاب اسلامی است.
به گفته ابطحی ، جامعه ما برای الهام‌بخشی ظرفیت سنگینی دارد. حتی با تمام تهاجماتی که به ما وارد شده است توان الهام‌بخشی دارد. پس باید ریل‌گذاری را به سمت نقطه‌ای ببریم که می‌خواهیم. طبیعتا تولید محتوا و اندیشه است که می‌تواند این کار را انجام دهد.
در پایان سیدرضا حسینی مشاور وزارت گردشگری افغانستان در حکومت قبل از طالبان و رئیس ستاد اربعین افغانستان بیان کرد: بحث مقاومت اسلامی و جوامع اسلامی حول محور انقلاب اسلامی منحصر به ایران نیست. افغانستان هم در حوزه مقاومت البته با شکل مختص به خودش، پیشینه دارد و ۴۰ سال است که ما در جدال هستیم. این کتاب از این منظر برایم جالب بود که تولیدمحتوای این چنینی ضمن این که فضای آن کشور را منعکس می‌کند برای مخاطب تاثیرگذار است.
