یکی از رسانه های مشهور با مرور خاطرات آیت‌الله هاشمی به سیدمحمد خاتمی حمله کرده است! این روزنامه نوشته است که « اصلاح‌طلبان هیچ‌وقت روی خوشی به شرق و چین نداشته‌اند. البته وقتی پای تضعیف نظام جمهوری اسلامی باشد، نزدیک‌شدن عربستان به چین را هم بر سر نظام چماق می‌کنند و از پس این تناقض برنمی‌آیند که اگر نزدیکی به چین بد است، چرا حسرت نزدیکی سعودی به چین را می‌خورید!» این روزنامه در ادامه با نقل خاطره‌ای از آیت‌الله هاشمی نوشت:
«هاشمی می‌نویسد: «آقای علی‌نقی خاموشی گفت در سفر چین، بعد از اظهارات فلسفی و فرهنگی آقای [سیدمحمد]خاتمی، [رئیس‌جمهور]، آقای جیانگ زمین، [رئیس‌جمهور چین]، به ایشان گفته است، من یک مهندس مکانیک هستم و فکر می‌کنم، مردم احتیاج به کارهای عمرانی و اقتصادی دارند و فلسفه، راه حل مشکل مردم نیست.» رئیس‌جمهور وقت گویا گمان کرده است در خارج از ایران و در شرق برای فلسفه‌بافی‌های او گوش شنوایی وجود دارد. هرچند در غرب نیز اکنون یکی از پرتلفات‌ترین جنگ‌ها پس از جنگ دوم که به‌نوعی همه ناتو و غرب را درگیر خود کرده است، بی‌توجه به فلسفه گفت‌وگوی تمدن‌ها جاری است!»
روزنامه مذکور گویی فراموش کرده که مشی نه شرقی و نه غربی به عنوان یک مشی دائمی از سوی همه روسای جمهور دنبال شده است، و این مشی در زمان دولت اصلاحات نیز دنبال می شد. اما جای تعجب آن جاست که رسانه های تندرو، به جای توجه عمیق به آن چه در کشور در حال وقوع است، به گمانه زنی های سطحی را مطرح می کنند. توصیف آقای هاشمی با دقت تمام در باره آن چه باید ثبت می شد، در تاریخ ثبت شده است. ولی آیا روزنامه نگاری سطحی نیش و کنایه که دائم دنبال مچ گیری است، می تواند حاوی هدایت کشور و مخاطبان به توسعه و پیشرفت باشد؟
در باره چین آن چه محرز است، مسایل مطرح شده در باره گفت و گوی تمدن ها، در میان دو رئیس جمهور چین که رئیس دولت اصلاحات در زمان او انجام گرفت یعنی جیانگ زمین، و شیجینپینگ تفاوت به طور کامل مخالف یکدیگر وجود دارد. اگر نسل قبل رهبری چین به موضوع گفت و گوی تمدن ها واقف نشده بود اما این موضوع در نسل جدید رهبری چین یعنی شیجینپنگ اساسا تفاوت کرده است. ولی بسیار عجیب است که دوستان تندرو تلاش کرده اند آن را نبینند.
برای مثال می توان فهرست بلندبالایی از سخنرانی های شیجینپنگ از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ در باره گفت و گوی تمدن ها را مشاهده کرد. از جمله می توان در باره این موضوع به موارد زیر در کتاب رویاهای چینی ترجمه محمد رضا نورورپور، اشاره کرد.
شیجینپنگ در صفحه ۱۰۷ سخنرانی در مقر یونسکو می‌گوید: «امید مردم این است که از طریق ارتباط متقابل تمدن ها، ...سوء تفاهم ها، تعصبات، و نفرت ها از بین برود.»
«تمدن ها با هم برابرند و دقیقا همین برابری است که تبادل و آموزش را بین ما ممکن می کند.» (همان ص ۱۱۰)
«در میان تمدن ها سلسله مراتبی وجود ندارد. ..تمدن ها از طریق مبادله برابر غنی می شوند.»( همان ص ۱۵۸)
«چین پیشنهاد می دهد که به مکاناتی همچون کنفرانس برای گفت و گو میان تمدن های آسیایی روی آوریم تا تمدن ها و مذاهب مختلف را به برقراری ارتباط و یادگیری از یکدیگر تشویق و از نقاط قوت یکدیگر استفاده کنیم و به پیشرفت مشترک دست یابیم.»( همان ص ۱۵۳)
«ماباید تبادل و آموختن متقابل را تشویق کنیم که فراتر از مرزهای ملی، زمان و مکان و تمدن ها برود تا درک متقابل ، همدلی ، حمایت و کمک در بین مردم کشورهای مختلف تقویت کنیم و بر اعتقاد آن ها به صلح و توسعه مشترک بیفزاییم.» (همان ص ۱۴۶)
زمانی که مشاهده کردم شیجینپنگ از فرهنگ رقیب هندی خود به خوبی می آموزد، تردید از ذهنم رفت که او از خاتمی هم آموخته است آن جا که گفت: رابیند رانات تاگور شاعر بزرگ هندی از زبان شعر برای بیان این جمله استفاده کرد که اگر فکر می کنید دوستی را می توان از طریق جنگ به دست آورد، بهار در مقابل چشمان شما محو خواهد شد.» (همان ص ۱۶۸ )
این شمه ای از مواضع رهبری چین در کتاب مذکور است که به فراخور یادداشت حاضر به آن اشاره شده است. با توجه به انتشار کتاب «رویاهای چینی» باید گفت تندروها کماکان مواضع خود را بر اساس سال ۲۰۰۰ تنظیم می کنند زیرا مواضع جیانگ زمین در آن زمان مطرح شده است. این درحالی است که ۲۰ سال از آن زمان گذشته و همه چیز از جمله مواضع رهبران چین نسبت به گفت و گوی تمدن ها متفاوت شده و اصل نفوذ و قدرت خود را بر پایه گفت وگوی تمدن ها می دانند. نکته آن که چگونه ممکن است عناصر استراتژیک یک رسانه بسیار مهم تندرو، کتاب بسیار مهم «رویاهای چینی» را نخوانده باشند، و ادعای اخذ مواضع استراتژیک کنند؟ آیا کشور از همین دست آسیب ها به این روز نیفتاده است؟
۲۱۶۲۱۶
