به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، آسیب‌شناسی عاشورایی یکی از ضرورت‌هایی است که هیئات حسینی و عزادارن سیدالشهدا(ع) باید توجه و اهتمام زیادی بدان داشته باشند. متأسفانه در طول تاریخ به گفته شهید مطهری تحریفات شکلی و محتوایی زیادی وارد تاریخ عاشور و نهضت حسینی شده است که پیام اصلی و حقیقت عاشورا را از ما دور نگه داشته. یکی از آسیب‌های مقاتل متأخر ترسیم چهره‌ای ذلیل از امام حسین علیه‌السلام است. محمد اسفندیاری با اتکا بر تاریخ و احادیث، این تصویرسازی منحرف‌کننده را به نقد می‌کشد که در ادامه بخشی از آن را می‌خوانید.
عزت، بن‌مایه اساسی خلق حماسه عاشورا بود
در تاریخ یعقوبی آمده است که به امام حسین علیه‌السلام گفتند که از رسول خدا(ص) چه سخنی شنیدی و آن حضرت فرمود: «إنّ اللّهَ تعالى یُحِبُّ مَعالِیَ الاُمورِ و أشرافَ‌ها، ویَکرَهُ سَفسافَ‌ها»، یعنی خداوند متعال کارهاى والا و شریف را دوست دارد و کارهاى پست و حقیر را خوش ندارد. امام حسین(ع) با انتخاب و نقل این سخن، خودش را نیز شناسانده و رفعت و بزرگی‌اش را نشان داده است. در واقع دستمایه امام حسین(ع) برای خلق حماسه عاشورا و نشان دادن عظمت و عزّتش، همین حدیث است. عزت در کلام عرب به معنای سختی و محکمی و استواری است. به زمین سخت و محکم هم «ارضٌ عَزاز» می‌گویند. این واژه را در مورد انسان هم به کار می‌برند و مقصود از آن، حالتی است که مانع می‌شود تا آدمی مغلوب شود. آیات و روایات متعددی در اهمیت عزت و لزوم آراسته شدن بدان وجود دارد. از جمله این حدیث که از امام صادق(ع) روایت کردند: «إنَّ اللّه َ فَوَّضَ إلَى المُؤمِنِ اُمورَهُ کُلَّها، و لَم یُفَوِّضْ إلَیهِ أن یَکونَ ذَلیلاً، أ مَا تَسمَعُ اللّه َ تَعالى یَقولُ و للّه العِزَّةُ و للمؤمنین؟» یعنی خداوند اختیار همه کارها را به مؤمن داده اما این اختیار را به او نداده است که ذلیل باشد. مگر نشنیده‌اى که خداوند متعال مى‌فرماید و عزّت از آنِ خدا، پیامبر و مؤمنین است.
تأکیدات امام حسین(ع) بر حفظ عزت در برابر ظلم
شاید بتوان سراسر حماسه امام حسین(ع) را با کلیدواژه عزت تفسیر کرد. آن حضرت مظهر عزت بود و برای خود ننگ می‌شمرد که به ظلم تن دهد. امام کشته شدن را، آن هم بدان صورت دلخراش، ذلت نمی‌شمرد، ولی کنار آمدن با ظلم را ذلت می‌دانست. وی در موارد متعدد بدین موضوع تصریح کرده است، از جمله اینکه فرمودند «مرگ با عزّت بهتر از زندگى با ذلّت است»، «نه مانند ذلیل تسلیم ایشان می‌شوم و نه مانند برده اقرار می‌کنم»، «دور است از ما ذلت»، «اگـر زنده بمانم پـشیمان نیستم و اگر بمیرم، سرزنش نمی‌شوم، ولی این ننگ برای تو کافی است که سرزنش و پشمان شوی» و «نامم را عوض می‌کنم اگر از بیم، به ستم تن دهم و از مرگ بهراسم»
عزتِ امام، معیاری برای تقابل با تحریفات عاشورایی
اگر بخواهیم فقط یک شعار از سیره و سخنان امام حسین برگزینیم، شاید این عبارت مناسب باشد که «زندگی ذلیلانه ارزش زیستن ندارد» عمل بدین شعار از عهده کسی برمی‌آید که هم کرامت انسان را مهم بداند و غیر قابل معامله و هم بر آن باشد که عمر انسان چندان کوتاه است که نمی‌سزد به حقارت تن دهد. کسانی که همه همتشان به زنده ماندن و بیشتر زندگی کردن است، حاشا که بتوانند در رویارویی با ظلم و جور به این شعار حسینی جامه عمل بپوشانند. عزت امام را مانند عصمت امام و علم امام در شمار اصول کلامی شیعه و نیز محکمات تاریخی عاشورا می‌توان دانست. با پذیرفتن این معیار می‌توان به نقد اخبار عاشورا پرداخت و هر خبری را در هر کتابی که با عزت امام حسین(ع) منافات داشته باشد، مردود شمرد.
شما بخش‌هایی از این کتاب را مطالعه می‌کنید
دوگانه مصلحت و عزت!
البته لازم است بگوییم عزت امام را نباید از عقلانیت و مصلحت‌سنجی امام تفکیک کرد. آن حضرت ضمن حفظ عزت خویش مصلحت را هم در نظر داشت و با عقلانیت تصمیم می‌گرفت. پس اینکه امام حسین(ع) از سپاه دشمن آب خواست و یا با آن‌ها مذاکره کرد تا جنگی در نگیرد با عزت منافات نداشت؛ بلکه این‌ها حاکی از قساوت و ظلم دشمنان بود که نپذیرفتند. در شماری از کتاب‌های متأخر و نیز در بعضی از مجالس عزاداری برای نشان دادن مظلومیت امام حسین(ع) چهره‌ای ذلت بار از آن حضرت ترسیم شده است. این تصویرسازی نه فقط ظلم به امام حسین است که تحریف تاریخ است. برای نمونه به کتاب تذکره‌الشهدا باید اشاره کرد که بسیاری از مطالب آن ضعیف است و در میان این اخبار ضعیف چهره‌ای درمانده از امام حسین به تصویر کشیده شده است. نمونه را در این کتاب می‌خوانیم: «آن حضرت به شمر گفت ای شمر! جگرم سوخت! قطره آبی به کامم رسان آنگاه به کار خود پرداز. آن حرامزاده گفت: ای پسر ابوتراب! آیا تو را گمان نیست که پدرت ساقی کوثر است؟ پس صبر کن تا پدرت تو را آب دهد.»
نویسنده تذکره‌الشهدا توجه نداشت که اگر کسی می‌خواست به امام حسین آب بدهد با شناختی که از شمر وجود داشت این انتظار از او نمی‌رفت. نیز ممکن نبود امام حسین از شمر چیزی بخواهد که او بگوید از ساقی کوثر بخواه. این همه بی‌توجهی نویسنده بدین روست که می‌خواست چهره‌ای مظلوم از سیدالشهدا رسم کند و اشکی بیشتر بگیرد اما تصویری ذلیلانه نشان داده است.
پایان پیام/
