خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها – سولماز پورنعمت: تالاب‌ها حلقه اتصال خشکی و آب هستند. این زیست بوم طبیعی در سلامت و حفظ تعادل کره زمین نقش حیاتی داشته و می‌توان گفت؛ نیمی از تنوع زیستی جهان در گرو وجود تالاب‌ها است.
تالاب «پته‌خور» در قسمت شرق دشت اردبیل، غرب کوه‌های «باغرو» و ۳ کیلومتری روستای «پته‌خور» در شهرستان نمین واقع شده است. این تالاب زهکش رودخانه قره‌سو بوده و آب آن از ارتفاعات کوه‌های «باغرو» در جنوب شرقی و ادامه همین ارتفاعات یعنی اراضی جنگلی «فندقلو» در شرق نمین سرچشمه می‌گیرد.
از شاخه‌ها و رودخانه‌های تأمین کننده تالاب پته‌خور می‌توان به «دورجین‌چای»، «اولاغان‌چای»، «موسی‌چای»، «مشه‌چای»، «ننه‌کران چای» و «پته‌خور چای» اشاره کرد.
با توجه به شواهد به جا مانده در سال‌های گذشته این تالاب از نظر بُعد مساحت چندین برابر مساحت کنونی بوده، اما در اثر خشکسالی و برداشت غیر مجاز آب در سال‌های اخیر وسعت آن کاهش یافته است.
وجود چمنزارهای نسبتاً وسیع و متراکم، تنوع موجودات زنده گیاهی و جانوری، تولیدات زنجیره غذایی در آن، زیستگاه و پناهگاه مساعدی برای انواع جانوران، در این تالاب بوجودآورده است.
تالاب، نبض تپنده محیط زیست
فعال محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با تاکید براینکه تالاب‌ها نقش بسزایی در کنترل سیلاب دارند، اظهار کرد: هنگامی که رودخانه‌های خروشان حجم بالایی از رسوبات را با خود می‌آورند وجود تالاب‌ها باعث کنترل سیلاب می‌شود.
محسن نعمت‌زاده بااشاره به نقش تالاب‌ها در تغذیه سفره‌های زیر زمینی گفت: معمولاً تالاب‌ها در پایین دست رودخانه قرار دارند و مانند یک مخزن سیلاب و آب‌های فصلی عمل می‌کنند. در واقع تالاب‌ها نبض تپنده محیط زیست به شمار می‌روند که در طول فصول خشک، با آزاد کردن آب ذخیره شده در خود شروع خشکسالی را به تأخیر می‌اندازند.
نعمت‌زاده با بیان اینکه بقا و ادامه حیات بسیاری از گونه‌های کمیاب و در معرض خطر انقراض پرندگان آبزی به تالاب وابسته است، ادامه داد: تالاب‌ها نگهدارنده مواد مغذی گیاهی بوده و از این حیث ذخیره کننده مواد غذایی محسوب می‌شود.
آلودگی صنایع در کمین تالاب «پته‌خور»
حامد تبریزیان دیگر فعالان محیط زیست با تاکید بر اینکه تالاب «پته خور» به عنوان منطقه گردشگری دارای ارزش‌های اکوتوریستی در استان است، افزود: تالاب «پته خور» محل فرود پرندگان مهاجر از جمله «درنای سیبری» است و مانند سایر تالاب‌ها، دارای ارزش استراحتگاهی بالایی است.
وی افزود: تالاب «پته خور» در چند سال اخیر مورد بی توجهی صنایع قرار گرفته و فاضلاب غیر استاندارد صنایع به تالاب ریخته می‌شود، بنابراین دور از انتظار نیست که با خشک شدن تالاب «پته خور» این تالاب به کانون گردوغبار تبدیل شود.
خشکی تالاب «پته خور» ناشی از تغییر اقلیم است
مدیرکل محیط زیست استان اردبیل نیز در گفت‌و گو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه تالاب «پته خور» تالاب فصلی و رودخانه‌ای است، اظهار کرد: این تالاب به خاطر شرایط و فصلی بودن از لیست تالاب‌های مشمول آئین نامه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور خارج شده است.
حسن قاسم‌پور با بیان اینکه اداره محیط زیست به لحاظ شکار ممنوع بودن بر تالاب نظارت می‌کند، افزود: حفر چاه‌های غیر مجاز در حیطه کاری محیط زیست نیست اما در حوزه رودخانه حقابه تالاب مشکلی ندارد.
وی با اشاره به رهاسازی فاضلاب غیراستاندارد به نهرهای سنتی اطراف تالاب تصریح کرد: طی پیگیری‌هایی که در گذشته داشته‌ایم مدول دوم فاضلاب شهرک صنعتی نمین در حال بهره برداری است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل تعلل ایجاد شده در راه اندازی این واحد را یادآور شد و خاطرنشان کرد: به دلیل حساسیت موضوع مجدد در دادگاه طرح شکایت کرده‌ایم اما متأسفانه روند دادرسی طولانی است.
قاسم‌پور با اشاره به ورود به حریم اکولوژیک تالاب در سال‌های گذشته افزود: مقامات استان را متقاعد کردیم دیگر بیش از این شهرک صنعتی نمین در عرض تالاب توسعه پیدا نکند.
وی افزود: ما اکنون در محدوده تالاب گرد و غبار نداریم چرا که در فصولی از سال تالاب آب دارد پوشش گیاهی تالاب مناسب است.
چاه‌های غیرمجاز در حفظ تالاب نقشی ندارند
رئیس اداره منابع آب شهرستان نمین نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، در ارتباط با حفر چاه‌های غیرمجاز در شهرستان نمین اظهار کرد: چاه‌های غیر مجاز محدوده شهرک صنعتی نمین ارتباطی به تالاب «پته خور» ندارند. با این حال یک مورد از چاه‌های غیرمجاز پلمپ شده است و حکم پلمپ دو مورد از چاه‌های غیر مجاز را از دادگاه گرفته‌ایم که در آینده اجرایی می‌شود.
علی اکبری‌سولا با اشاره به اینکه اداره منابع آب شهرستان نمین رودخانه قره سو را لای روبی کرده است، تصریح کرد: این لای روبی در حفظ تالاب بسیار مؤثر است.
راه اندازی مدول دوم فاضلاب شهرک صنعتی نمین تا ۲ ماه آینده
مدیر واحد ایمنی و بهداشت شرکت شهرک‌های صنعتی استان اردبیل نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه واحدهای دارای فاضلاب صنعتی شهرک به سیستم تصفیه خانه مرکزی متصل هستند، اظهار کرد: صنایع باید از لحاظ کیفی یک سری شرایط را رعایت کنند تا به تصفیه خانه مرکزی متصل شوند.
توحید رزمی با تاکید بر اینکه به لحاظ کیفی تعدادی از واحدها به دلیل اینکه فاضلاب استانداردی ندارند طبق توافق باید در واحد صنعتی خود پیش تصفیه انجام دهند، ادامه داد: با اینکه اقدامات قضائی علیه این واحدها صورت گرفته است، برای راه اندازی پیش تصفیه خانه تسهیلات ارزان قیمت در نظر گرفته شده است.
رزمی با بیان اینکه سرچشمه یک سری از مشکلات عدم رعایت تعداد معدودی از واحدهای صنعتی است که اصول فنی دفع فاضلاب را رعایت نمی‌کنند، افزود: در وضعیت فعلی به دلیل مشکلات فنی و اقتصادی تصفیه خانه مرکزی به مشکل بر می‌خورد.
وی با تاکید بر اینکه یک سری واحدها مشکل کمی دارند، افزود: میزان فاضلابی که این واحدها به تصفیه خانه مرکزی وارد می‌کنند بیشتر از حجم توافق شده است.
رزمی با بیان اینکه پارامتر آلاینده یکی از این واحدها که بیشترین حجم فاضلاب را تولید می‌کند در حد صفر است، اظهار کرد: در حال پیگیری هستیم این واحد بعد از پیش تصفیه در واحد خود فاضلاب را به رودخانه وارد کند یا به چرخه تولید برگرداند.
وی با بیان اینکه مدول دوم تصفیه خانه شهرک صنعتی نمین با پیشرفت ۹۹ درصدی و اعتباری بالغ بر ۷۰ میلیارد تومان تا ۲ ماه آینده به بهره برداری خواهد رسید افزود: با راه اندازی این واحد شاهد رفع مشکل فاضلاب «تالاب پته خور» خواهیم بود.
مدیر واحد ایمنی و بهداشت شرکت شهرک‌های صنعتی استان اردبیل با بیان اینکه ما نسبت به مسائل محیط زیست حساسیت داریم، خاطر نشان کرد: هدف ما این است که با آگاهی دادن واحدهای صنعتی را به شیوه درست هدایت کنیم.
خطر نابودی تالاب پته‌خور جدی گرفته شود
در بررسی‌های انجام شده مشخص شد علاوه بر رهاسازی فاضلاب غیراستاندارد در محدوده تالاب، برای توسعه صنایع، محدوده تالاب را کوچک‌تر کرده‌اند و به احتمال زیاد همین امر باعث شده است تالاب «پته خور» را از لیست تالاب‌ها خارج کنند.
خطر آلودگی و نابودی تالاب پته‌خور در کمین است و این در حالی است که مسئولان افتتاح فاز دوم تصفیه خانه فاضلاب شهرک صنعتی نمین را به چند ماه بعد موکول کرده اند.
لزوم اهمیت تالاب‌ها ایجاب می‌کند همواره این ثروت ملی حفاظت و احیا شده و برای تداوم حیات بشر، تنوع جانوران و گیاهان بهره‌برداری درست از آن داشته باشیم.
