شقایق عرفی نژاد، همشهری آنلاین، امروز هم تعزیه‌خوانان در ده روز اول ماه محرم، در شهرهای مختلف به اجرا می‌پردازند. مهدی دریایی یکی از این تعزیه‌خوانان است که این روزها از اراک به تهران آمده تا در ویژه‌برنامه «نوای عرشیان» که در محوطه تئاترشهر برگزار می‌شود، اجرا داشته باشد. او از کودکی تعزیه را آموزش دیده و همیشه موافق‌خوانی کرده است. او علاوه بر شبیه‌خوانی، تعزیه گردان و محقق تعزیه هم هست.
دریایی در باره وضعیت امروز تعزیه می‌گوید: «امروز سهوا یا عمدا نوآوری‌ها و بدعت‌هایی در تعزیه وارد شده و کاری که اجرا می‌شود، تعزیه نیست و تنها شبیه تعزیه است. تعزیه اصلی و سنتی که قبلا اجرا می‌شد، با ورود سازهای موسیقی غربی و اشعار نامتناسب آسیب دیده و با دست خودمان داریم این هنر آیینی ۲۵۰ ساله را نابود می‌کنیم. تعزیه دارای ۳ عنصر اصلی و ۱۷ عنصر فرعی است. یعنی کامل و جامع است و نیاز به نوآوری من و دیگران ندارد. در تعزیه بازیگری، کارگردانی در قالب معین البکا و ناظم البکا، رنگ‌ها، نشانه‌ها و قراردادها وجود دارد و هنر بسیار غنی است که می‌توان مدت‌ها در باره آن کار و تحقیق کرد، ولی متاسفانه همکاران ما در آن دستکاری می‌کنند. مثلا موسیقی کلامی و مقامی را به سلیقه خودشان تعییر می‌دهند و این به چهارچوب اصلی شیوه اجرای تعزیه صدمه می‌زند.»
دریایی در باره این که بعضی اعتقاد دارند باید در تعزیه نوآوری داشته باشیم تا برای نسل جدید جذابیت داشته باشد، می‌گوید: «ما با نوآوری سالم و درست موافقیم. نوآوری که به چهارچوب شیوه اجرای تعزیه ضربه نزند. کجا گفته شده اگر در تعزیه دف و دایره بزنید، نوآوری است؟ موسیقی تعزیه مشخص است. در خود اشعار تعزیه به این موسیقی و سازها اشاره می‌شود: طبل کوبید و دم اندر دم شیپور نهید. این یعنی ساز تعزیه طبل و شیپور است. اشعاری که از خواننده‌های غربی وارد تعزیه شده، نوآوری اشتباهی است. اشعار تعزیه کامل و جامع و رساست. فقط می‌توانیم کلماتی را که در آن زمان کلمات بدی نبوده، ولی امروز معنی زشتی دارند، عوض کنیم. این که محتوا را از صفر تا صد خودمان بسازیم هم اشکالی ندارد. ولی این که آنچه در گذشته نوشته شده را خراب کنیم، اشتباه است.»
دریایی معتقد است تعزیه هنر خودجوشی است و مردم توانسته‌اند آن را حفظ کنند: «شاید در دوره‌های مختلف تاریخی، سلطنتی از تعزیه حمایت کرده، اما این حمایت مقطعی بوده است. اما این مردم و خود شبیه‌خوان‌ها بوده‌اند که در طول تاریخ تا این لحظه توانسته‌اند تعزیه را نگه دارند.»
او حمایت اصلی از تعزیه را در دانشگاه‌ها می‌داند که برای پرورش، آموزش و آفرینش هنرهای سنتی و آیینی لازم است: «باید اول آموزش بدهیم و بعد توقع پژوهش و آفرینش داشته باشیم. تا زمانی که آموزش نباشد، تعزیه‌خوانان به صورت تجربی کار را یاد می‌گیرند و گاه این آموزش اصلا اشتباه است. تعزیه تئاتر نیست. تعزیه هنر آیینی است. ولی امروز بعضی شبیه خوان‌ها تئاتر اجرا می‌کنند و بازیگری تئاتر انجام می‌دهند که اشتباه است.»
دریایی امشب در تعزیه‌ای که در مقابل تئاترشهر اجرا می‌کند، حرخوانی می‌کند. او در باره ویژگی‌های حر می‌گوید: «شخصیت حر شخصیتی میانه است. رنگ لباسی هم که برای او استفاده می‌شود، سفید رگه دار است یا زرد. چراکه در میانه راه به لشکر امام حسین(ع) می‌پیوندد. شخصیت‌های دیگر یا موافقند یا مخالفند، ولی حر باید بین سفیدی و سیاهی انتخاب کند. بنابراین متفاوت با بقیه است و به همین دلیل جایگاه خاصی در تعزیه دارد.»
در باره این که برنامه‌هایی مثل نوای عرشیان واقعا می‌توانند به ادامه زندگی تعزیه کمک کنند، یا فقط شکل موزه‌ای دارند، او توضیح می‌دهد: «اگر بخواهیم کار اساسی برای تعزیه انجام بدهیم، همانطور که گفتم باید دانشگاه و دپارتمان و آموزشگاهی برای آن داشته باشیم. الان که در این دهه چنین برنامه‌هایی اجرا می‌شوند، بسیار خوب است و جای تشکر دارد. همین که از شهرهای مختلف اجرا دارند، باعث می‌شود، مردم با آن آشنا شوند. اما باید ریشه‌ای کار کنیم. باید بیشتر روی پرورش شبیه‌خوان‌ها کار کنیم. اجرا مقطعی است، ولی این که تعزیه‌خوان پرورش دهیم، تضمین می‌کند که تا ۵۰ سال دیگر تعزیه داریم. ولی اگر فقط به اجراهای دوره ای بسنده کنیم، تا ۱۵ سال دیگر آخرین نسل تعزیه خوان‌هایی که آن را واقعا بلدند، مثل نقالانی که از بین رفتند، از بین می‌روند. ما باید از این داشته‌ها استفاه کنیم و اطلسی از نسخه‌های تعزیه و شیوه‌های آن داشته باشیم. الان بعضی نسخ وجود دارد که شبیه خوان‌ها شیوه اجرایش را بلد نیستند. این نقطه ضعف تعزیه است که تعزیه‌ای در دویست سال پیش ساخته شده، اما امروز شیوه اجرایش را بلد نیستیم.»
